چالش راه اندازی سوپر مارکت

نکات راه اندازی سوپر مارکت من حامد زرافشان از مدیران مجموعه هستم. شاید با خودتان بگویید که دوست دارم یک کسب و کار جمع و جور برای خودم دست و پا کنم، یک چیزی که بتوانم راحت در آن فعالیت داشته باشم و چه چیز بهتر از سوپر مارکت! اما می دانید که درآمد سوپر مارکت چقدر است؟ آیا مدیریت سوپرمارکت آسان یا سخت است؟ می خواهیم عوامل موثر بر درآمد یک سوپر مارکت را بررسی کنیم. [remusics src="https://s3.eu-1.jeyserver.com/aradbranding-fa-wp-content/uploads/2022/03/market.mp3" pic="https://s3.eu-1.jeyserver.com/aradbranding-fa-wp-content/uploads/2022/03/2H1A8736-1.jpg" desc="درآمد سوپرمارکت" title="حامد زرافشان"] تصور ذهنی ما از درآمد سوپر مارکت شاید شما هم جزء افرادی هستید با یک تصور رویایی، راجع به سوپر مارکتی که داخل آن رفتید یا یک هایپر مارکت بزرگ و معروف، با صدها قلم جنس به همراه یک جمعیت انبوده از مشتری های مشتاق فکر کرده اید و یک حساب سر انگشتی کردید و دیدید که به به! چه درآمد میلیونی دارد. و با خود گفتید که برویم وارد این حرکت بشویم و یک سوپری جمع و جور در محله خودمان بزنیم. فکر می کنید نیتجه گیری شما از چیزی که در ذهن تان می گذرد چقدر با واقعیت هم خوانی دارد؟ آیا واقعا درآمد سوپر مارکت رویایی شما به اندازه تصوری که در ذهنتان می گذرد است؟ معنی لغوی سوپر مارکت برویم یک بررسی راجع به سوپر مارکت داشته باشیم. اول آشنا بشویم و ببینیم که سوپر مارکت چیست و چه کسب و کاری است. سوپر مارکت از دو کلمه سوپر و مارکت در زبان انگلیسی ساخته شده و کلمه سوپر به معنای فراتر و مارکت به معنی بازار است پس ترجمه تحت اللفظی آن فراتر از بازار است. عرضه کالاهای متنوع و مایحتاج روزانه مفهوم سوپر مارکت در میان مردم به عنوان فروشگاه بزرگ مواد غذایی جا افتاده است، اما در واقع سوپر مارکت شاخه های زنجیره های بزرگ خرده فروشی عمومی محسوب می شود که به جای تمرکز بر یک کالای خاص، کالاهای متنوعی را که جزء مایحتاج روزانه مردم است (حالا از مواد غذایی گرفته تا لوازم بهداشتی و پوشاک و لوازم تحریر و ...) در خود دارد. شما همه این ها را در قفسه مشتری می بینید و به صورت سلف سرویس، مشتری ها خودشان می توانند محصولات را بردارند و داخل سبدشان بگذارند و شاید به همین دلیل است که درآمد سوپر مارکت از دید خیلی ها یک درآمد تضمین شده و همیشگی است. وجه تمایز سوپر مارکت با فروشگاه های بزرگ وجه تمایز سوپر مارکت با خیلی از فروشگاه های دیگر این است که تمرکز سوپر مارکت ها در فروش انواع مختلف مواد غذایی بوده به نحوی که تقریبا 75 درصد از محصولات سوپر مارکت به کالا و صنایع غذایی اختصاص پیدا کرده است. اگر بخواهیم یک سوپر مارکت را با بقالی مقایسه کنیم می توانیم در این مقایسه بگوییم که سوپر مارکت ها از بقالی ها خیلی خیلی بزرگترند و از هایپر مارکت ها و سنتر مارکت خیلی کوچک تر می باشند. دسته بندی مارکت ها بر اساس متراژ اگر چه سوپر مارکت واقعیت هایی را پوشش می دهد که ممکن است از یک کشور به کشور دیگر فرق داشته باشد، اما به طور کلی سلف سرویس با تمرکز اصلی بر فروش محصولات غذایی معمولا در متراژهای 400 الی 3000 متر مربع، در دسته سوپر مارکت ها قرار می گیرند. شایان ذکر است که این متراژ در کشورهای مختلف ممکن است متفاوت باشد. اگر بخواهیم از تاریخچه سوپر مارکت در ایران بگوییم نخستین سوپر مارکت ها در ایران در دوره پهلوی و توسط مردم عادی تاسیس شد که در آن زمان به نوعی نماد مدرنیته در ایران تلقی می شد. اما بعدها خیلی از سازمان ها و نهادهای دولتی خودشان به سراغ تأسیس فروشگاه های زنجیره ای آمدند که بخش عمده آنها به سوپر مارکت های غذایی اختصاص پیدا می کرد. به عنوان مثال فروشگاه زنجیره ای اتکا که در سال 1955 میلادی توسط هولدینگ اقتصادی نیروهای مسلح ایران تاسیس شده، از جمله ارگان هایی بود که با