ما داریم یک تفکری را به نام تجارت جا میاندازیم. میگوییم که ای مردم! دست از مشاغل کارگری و کارمندی بردارید، از اجیری دیگران خارج بشوید و خودتان آقا بالاسر خودتان بشوید. به واقع چقدر زمان نیاز دارد که یک انسانی که این حرف را میشنود بگوید قالوا بلی، لبیک، بله قبول کردیم. چقدر طول میکشد؟ میبینید که به میزان خردها متفاوت است. شخصی که عاقل است به لحظهای قبول میکند و این حرف را درست میداند و به گذشتگان نگاه میکند و میبیند که کدام کارگری به نقطه بالایی رسیده است؟ در جغرافیاهای مختلف نگاه کند، قُل فَسیروُا فِی الارض، در روی زمین بگردید، کدام بنایی سوپر میلیاردر شد؟ هزاران کارگر، کارگری کردند کدام یک از آنها بزرگ شد؟ آن شخصی که عقلش درست است به دو دقیقه این حرف را قبول میکند و میگوید دست بردارم.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-3m82a0j']
قرآن میگوید: «شما نشانههای حق را میبینید اما تبعیت نمیکنید، چه طور به باطل ایمان میآورید؟»
[/av_notification]
یک بنده خدایی بود و در تجارت ۲ ماه کار کرده بود اما با کلی ضعف کاری و بعد از این مدت سرد شده بود و دوباره به کارمندی خودش برگشت. به یکی از دوستان گفتم که به او بگوید: تو چطور ۲ ماه که از تجارت نتیجه نگرفتی سرد شدی چطور از کار کارمندی که هزاران نفر و میلیونها نفر شبیه تو سالها جواب نگرفتند سرد نمیشوی؟ فبنعمت الله یکفرون و بالباطل یومنون، چطوری است که شما به نعمتهای بزرگ، تجارت از بزرگترین نعمتهای خداوند است که خدا در آن روزی فراوان قرار داده است پشت میکنید و به اجیری، کارگری و جیره خوری دیگران، سالها نوکر دیگران بودن، به این دل میبندی و کار میکنی؟ و سنگ بنای زندگی خودت را با این میبندی؟
این است که برای شخصی که صاحب عقل است یک حرف در عرض ۵ دقیقه قابل درک است اما به واقع میبینید که در همین مجموعه ما کسانی که تازه وارد میشوند، شخصی ۶ ماه است که بررسی میکند که وارد تجارت بشود یا نه؟ یعنی کار ده دقیقهای، ۶ ماه به طول انجامید. زمانی که پرسید من چه موقع سود میکنم؟ من هم در پاسخ گفتم ۱۰ سال دیگر. چون تو کسی هستی که کار ۱۰ دقیقهای را ۶ ماهه انجام میدهی، پس کار ۲ ماه را چقدر طول خواهی داد؟ الله اعلم. بعد وارد تجارت میشود و یک محصولی را میخواهد انتخاب کند، کار ۳ روزه، ۴ روزه را ۳ ماه یا ۴ ماه به تأخیر میاندازد. این کار اصلاً تردیدی ندارد، بارها گفتیم اصل این است که تو در تجارت وارد بشوی، بیش از ۹۰ درصد تجارت در هر محصولی با محصول دیگر شبیه است، ده درصد میماند تخصصیها و ریزهکاریها است. تو در این ۳ ماهی که معطل کردی روی یک چیز بیخودی دست میگذاشتی این کار از بیکاری تو که بهتر بود، حداقل یاد میگرفتی بعد محصولت را عوض میکردی. یعنی کار ۳ روز، ۳ ماه طول میکشد، کار ۱۰ دقیقه، ۶ ماه میشود، این عمر است که تلف میشود. بنده خدایی میگفت من یک سال است که در آراد هستم اما به سودی نرسیدم، در این یک سال، ۶ ماه آن را مشغول فکر کردن بود که وارد این کار بشود یا نشود، ۳ ماه انتخاب محصول میکرد و در تمام این شرایط خودش را در آراد میدید.
