اصطلاحات تجارت بین المللی (اینکوترمز)
تجار با به کار بردن عبارات قرار داد شده ی بین المللی مثل FCA, FOB به هدفشان برسند. این عبارت ها همان اصطلاحات تجارت بین المللی یا اینکوترمز نامیده می شوند. اینکوترمز اولین بار در سال ۱۹۳۶ تدوین شد. در دهه های اخیر همزمان با سال اول هر دهه ۱۹۹۰، ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ در قوانین اینکوترمز تجدید نظر شده است. قوانین اینکوترمز شامل مجموعه ی ۱۱ تایی از اصطلاحات اختصاری سه حرفی است که انعکاس دهنده ی رفتارهای استاندارد بین طرفین قرارداد در یک معامله ی خرید و فروش است.Ex Works, FCA, CPT. CIP, DAP. PDU DDP, FOB, FAS, CPR, CIF11 قواعد مذکور هستند.
آشنایی با قواعد اینکوترمز
با به کارگیری این قواعد، مواردی برای طرفین روشن می شود. اولین مورد مسئولیت های طرفین است. خریدار و فروشنده، هر کدام باید چه کاری را انجام دهند مثلا چه کسی برای حمل و نقل و بیمه کالا باید اقدام کند و یا چه کسی اسناد حمل و نقل و یا پروانه صادرات و واردات را فراهم می کند. دومین ریسک برای طرفین که کجا و چگونه فروشنده کالا را تحویل می دهد. به عبارت دیگر در کجا ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می شود. سومین مورد هزینه ها است که هر کدام از طرفین مسئول چه هزینه هایی هستند، برای مثال هزینه ی حمل و نقل، بسته بندی، بارگیری یا تخلیه و یا هزینه های مربوط به ایمنی.
نکته ی دیگر در استفاده از قواعد اینکوترمز این است که به عنوان مثال اگر طرفین قرارداد توافق کنند که اینکوترمز ۲۰۲۰ در قرارشان به کار گرفته شود، بهترین روش انجام این است که این قصد را در عبارتی شبیه ساختار این جمله بندی در قرارداد مشخص کنند:
FOB Bandar Abbas 2020
در بین این ۱۱ اصطلاح اینکوترمز، FOB, FAS, CFR, و CIF مربوط به حمل و نقل دریایی است و بقیه موارد برای همه ی شیوه های حمل و نقل قابل استفاده است.صادرات به روش FCA:
تحویل کالا در محل مقرر به حمل کننده. ریسک، روش حمل، حمل دقیق تحویل و مسئول تشریفات گمرک در این ترم مواردی هستند که قصد داریم بررسی کنیم. ۱- تحویل ریسک در FCA: کالا را در یکی از دو حالت به خریدار تحویل می دهد.- محل نام برده شده برای تحویل انبار فروشنده باشد در این صورت وقتی تحویل شده قلمداد می شود که روی وسیله ی حمل محیا شده توسط خریدار بارگیری شده باشد.
- محل نام برده شده، محلی غیر از انبار فروشنده باشد در غیر این صورت وقتی تحویل داده شده قلمداد می شود که روی وسیله ی حمل تهیه شده توسط فروشنده به محل نام برده برسد، برای تخلیه از روی وسیله ی حمل فروشنده آماده باشد و در اخبار متصدی حمل یا شخص دیگری که توسط خریدار تعیین شده قرار بگیرد.
در جایی که نقطه ی دقیق مکانی مشخص نشده باشد منجر به بروز مشکلاتی برای خریدار می شود چرا که در این وضعیت فروشنده حق دارد محلی را که با شرایط تحویل خود سازگار است را انتخاب کند و آن محل می شود، محل تحویل کالا که ریسک به خریدار منتقل می شود.
در واقع وقتی نقطه ی دقیق مکانی در قرارداد مشخص نشده مثل این است که طرفین توافق کرده اند که انتخاب محل با نظر فروشنده صورت بگیرد که به این معنی است که خریدار ممکن است در معرض این ریسک قرار داشته باشد.
محلی که فروشنده برای تحویل انتخاب می کند، قبل از جایی باشد که احتمال ریسک از بین برود و ورود خسارت به کالا بیشتر است.[av_notification title='' color='blue' border='solid' custom_bg='#444444' custom_font='#ffffff' size='normal' icon_select='no' icon='ue800' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='']پس بهترین کار برای خریدار این است که نقطه ی دقیق تحویل کالا را انتخاب کند.[/av_notification]
۴- تشریفات گمرکی صادرات: در FCA فروشنده باید تشریفات صادراتی کالا را انجام دهد.