این متد وارد عرصه فروشگاه های زنجیره ای در آن زمان شد. هزینه ی سبد غذایی خانوارها  حال ببینیم که درآمد سوپر مارکت چه ارتباطی با سبد خانوار ایرانی دارد. سبد غذایی دومین بخش هزینه هر خانوار شهری ایرانی بعد از مسکن است؛ به گونه ای که طبق آمار موجود، حداقل 30 درصد درآمد خانواده های ایرانی صرف سبد غذایی شان می شود و به همین دلیل می توان تخمین زد که سه پنجم درآمد آنها صرف خرید مواد غذایی می شود. گردش مالی بالا در صنایع غذایی می توان نتیجه گرفت که گردش مالی بالایی در صنایع غذایی و به طبع آن در فروشگاه های مواد غذایی کشور و در نتیجه سوپر مارکت ها وجود دارد و البته سهم همه صنایع غذایی و درآمد سوپر مارکت ها از این گردش مالی هنگفت یکسان نیست. هزاران نکته باریک تر از مو در این میان وجود دارد که برخی سود سرشاری از این بازار مصرف نصیب شان شده و برخی هم با پرداخت ضرر از گردونه رقابت خیلی زود حذف می شوند؛ در ادامه آمار و اعداد درآمد سوپر مارکت ها و عوامل موثر در افزایش درآمد سوپر مارکت ها را با هم بررسی می کنیم. نقش حاشیه سود در درآمد خورده فروش ها چیست؟ درآمد سوپر مارکت ها نسبت به سایر مشاغل یکی از کمترین حاشیه سودها را دارد؛ شاید بپرسید که حاشیه سود چیست؟ بگذارید ساده بگویم تا این موضوع را بهتر درک کنید. فرض کنید حاشیه سود خالص کسب و کاری، ده درصد است که این نشان می دهد که از هر هزار تومان فروش آن محصولات صد تومان سود ناخالص گیر آن شخص می آید، البته این فقط یک مثال است برای این که شما بهتر متوجه بشوید. نحوه محاسبه سود خالص سود خالص از کم شدن کلیه هزینه از جمله هزینه های عملیاتی و مالیات از درآمد محاسبه می شود و آن چیزی که در آخر می ماند آن سود خالص است و حاشیه سودی که به دست می آوریم آن سود خالصی است که ما از فروش آن محصول کسب می کنیم؛ حالا در مورد درآمد سوپر مارکت می شود برآورد کرد که حاشیه سود آن بسته به نوع فروشگاه به طور معمول بین یک تا سه درصد متغیر است و سود و درآمد سوپر مارکت، به میزان فروش محصولات موجود در فروشگاه وابستهاست.  ترفند تعادل سود و زیان در فروش محصول یک سوپر مارکت محصولات متنوعی را ارائه می کند. برخی از این محصولات می تواند سودآوری زیادی و برخی سودآوری کمی داشته باشد؛ خیلی از این فروشگاه ها رفتید که محصولات خارجی دارند و خیلی از هایپرها این کلک را به شما می زنند، شما هنگام خرید  می بینید که خیلی از اجناس ایرانی را بهتر از جاهای دیگر قیمت زده اند و در واقع اجناس خارجی تلافی نو و کهنه را به قول خودمان در می آورد. تأثیر گستردگی محصولات در فروش فرض کنید که در یک سوپر مارکتی سی قلم جنس خوراکی وجود دارد و با میزان سودهای مختلفی هر کدامشان در قفسه ها جا خوش کرده اند، در این بین تعدادی از اقلام مثل بادکنک یا یک شکلات کوچک ساده که سود خیلی کمی دارند و حتی در یک جاهایی صفر است، اما فقط برای این که جنس فروشگاه جور باشد این اقلام را وجود دارد؛ اگر یک مشتری به سوپر مارکت بیاید و تنها بخواهد بادکنک بخرد و تنها به خرید آن اکتفا کند عملا شما هیچ سودی عائدتان نمی شود.  افزایش حاشیه سود با شیوه های بازاریابی اما اگر همان مشتری اقدام به خرید چند محصول دیگر کند، در نتیجه درآمدی برای سوپر مارکت شما هم کسب شده است؛ پس اگر بخواهیم بهتر توضیح بدهیم، می گوییم سوپرمارکت پول خودش را در حجم می گیرد به این دلیل فروشگاه های مواد غذایی سعی می کنند با ترفندهای مختلف مثل تخفیف و فروش ویژه و از این مسائل کاری کنند که یک سبد خرید بزرگتری را با حدود بیست قلم جنس برای مشتری فراهم کند تا حاشیه فروشش بالا برود. نتیجه تغییر بازار هدف بر عرضه محصول فروشگاه های مواد غذایی بیشترین میزان فروش شان را در بخش مواد غذایی خشک گزارش دادند مثل کنسروها، غلات، ماکارانی و محصولاتی از این دسته که بسته بندی شده اند و بعد از آن هم انواع گوشت. لازم به ذکر است که بگویم این آمار