امروزه با توجه به گسترش روابط تجاری و اقتصادی شاهد افزایش انعقاد قراردادهای بین المللی هستیم؛ لذا برای آشنایی بیشتر شما با این قراردادها، ما در یک نگاه به صورت مختصر انواع قراردادهای بین المللی و کاربرد آنها را توضیح خواهیم داد.
کاربرد قرارداد بین المللی در تجارت
اشخاص حقیقی و حقوقی باید در برخی موارد با طرفهای خارجی قرارداد ببندند تا در صورت رخ دادن مسئله ای حقوقی بتوانند چه در دادگاه داخلی و چه خارجی آن را پیگیری کنند.
به قراردادی که حداقل یک عنصر خارجی مثل تابعیت فرد یا محل اجرای قرارداد در آن وجود داشته باشد قرارداد بین المللی می گویند.
متن قرارداد را زمانی می توان بین المللی توصیف کرد که کشور اقامت دو طرف متفاوت از هم باشد و یا محل اجرا خارج از کشوری باشد که طرفین در آن اقامت دارند.
انواع قرارداد بین المللی
قراردادهای بین المللی به سه دسته کلی تقسیم می شوند :
1: قرارداد بین المللی فروش
2: قرارداد بین المللی خدمات
3: قرارداد بین المللی خدمات و فروش، این نوع قرارداد ترکیبی از دو قرارداد قبلی است مثل قراردادهای ساخت و صنعتی
علاوه بر این موارد قراردادهای کاربردی دیگری هم هستند که هر یک از آنها شرایط خاص خود را دارند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
قرارداد فرانچایزFranchise Agreement : قرارداد حق امتیاز یا فرانچایز به شرکتی که اختیار فروش و یا تولید محصول شرکت دیگری را دارد، داده می شود؛ در اصل فرانچایز یک تکنیک در کسب و کار است که باعث جذب و حفظ مشتری می شود.
این قرارداد انواعی دارد: قرارداد فرانچایز تولیدی، خدماتی و توزیعی.
در قرارداد فرانچایز نوعی اعطای نمایندگی اتفاق می افتد که پیرو آن صاحب یک برند اجازه استفاده از سیستم اقتصادی خود را به شخص دیگر می دهد.
قرارداد بین المللی حمل و نقل کالا: حمل و نقل بین المللی کالا به معنی انتقال کالا از مکانی در داخل یک کشور به مکانی دیگر در داخل یک کشور دیگر است.
6 نوع روش برای حمل و نقل بین المللی یک کالا وجود دارد: حمل و نقل زمینی، حمل و نقل دریایی، حمل و نقل هوایی، حمل و نقل از طریق خط لوله، حمل و نقل ریلی و حمل و نقل مرکب که ترکیبی از شیوه های قبلی است.
در قرارداد حمل و نقل بین المللی مواردی که ذکر می شوند عبارت اند از: مشخصات طرفین، تعهدات صاحب کالا و حمل کننده، زمانبندی حمل، مسیر انتقال، نحوه پرداخت بر اساس قرارداد، شرایط فورس ماژور و نحوه حل اختلاف در صورت بروز مشکل .
قرارداد تامین مالی فاینانس Finance contract: یکی از روشهای تامین مالی طرحها و پروژه ها برای رسیدن به مرحله اجرا است که امکان استفاده از منابع داخلی و وام ارزی در این قرارداد وجود دارد.
از نگاه حقوقی می توان اینگونه تعریف کرد، استفاده از روابط اعتباری برای گرفتن وام از موسسات مالی بین المللی.
در قرارداد فاینانس بین طرف سرمایه پذیر و سرمایه گذار قراردادی بسته می شود که پروژه و یا طرح همراه با امکانات مورد نیاز در اختیار سرمایه گذار قرار داده می شود و زمان تکمیل آن سرمایه پذیر متعهد می گردد که کل قیمت پروژه را به صورت اقساط پرداخت کند .
قرارداد بیع متقابل Buy Back Agreement: در ایران به این نوع قرارداد، قرارداد باز خرید گفته می شود که در حوزه انرژی و نفت و گاز هم کاربرد دارد؛ این قراردادها اکثرا بلند مدت هستند یعنی حداقل از سه سال به بالا .
یک شرکت سرمایه گذار خارجی در این قرارداد به عنوان طرف اصلی تمام هزینه ها را برای طرف دیگر به عهده می گیرد و با آوردن سرمایه و تجهیزات و فناوری در عملیات بازسازی، ساخت یا توسعه کمک می کند.
