تکلف پرداخت مبالغ حمل کلیه محمولات
در ماده دو همین بند، ارسال کننده مکلف است، اجرت حمل کلیه محمولاتی را که توسط کامیون های تحت مالکیت متصدی حمل (متعهد) و یا کامیون های آزاد که توسط و به نمایندگی وی جهت حمل و نقل در مورد آنها بارنامه تنظیم شده، پرداخت کند. به عبارتی متصدی حمل توسط ناوگان خود یعنی از طریق سیستم ترانسپورت و یا ناوگان عمومی و به صورت پیمان کاری، کامیون، تریلر و هر چیز دیگری را بابت حمل، اجاره و اختیار می کند و باید مبلغی مشخص بابت حمل را در وجه متصدی حمل و نقل و پس از کسر کسورات قانونی، پرداخت کنید.
در اینجا متذکر شده که وی به هیچ وجه حق پرداخت مبالغ مندرج در بارنامه را به رانندگان نخواهد داشت و می توان گفت وقتی با متصدی حمل قراردادی را امضا کردید، لازم نیست این مبلغ را به راننده پرداخت کنید.
کسورات قانونی چیست و چگونه باید در قرارداد حمل نوشته شود
فرضا قید شده که مبلغ 5/5 درصد از کل اجرت حمل و نقل بابت مالیات، طبق مفاد تبصره یک ماده 4 شرایط عمومی تعرفه حمل و نقل کالا، توسط ارسال کننده کسر و به حساب وزارت امور اقتصاد و دارایی واریز می شود. در بند ب همین ماده گفته شده است که پرداخت حق تمبر بارنامه به عهده موسسه صادر کننده بارنامه است. در بند ج پرداخت هزینه ترمینال ارسال کننده با متصدی حمل و نقل است؛ به عبارتی پرداخت های ترمینال و پایانه را خود متصدی حمل باید پرداخت کند.
در بند ج پرداخت عوارض شهرداری، هلال احمر، باسکول ها و حتی موارد دیگری که می توانند در آن دست برده و یا اجرا کنند، به عهده متصدی حمل و نقل یا ارسال کننده گذاشته و باید مشخص باشد. متصدی حمل و نقل باید به ذکر آن در بارنامه و کسر از کرایه و پرداخت به مرجع مربوطه، اقدام کند.
شرایط حمل و نقل چگونه باید ذکر شود
در مفاد مختلف، شرایط حمل و نقل تنظیم شده است. هزینه نحوه بارگیری و مسئولیت به عهده ارسال کننده است؛ در اجرای این هدف ارسال کننده مکلف است، اولا یک نفر را به عنوان نماینده تام الاختیار خود ظرف مدت مشخصی که باید قید شود، از تاریخ امضا قرارداد در مبدا، مستقر کند و مشخصات کامل نمونه امضا وی یعنی کسی که آن طرف کالا را تحویل می گیرد را نیز به متصدی تحویل دهد. به عبارت دیگر باید یک نفر را به عنوان نماینده تام الاختیار ظرف مدت مقرر از تاریخ امضا قرداد، مشخص کنید. در هر یک از مقاصد حمل کالا که در قرداد بیان شده است، این نماینده ها باید مستقر بوده و مشخصات کامل و نمونه امضا ایشان به متصدی حمل و نقل ارائه گردد.
بیمه داخلی محمولات
بیمه داخلی محمولاتی که بیان شده در این قرارداد وجود دارد؛ یعنی از مبدا تا تحویل در مقصد باید مشخص شود که به عهده ارسال کننده یا به عهده حمل کننده می باشد و در هر صورت حتی اگر مسئولیت قانونی که به عهده هر کدام از طرفین است، مشخص شده باشد، مسئولیت قانونی متصدی حمل را از بین نمی برد. به هر حال باید متصدی حمل نسبت به ارائه درست خدماتی که در قرارداد قید شده، تلاش کند.
بند دیگر قرارداد به مسئله گم یا تلف شدن محمولات موضوع قرارداد اشاره دارد. متصدی حمل و نقل، ضامن و متعهد است که مثل آن را تامین و در صورت تعزل ضامن، قیمت آنها باید پرداخت گردد؛ مگر آنکه ثابت کند تلف یا گم شدن به دلایل زیر باشد: جنس کالا، به همراه مستند تقصیر ارسال کننده بوده و یا ناشی از تعلیماتی است که ارسال کننده داده و یا مربوط به حوادثی است که هیچ متصدی محتاطی نیز نمی توانست از آن جلوگیری کند. البته این جزء ایرادتی است که متصدیان حمل در قراردادها قید می کنند و خیلی قابل اثبات و اجرا نیست.
در بند دیگری متصدی حمل و نقل مسئول حوادثی است که در مدت حمل و نقل در اثر تقصیر یا تقصیرات وی واقع شده است؛ اعم از اینکه خود مباشرت به حمل و نقل کرده یا حمل و نقل کننده دیگری را مامور این کار کرده است؛ یعنی تمام مواردی که اتفاق خواهد افتاد در این بند، مسئولیت به عهده متصدی حمل و نقل است.