کلی، بسته به عوامل مختلف و ذائقه مشتری هم دارد و در سال های مختلف ممکن است متغیر باشد؛ به طور مثال در سال های اخیر با تبلیغ مواد غذایی ارگانیک و این که مردم تمایل به مصرف غذاهای سالم تمایل پیدا کرده اند، مشتری ها کمتر به خرید محصولات غذایی خشک و کنسرو تمایل دارند. چالش اصلی عرضه کنندگان مشتری سوپر مارکت ها به طور مداوم عرضه کنندگان خود را به چالش می کشند که قیمت خود را در پایین ترین حالت نگه دارند و بتوانند تعداد مشتری بیشتری را داشته باشند. یادتان باشد دکه و بقالی و سوپر مارکت و هایپر مارکت و سنتر مارکت و همه این ها فقط یک نام نیستند، هر کدام دارای ویژگی هایی از جمله تعداد تنوع محصول تا مکان و متراژ فروشگاه هستند که در نهایت تعیین کننده آن سود خالص و درآمد نهایی حاصله در سوپر مارکت است. جمعیت منطقه بر فروش در یک منطقه کم جمعیت و یک منطقه با جمعیتی با قدرت خرید پایین، درآمد سوپر مارکت به مراتب کمتر از درآمد در یک منطقه پرجمعیت با قدرت خرید متوسط یا بالا است، یعنی شما در سوپر مارکت های قوی بالای شهر تهران متوجه می شوید که چقدر درآمد بالایی نسبت به سوپری های قسمت پایین شهر تهران دارند. محصولات خارجی و اثر گذاری بر سود دهی باید متوسط سود ماهانه سوپر مارکت حدود 20 درصد دانست، این میزان در برخی از محلات 15 درصد و برخی محلات به 30 درصد می رسد اما بالطبع این میزان سود در هر منطقه با توجه به نوع آن اجناسی که در فروشگاه ارائه می شود بالا و پایین دارد. به طور مثال در مشاهدات میدانی، بسیاری از فروشندگان سوپر مارکت این را می گویند که بیشترین سود در اجناس خارجی است که قبلا هم در ابتدای صحبت هایم عرض کردم که اجناس خارجی می تواند برای سوپر مارکت ها سود خیلی خوبی داشته باشد و کسانی که محصولات ایرانی را با سود صفر می دهند، تلافی آن را در محصولات خارجی شان در می آورند.  قیمت اجناس خارجی دست فروشنده است به این علت که تعیین قیمت این اجناس در داخل کشور صورت نمی گیرد، می توانیم بگوییم که تعیین قیمت دست فروشنده است؛ چون مشخص نیست که این محصول خارجی است و هیچ تعرفه درستی راجع به آن وجود ندارد. اهمیت تنوع برند بر فروش محصولات طبعاً تمایل مشتری ها برای خرید از فروشگاه‌ هایی که تنوع زیاد و از هر محصول چند مارک مختلف دارند، خیلی بیشتر است و سر آن فروشگاه شلوغ تر است؛ شما هایپرهایی بزرگ را که می بینید همین طور است مثلا ده ها مدل ماکارانی، ده ها مدل روغن و ده ها مدل دستمال کاغذی گذاشته اند که باعث می شود مشتری ها تمایل داشته باشند به آنجا بروند. پس این خیلی مهم است که شما چه مدل سوپرمارکتی و کجا بزنید، همه این ها در کسب درآمد تأثیر دارد، اینطور نیست که شما بنشینید و به راحتی برآورد کنید.  معایب موجود در خرده فروشی نکته دیگر این است که سوپر مارکت یکی از شرایط زمانی سخت را در کارها دارد عملا شما باید هفت یا هشت صبح سوپر مارکت خود را باز کنید و  تا ساعت دوازده و یک شب مجبور هستید که در مغازه بمانید و فعالیت تان را ادامه بدهید؛ پس کار بسیار سختی است و شما هیچ وقت تعطیلی ندارد و اگر دقت کرده باشید همه سوپر مارکت ها اکثرا در ایام تعطیلات باز هستند و این خودش جزء سختی های کار حساب می شود. سوپر مارکت از آن دسته کسب و کارهایی است که خیلی از افراد حداقل یک بار به فکر سرمایه گذاری در آن افتاده اند، اما این که درآمد سوپر مارکت تا چه اندازه ای برای آن سرمایه گذار توجیه اقتصادی دارد به عوامل گوناگونی بستگی دارد که با هم بررسی کردیم. با وجود هایپرهای بزرگی که سرمایه خیلی زیادی برای راه اندازی می خواهد، بهتر است که خیلی به فکر راه اندازی سوپر مارکت محلی کوچک نباشید، حتی از آن جمله سوپر مارکت هایی می شود که می تواند با شکست روبرو شود؛ امیدوارم که این پادکست به شما نازنینان کمک کرده باشد که برآورد کنید و بسنجید که چه عواملی در انتخاب شغلی به نام سوپر مارکت تأثیر گذار است.