پس از پایان قرارداد مالکیت پروژه را می توان در اختیار گرفت؛ این نوع قرارداد علاوه بر جذب سرمایه خارجی باعث انتقال فناوری و تجهیزات به روز دنیا به کشور هم می شود.
این نوع قرارداد در کشورهای در حال توسعه بسیار رایج شده است .
قرارداد بین المللی جوینت ونچر Joint Venture: یکی از کاربردی ترین قراردادها در دنیای تجارت، قرارداد جوینت ونچر است.
در این نوع قرارداد دو طرف به صورت مشترک انجام فعالیتی را به عهده گرفته و در سود و زیان با هم شریک هستند؛ این نوع قرارداد انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط با یکدیگر متفاوت است.
هدف افراد از چنین قراردادی کاهش ریسک، افزایش توان رقابت و تقویت قدرت سرمایه آنها است.
در شرایط این قرارداد طرفین که ممکن است دو یا چند شریک تجاری باشند، دارایی نقد و غیر نقد خود را به اشتراک می گذارند .
قرارداد لیسانس Licensing Agreement: قرارداد لیسانس در امور بازرگانی به عنوان قرارداد اعطای مجوز و یا پروانه بهره برداری شناخته می شود.
در این نوع قرارداد یک طرف حق استفاده و بهره برداری از کل دارایی یا بخشی از داراییهای نامشهود خودش را به مدت مشخص شده ای در یک بازار تجاری مشخص به طرف دیگری اعطا می کند.
انواع قرارداد لیسانس عبارت است از: لیسانس علامت تجاری، لیسانس اختراع، لیسانس دانش فنی.
در صورتی که خود کالا در اختیار شخص طرف قرارداد، قرار بگیرد این قرارداد لیسانس محسوب نمی شود بلکه قرارداد عقد بیع است.
قرارداد توزیع بین المللی Distribution Agreement: از اساسی ترین قراردادهای حوزه تجارت همین قرارداد توزیع بین الملل است.
دو طرف این قرارداد تامین کننده یا توزیع کننده هستند؛ امکان دارد تامین کننده خود صادر کننده یا ممکن است تولید کننده نیز باشد.
توزیع کننده با خرید از تامین کننده و فروش مجدد آنها سود به دست می آورد.
نتیجه قرارداد این است که مالکیت همچنان در اختیار تولید کننده محصول باقی می ماند و تنها اجازه فروش انحصاری آن به طرف دیگر داده می شود .
قرارداد کلید در دستTurn – Key : این قرارداد حالت پیمانکاری دارد و مسئولیتی به طرف پیمانکار برای ساخت، طراحی یا اجرای پروژه ای داده می شود تا کار را در زمان و مکان مشخص با دستمزد تعیین شده انجام دهد.
کارفرما هیچ دخالتی در کار ندارد و هدف اصلی قرارداد هم کم کردن دخالت کارفرما در پروژه است؛ در این نوع قرارداد تمام وظایف به عهده پیمانکار است و او موظف می باشد به تمام تعهدات درج شده در قرارداد عمل کند.
قرارداد احداث، بهره برداری و انتقال BOT: یک نوع از قراردادهای مربوط به تامین منابع مالی و جذب سرمایه قرارداد BOT است که ترکیبی از سه نوع رابطه قراردادی می باشد.
در این نوع قرارداد طرف کارفرما اغلب دولت است و برای استفاده بیشتر از ظرفیتهای اقتصادی و بین المللی با شرکتهای بزرگ قراردادی در زمینه ی سرمایه گذاری منعقد می کند تا باعث جذب تکنولوژی به کشور شود.
این نوع قرارداد بیشتر در زمینه های مهم و حساس مثل ساخت نیروگاه و پالایشگاه انجام می شود.
قراردادهای بیمه بین المللی: امروزه بخش بزرگی از فعالیتهای بیمه، به بیمه بین المللی اختصاص پیدا کرده است.
این قراردادها برای کاهش ریسکهای مراودات تجاری بین المللی انجام می شوند؛ این نوع قرارداد زمانی بین المللی نامیده می شود که بیمه گذار و بیمه گر از دو کشور مختلف باشند.
مهم ترین و اصلی ترین قسمت بیمه بین المللی مربوط به انواع حمل و نقل می باشد.
نویسنده: رضا حمزه ای مشاور تجاری آراد برندینگ
