عدس سنگی یا همان لنز اسکولار (نام علمی: Lens esculinaris) نوعی گیاه کوچک است که دانه‌های خوراکی آن از دسته حبوبات محسوب می شود و این گیاه به شکلی شبیه به نخود با رنگهای مختلف مانند قهوه‌ای، سبز یا زرد می باشد.
عدس سنگی معمولاً در خاک های فقیر و کم بازده کشت می شود که برای کاشت دیگر محصولات مناسب نیست و این امر باعث شده است که عدس سنگی یک گیاه مورد توجه در کشورهایی با مشکل کم آبی و خاک های فقیر شود.
تاریخچه:
عدس سنگی یکی از گیاهان قدیمی و مهم در تاریخ انسان است و از جایی که مدت ها در خاورمیانه و مناطق هندوستان به عنوان یک منبع غذایی مهم برای مردم بوده است و اصل بومی این گیاه را دقیقاً نمی توان تعیین کرد و عدس سنگی به عنوان محصولی با ارزش غذایی بالا در غرب آسیا، شمال آفریقا و اروپای جنوبی شناخته شده است.
خواص و مزایای عدس سنگی:
عدس سنگی یکی از منابع مهم پروتئین در جهان به شمار می رود و این گیاه علاوه بر پروتئین، حاوی مواد معدنی مهمی نظیر آهن، روی و فسفر است و همچنین عدس سنگی منابع خوبی از فیبرهای قابل حل است و می تواند در کنترل قند خون، بهبود هضم و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند.
علاوه بر این عدس سنگی دارای خواص ضد التهابی بوده و می تواند در کاهش خطر بروز بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و سرطان نیز موثر باشد و از آنجا که کم کالری است، مصرف عدس سنگی در رژیم های کاهش وزن نیز توصیه می شود.
کاربردهای عدس سنگی:
لنز اسکولار در صنایع غذایی به عنوان مواد اولیه برای تولید انواع آرد، آرد شیرین، نان و شیرینی استفاده می شود و علاوه بر این عدس سنگی برای تهیه سوپ، گوشت بریان و خوراکی های سنتی در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.
از جمله مزایای تولید عدس سنگی، مقاومت آن نسبت به شرایط خشکی و نتایج آزمایشگاهی است و عدس سنگی می تواند در شرایط آب و هوایی و خاکی دشوار کنترل کننده تراکم گیاهی بوده و باعث تغییر روند تولید محصولات در مناطقی با مشکل کم آبی شود.
در نهایت با در نظر گرفتن خواص غذایی و مزایای تولید، عدس سنگی می تواند یک گزینه مناسب برای کشاورزان و مصرف کنندگان در هر کشوری باشد و این گیاه می تواند نقش مهمی در تغذیه استاندارد و کاهش فقر غذایی در مناطقی با مشکل کم آبی و خاک های فقیر ایفا کند.
عدس سنگی از نظر تجاری همواره محبوبیت بالایی داشته است و با توجه به اینکه این گیاه در شرایط کاشت دشوار و بازده کم قابل رشد است، قیمت آن در بازار نسبتاً بالا است.
علاوه بر مصرف داخلی، عدس سنگی نیز به عنوان یک محصول صادراتی با ارزش در نظر گرفته می شود و کشورهایی مانند هند، کانادا و ترکیه از اصلی ترین صادر کنندگان عدس سنگی در جهان هستند و هند در سال های اخیر با تولید بیش از چهار میلیون تن عدس سنگی، به عنوان بزرگترین تولید کننده و صادر کننده جهان در این زمینه شناخته می شود.
صنعت عدس سنگی در کشورهای صاحب نفوذ با فقر غذایی، از جمله هند، بنگلادش و افغانستان، بسیار مهم است و در این کشورها، تولید عدس سنگی به عنوان یک منبع اصلی غذایی برای جمعیت بزرگی استفاده می شود و در بسیاری از رژیم های غذایی روزانه مدنظر قرار می گیرد.
علاوه بر این و با توجه به آگاهی بشر از خواص غذایی عدس سنگی، استفاده از این گیاه در محصولات غذایی و همچنین در طراحی رژیم های غذایی سالم و کاهش وزن در جوامع پیشرفته، بالا رفته است.
بنابراین بازار برای محصولات مشتق شده از عدس سنگی در صنایع غذایی و تغذیه به طور عام به اندازه ای پتانسیل دارد که این صنعت را به یک فرصت تجاری مهم تبدیل کند.
در نهایت توجه به مزایای تولید و مصرف عدس سنگی نه تنها به عنوان یک منبع غذایی با ارزش، بلکه به عنوان یک محصول صادراتی با قابلیت رشد، می تواند کشورها را در جهت کاهش فقر غذایی و توسعه اقتصادی یاری دهد.
در این خصوص ارائه حمایت های مناسب به کشاورزان، بهبود فناوری های کشاورزی و ترویج مصرف عدس سنگی در جوامع به عنوان یک غذای اساسی، اقدامات کلیدی برای توسعه این صنعت در کشورها هستند.