با این وجود فروشنده مسئول انجام و یا پرداخت تشریفات ترانزیت کالا در کشورهای مسیر و واردات کالا در کشور مقصد نیست.
تغییرات FCA در اینکوترمز ۲۰۲۰
قوانین اینکوترمز هر ده سال یک بار بازنگری می شود و تغییراتی ایجاد می شود. قبل گفتم که FCA میتواند صرف نظر از شیوه و یا شیوه های محل به کار گرفته شده مورد استفاده قرار بگیرد، حال اگر محموله توسط حمل کننده ی کامیونی مشخص شده توسط خریدار از محلی که بندرگاه نیست و وجود کشتی در آن جا بی معناست مثل تهران، برای حمل برداشته شود غیر عادی است. اگر انتظار داشته باشیم یک بارنامه با درج عبارت آمبرد که برای بارگیری از بنادر به کار می رود، توسط متصدی حمل صادر شود، این در حالی است که فروشنده ای که فروش را بر اساس ترم FCA تهران انجام داده است. گاهی اوقات به بارنامه آن بورد (On Board) نیاز دارد که الان این نیاز به دلیل الزامات بانکی و شرایط LC یا اعتبار اسنادی است.
برای برآوردن این نیاز برای اولین بار در اینکوترمز ۲۰۲۰ و قاعده ی FCA مکانیسمی برای این عملکرد به کار گرفته شده است که اگر طرفین قرارداد در این خصوص در قرارداد توافق کرده باشند، خریدار متعهد است که به متصدی حمل تعیین شده توسط خودش دستورالعمل صدور بارنامه آن بورد و ارائه آن به فروشنده را صادر کند.
اگر چنین بارنامه ای با ریسک و مسئولیت خریدار توسط متصدی حمل صادر شود و به فروشنده تحویل داده شود، فروشنده باید این بار نامه را به خریدار تحویل دهد چرا که خریدار در نهایت برای تحویل کالا از متصدی حمل به بارنامه احتیاج دارد.
اگر طرفین توافق کرده باشند بارنامه ای که فروشنده دریافت می کند تنها معید دریافت کالا برای حمل توسط متصدی حمل باشد بدون عبارت آن بورد، این مکانیسم غیر ضروری است.
به علاوه تاکید به این نکته ضروری است که حتی مکانیسم انتخابی به کار گرفته شود فروشنده در خصوص قرارداد حمل و نقل کالا هیچ مسئولیتی در قبال خریدار ندارد و نکته ی آخر که لازم به ذکر است این است که وقتی این مکانیسم انتخابی به کار گرفته می شود با توجه به این که تحویل اولیه بار توسط فروشنده در مقصد نهایی نیست، تاریخ های تحویل و بارگیری کالا برای حمل نهایی ضرورتا متفاوت است که می تواند منجر به بروز مشکلاتی برای فروشنده در شرایط LC یا اعتبار اسنادی شود.
صادرات به کشور های همسایه
کشور های همسایه با ایران مرز خاکی یا دریایی با ایران دارند. کشورهایی که مرز خاکی با ایران دارند پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق هستند و کشورهایی که مرز دریایی با ایران دارند، قطر، کویت، امارات، بحرین، عربستان، قزاقستان و روسیه هستند. صادرات به همه ی این کشورها از روش FCA ممکن است و یا اینکه می شود از سایر روش های ویژه حمل جاده ای و دریایی هستند، استفاده کرد. نکته ی پایانی در مورد صادرات بیان می کنیم این است که دریافت واریزنامه یا گواهی صدور ممکن است کالای صادراتی با گشایش اعتبار اسنادی و همان LC صادر شده باشد و یا حتی ممکن است صادر کننده بخواهد کالا را به صورت امانی صادر کند.
اگر کالا به صورت گشایش اعتبار اسنادی صادر شده باشد، صادر کننده می تواند با ارائه اسناد حمل به بانک طرف حساب معادل ریالی مبلغ ارزی گشایش شده را به نرخ تعیین شده دریافت کند و گواهی یا تصدیق صدور را اخذ کند اما اگر بخواهد به صورت امانی صادر کند، صادرکننده کالا را به کشورهای مورد نظر حمل می کند و در مهلت تعیین شده به فروش می رساند و بعد ارز حاصل فروش را به کشور برمی گرداند و گواهی صدور دریافت می کند.