در بند دیگر متصدی حمل و نقل و رانندگان حق دریافت هیچ گونه وجهی را تحت عنوان: پشت بارنامه، بارچینی، دالان داری، انعام، گاراژ داری، انبارداری و غیره را از ارسال کننده (متعهدله) ندارند. ارسال کننده باید تمام موارد محصول یا کالایی که حمل می شود، اعم از: شرایط نگهداری، عدل بندی، تحویل، وضعیت، محتوا و مدتی که این بار تحویل داده شده را به متصدی حمل ارائه کند.
مسائلی که اگر ذکر نشود از عهده متصدی حمل خارج است
در صورت عدم ارائه این موارد متصدی حمل می تواند از شرایط مسئولیت خودش خارج شود. متصدی حمل و نقل، محمولات را مطابق بارنامه تنظیمی از نماینده ارسال کننده دریافت کرده و در مقصد به نماینده آن تحویل می دهد و باید رسید آن را نیز اخذ کند.
ارسال کننده باید محل تخلیه را طوری مشخص کند که از نظر مقررات راهنمایی و رانندگی در دسترسی برای کامیون ها یا ابزار حمل و نقل (موضوع ترانسفورد)، ممنوعیت وجود نداشته باشد، یعنی جایی که امکان تردد ترافیکی وجود ندارد، این محموله حمل نشود، در این صورت متصدی حمل نیز مسئول نیست.
ارسال کننده مکلف است هرگاه کامیون های متصدی حمل و نقل پس از در خواست ارسال کننده و رسیدن به محل بارگیری به علت عدم امکانات ارسال کننده یا هر علتی که متصدی حمل و نقل مقصر نباشد، طبق تعرفه، نرخ حمل کالای مصوب را پرداخت کند؛ یعنی اگر کالایی ارسال شد و شرایط تخلیه وجود نداشت، ارسال کننده مکلف است حقوق متصدی حمل را پرداخت کند؛ حتی اگر لازم باشد که کالا برگشت بخورد، هزینه برگشت کالا را نیز پرداخت کند و یا اگر به آنها اعلام شود کالا را در جای دیگر تخلیه کنند، آن هزینه را نیز باید پرداخت کند.تبصره ای برای کامیون های حمل و نقل شهری در این بند وجود دارد که باید لحاظ شود؛ آنها از ساعت فلان تا ساعت فلان در اختیار ارسال کننده هستند و چنانچه بیشتر از ساعت مورد نظر به طول بیانجامد به ازای هر ساعت مبلغی مشخص شده و باید به آنها پرداخت کنند. به تبصره بالا دقت کنید که اگر از این موضوع تخطی شود، ضرر مضاعفی برای همه وجود دارد.
حوادث غیر مترقبه
در صورت بروز هر گونه حادثه ای که خارج از حیطه اقتدار متصدی حمل باشد، متصدی باید بلافاصله مدارک مثبت خود را به ارسال کننده، ارائه کرده و در غیر این صورت مسئول کلیه خسارات وارده به ارسال کنند است.
شرایط فسخ در قرار داد حمل و نقل
در صورت عدم اجرای صحیح یا تخلف در هر یک از موارد قرارداد از سوی هر یک از طرفین، اختیار فسخ برای طرف دیگر وجود خواهد داشت.
در صورت بروز اختلاف در تفسیر یا تعبیر متن، این موضوع ابتدا از طریق مذاکره بین دو طرف و در صورت عدم وصول نتیجه از طریق داور (در اینجا داور باید قید شود) و رای قطعی او لازم الاجرا بوده و متعهد نیز موظف است تا زمان رفع اختلاف، تعهداتی که به عهده دارد را انجام دهد؛ در غیر این صورت متخلف محسوب شده و طبق ماده 9 با متخلف رفتار می شود.
موارد متفرقه ای در شرایط حاکم بر مذاکرات است که می توان به آن اضافه نمود. طی مذاکراتی طرفین می تواند مواردی را اضافه یا کسر کنند. هیچ کدام از بندهای قرارداد لازم الاجرا به صورت یک طرفه نیست؛ به جز بعضی از مواردی که در مورد ماهیت کالا و موضوع حمل صحبت می شود. بنابراین می توانید در یک قرارداد، مفادی را از قرارداد دیگر اضافه کنید.
بخش های آخر در مورد آدرس طرفین یعنی ارسال کننده، متصدی حمل و نقل، طرفین قرارداد و متعهد باید ذکر شود. در صورت تغییر آدرس، حداکثر تا ده روز، نشانی جدید خود را کتبا به یکدیگر اعلام کنند.
تبصره دوم همین ماده می گوید این قرارداد در مفادی که مشخص کرده، قید شود، برای مثال نوشته شود این قرارداد در دوازده ماده و در سه نسخه به اعتبار واحد، تنظیم و مبادله می گردد. یعنی باید تعداد مفاد قرارداد را قید کنید و در سه برگ این قرارداد تنظیم شده و به امضای طرف اول (متعهدله)، طرف دوم (متعهد)، دو شاهد و وکیل متصدی تنظیم کننده قرارداد نیز رسیده باشد.
