در این مقاله به بررسی دو ظرفیت در کشورها پرداخته و چهار پیش نیاز اصلی صادرات کالا به خارج از کشور و همچنین نقش صادرات در رشد اقتصادی را بیان خواهیم کرد.
رشد و توسعه اقتصادی، هدف اصلی هر جامعه ای است که برای رسیدن به آن باید ظرفیتهای کشور شناسایی و زیرساختهای لازم توسط دولت فراهم گردد.
به طور کلی ظرفیتهای اقتصادی یک کشور را می توان به دو مقوله مهم تقسیم بندی کرد؛ ظرفیت اول، منابع و معادن طبیعی موجود در کشور است؛ هرچند این ظرفیت دارای مشکلات عدیده ای است که از جمله آنها می توان به تجدید ناپذیر بودن این منابع و نقش روابط سیاسی کشورها در فروش آنها اشاره کرد، اما نقش مهمی در توسعه و غنای اقتصاد ملی هر چند به صورت بی ثبات و موقت دارد.
ظرفیت دوم تولید کالاهای مختلف است که در صورت انجام کار استاندارد و علمی، تاثیر مثبت بلند مدت تری بر اقتصاد یک کشور دارند.
4 پیش نیاز اصلی در صادرات کالا به خارج
صادرات به خودی خود می تواند باعث رشد و توسعه اقتصادی در یک کشور شود، هر چند باید توان و ظرفیت تولید داخلی و سرمایه گذاری در کشور را هم در نظر گرفت؛ چرا که در غیر این صورت صادرات بی معنا می شود.
در ایران مفهوم صادرات با نفت در هم آمیخته و بخش اعظمی از صادرات به نفت تعلق دارد؛ توجه بیش از حد ایران به صادرات نفت باعث شده تولید و استفاده دیگر محصولات در تجارت بین الملل تحرک کمتری داشته باشد که نتیجه آن تک محصولی شدن کشور در صادرات است.
هر چند صادرات نفت نقش عمده ای در ارزآوری و غنای دولت داشته اما تجدید ناپذیر بودن و اتکای بیش از حد به آن منطقی نیست؛ زیرا روابط سیاسی کشورها تا حد زیادی در صادرات و در قیمت نفت تعیین کننده است و تیره شدن این روابط می تواند باعث رکود اقتصادی در کشورهای متکی به صادرات نفت شود.
پس بهتر است کشورهای دارای منابع طبیعی همچون نفت، در کنار توجه به صادرات نفت و مشتقات آن به صادرات دیگر محصولات نیز توجه داشته باشند.
حال با توجه به مواردی که در بالا عنوان شد، اهمیت فراهم سازی زیرساختهای لازم برای صادرات محصولات غیر نفتی بیش از پیش احساس می شود؛ در واقع صادرات محصولات غیر نفتی نقش ویژه ای در فعالیتهای اقتصادی یک کشور دارد و مزایای بسیاری را برای اقتصاد داخلی و بین المللی به همراه می آورد.
برای اثبات این ادعا می توان به تجربه ی کشورهایی نگاه کرد که با نداشتن منابع نفتی یا دیگر منابع طبیعی، تولیدات داخلی خود را در بخشهای مختلف تقویت کرده و امروزه جزء کشورهای توسعه یافته قلمداد می شوند و منافع آنها از صادرات این محصولات به مراتب بیشتر از صادرات نفت می باشد.
سرمایه گذاری دولت در بخش صادرات محصولات غیر نفتی می تواند مزایای متعددی از جمله: ساخت یا تقویت زیرساختهای مربوطه، انتقال عوامل تولید از بخشهای ناکارآمد به بخش صادرات، افزایش رقابتهای داخلی و بین المللی، تامین ارز برای واردات کالاهای مورد نیاز، جذب سرمایه های داخلی و خارجی را برای کشور به همراه داشته باشد.
به طور کلی صادرات مزایای زیادی برای اقتصاد یک کشور دارد که از مهم ترین آنها می توان به ارز آوری، ایجاد اشتغال، افزایش تولید و رشد اقتصادی اشاره کرد.
صادرات مستلزم تولید مازاد بر مصرف داخلی است؛ از همین رو واحدهای تولیدی موجود باید ظرفیت تولید خود را تا حد امکان افزایش دهند و در کنار آنها واحدهای تولیدی بیشتری شروع به فعالیت نمایند تا کالاهای مورد نیاز برای بازار داخل و بازار خارج تامین گردد.
اینگونه است که در نتیجه افزایش تقاضا برای محصولات مختلف یک کشور، افزایش تولید و به کار افتادن واحدهای تولیدی متعدد اتفاق می افتد.
همین امر زمینه اشتغال برای نیروی کار در کشور را فراهم می آورد؛ به این ترتیب با فروش محصولات تولید شده در داخل کشور و فروش آنها به متقاضیان خارجی، صادرات انجام می گردد و ارز به کشور وارد می شود؛ در نتیجه، صادرات باعث شکوفایی و رشد اقتصادی در کشور می شود.
حال که به اهیمت صادرات و نقش غیر قابل انکار آن در رونق اقتصادی پی بردیم، باید به بررسی پیش شرطهای لازم برای صادرات پویا بپردازیم تا منجر به توسعه پایدار در بخش صادرات شود.
به طور کلی می توان چهار پیش نیاز اصلی برای رسیدن به این هدف مهم نام برد.
1. تولید کالای باکیفیت: از مهم ترین اصول در صادرات پایدار، تولید کالای باکیفیت و استمرار به آن است؛ این امر می تواند منجر به تبدیل شدن به یک برند معتبر در بازارهای صادراتی شود و منافع صادر کننده را در طولانی مدت حفظ نماید.
2. قیمت مناسب: یکی دیگر از فاکتورهای مهم در صادرات، داشتن قیمت رقابتی است به نحوی که متقاضیان آن کالا در بازارهای هدف به راحتی قادر به تهیه آن باشند.
در واقع آنچه که یک کالای صادراتی را نسبت به کالاهای داخلی محبوب تر می سازد داشتن کیفیت برتر و قیمت مناسب تر است؛ پس اگر تولید کنندگان با در نظر گرفتن عواملی چون افزایش بهره وری، کاهش ضایعات، مدیرت منابع مالی و انسانی، استفاده از ماشین آلات و تکنولوژیهای مدرن و با سرعت بالا، قیمت تمام شده را کاهش دهند، قیمت فروش هم می تواند پایین و رقابتی باشد.
3. بسته بندی مناسب: اهمیت بسته بندی کالای صادراتی به اندازه ای است که می تواند فروش شما را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
در حقیقت بسته بندی همانند کارت ویزیت شرکت است و باعث شناخته شدن و متمایز شدن یک برند از دیگر برندهای موجود در بازار می شود.
4. شناسایی بازار هدف: هر واحد تولیدی که به دنبال صادرات محصول خود می باشد، باید درک دقیقی از بازار هدف خود داشته باشد؛ این درک شامل مطالعه ی علایق، سلایق و توان مالی طیف مورد نظر در بازار هدف می شود.
در نتیجه می توان گفت صادرات به عنوان محرک اصلی اقتصاد یک کشور نقش مهمی در ایجاد اشتغال، کسب درآمدهای ارزی برای تامین کالاهای وارداتی و در پی آن رونق اقتصادی دارد.
برای نایل آمدن به این هدف مهم، دولت وظیفه شناسایی ظرفیتهای موجود برای تولید و همچنین آماده سازی زیرساختها برای تولید کنندگان را دارد تا صادرات بیش از پیش افزایش یابد.
نویسنده: مهدی رضایی مذاکره کننده بین الملل