و چقدر زیاد است تماسهایی که با مشاورین ما گرفته میشود که من ۶ ماه است در کانال شما هستم. قدیمیهای شما میدانند کسی که ۶ ماه کار کند برای خودش برند میشود و شناخته شده است، ۶ ماه مدت زیادی است. ما یک سال پیش خودمان را با الان مقایسه میکنیم، دنیایی تغییر کردهایم. اما نسبت به زمان اکثر مردم بی اعتنا و بیتوجه هستند این است که موضوع امروز ما زمان است. بعد وقتی ۶ ماه طول میکشد و نفعی از آراد نمیبیند معلوم است که از آراد خوشش نمیآید. وقتی ۳ ماه در گیر انتخاب محصول است زندگیش به سختی میگذرد، ۳ ماه اینجا، ۶ ماه آنجا، بالطبع چنین شخصی همیشه در شک و تردید است. نه الگویی دارد که به آن اعتماد کند و نه خیرخواهی در کنارش است که راه خیر را به او نشان بدهد این است که همواره مثل کسی است که سرگردان است. مثل یک حیوان و یک گوسفندی که از گله جدا شده و هیچ خیرخواهی هم نمیشناسد، این ور و آن ور میچرخد که اکثر آنها طعمه گرگ میشوند. یعنی چه بسا در این سرگردانی، یک نفر میآید و این شخص را به فریب در راه دیگری میبرد، چون هیچ تکیهگاه محکمی پیدا نکرده است.امروز میخواهیم ببینیم با این زمانهای خودمان چه میکنیم که کارهای ساده انقدر کش پیدا میکند و طولانی میشود؟ روزهای ما به چه اموری میگذرد؟
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-32nbh8z']
قرآن میگوید: «یا ایُّها الَّذینَ آمَنوُا لاَ تَکوُنوُا کَالَّذینَ کَفَروا ، ای کسانی که ایمان آوردید، شما مانند کسانی که کافر شدند و پشت کردند نباشید»
[/av_notification]
من از شما سوال میکنم. الحمدلله بخشی زیادی از شما هم عددهای خوبی را دیدید، شما کسانی هستید که میخواهید ثروتمند شوید آیا زمانهای شما شبیه کسانی میشود و میگذرد که نه در پی ثروت هستند و نه ثروتمند شدن؟ اگر این جور زندگی میکنید که غلط زندگی میکنید، اگر ساعتهای شما به همان منوال سپری میشود که ساعتهای آنها سپری میشود در راه غلطی هستید. شما که میخواهید ثروتمند شوید باید به گونهای غیر از فقرا زندگی کنید. شما که میخواهید مترقی باشید باید به گونهای غیر از آن باشید که نفلهها و درماندهها و افسردهها و مضطربها زندگی میکنند. اگر به همان منوال زندگیمیکنید یقیناً به همان راه میروید. چه جمعیتهای زیادی را من در این جلسات دیدم که نشستند ولی امروز ما را یاری نمیکنند، یعنی از قطار ثروت پیاده شدند و بیخیال شدند، چون سالها شنیدند و عمل نکردند، ندیدم عمل کنندهای که نفع نبرده باشد. کسی که ضرر کرده است کسی است که عمل نکرده است. امروز نکاتی که درباره زمان میگویم زحمت بکشید و عمل کنید بعد نتیجه آن و اثرات آن را ببینید.
امروز ۴ نکته را برای شما باز میکنم، عمر شما اگر در غیر از این ۴ مسیر سپری میشود بدانید که راه غلطی را در پیش گرفتهاید. یعنی اگر امروز کاری غیر از این ۴ کار میکنید بدانید که اشتباه میکنید. اگر ۸۰ درصد زندگیتان این ۴ مسیر باشد و ۲۰ درصد آن مسیر پنجمی برای خودتان مد کردهاید و انجام میدهید شما با ۸۰ درصد موفقیت جلو نمیروید، بلکه با همان ۲۰ درصد موفقیت جلو خواهید رفت. چون آن ۲۰ درصد کار پنجمی که به غلط انجام میدهید، آن ۴۰، ۵۰ درصد کارهای مثبت را هم له میکند. شما به کسی ۱۰ تا خوبی میکنید، بعد یک دفعه یک بدی میکنید، یک بدی فقط یک بدی است؟ نشنیدید که میگویند فلانی مثل گاو نُه مَن شیرده شد؟ این یک بدی همه خوبیها را از بین میبرد. شما سالها عبادت کنید و به نماز و روزه مشغول شوید، شبی شما را در مجلس فحشایی ببینند و بعد هم توبه بکنید اما همیشه پشت سر شما خواهند گفت این شخص همیشه مومن است یا نه همان یک شب خاطره برای شما بیچاره کننده میشود؟ آبروی شما را با همان یک شب میبرند. این است که نگویید اکثر زمانهای من به این است و فقط یک ساعت به خارج میزنم، آن یک ساعت را شما ۱۰ ساعت بگیرید، همان یک ساعت شما را بیچاره میکند. یک ساعت که نیست، آن یک ساعت، دهها ساعت این سمت را خراب میکند.
عمر شما باید به این ۴ مسئله بگذرد. امروز زمانهای خودتان را انشاءلله خداوند توفیق بدهد جوری میبندیم شخصی که بخواهد عمل کند بازی دستش باشد و قشنگ بداند که چه موقع بخوابد؟ چه موقع بیدار شود؟ بیدار که شد چه کاری بکند؟ آنجا چه کاری انجام بدهد؟ وقتهایش تنظیم شده و مرتب شده در دستش باشد و فردا نگوید من جلو نرفتم بلکه بداند که از کجا ضربه میخورد؟ به لطف خدا، شما امروز در مسیر تجارت قرار گرفتید، یک نفر هست که هنوز در مسیر تجارت قرار نگرفته است. حالا آن شخص بگردد تا راه را تازه پیدا بکند چون اگر به این نکات عمل هم بکند باز هم به توفیقی نمیرسد. یک راننده تاکسی همه این امور را هم رعایت کند نهایت این کار این است که ۵۰ نفر مسافرش ۵۳ نفر میشود، ۵۰۰ نفر که نمیشود.اما شما که در تجارت هستید به این مسائل عمل کنید بیانهای شما زیبا میشود، عقلهای شما زیبا میشود، تفکرات شما بزرگ میشود و یک شخصیت معرکهای میشوید. مشتریها میل دارند که با شما قرارداد ببندند، من این جور دوست دارم بشود که شما گرانتر بدهید اما مشتری دوست داشته باشد با شما کار کند.
اما آن ۴ کار چیست؟ برای شما از ضروریات است که خودتان را ملزم به انجام این ۴ کار بکنید. وقت اول، وقتی باید بگذارید که در آن وقت هیچ کس کنار شما نباشد، یعنی وقت خلوت. متأسفانه الان خیلی از شما عزیزان در تجارت وارد شدید اما چنین وقتی را در زندگی برای خودتان نگذاشتید. یعنی یک وقتی باید باشد که فقط شما باشید و شما و هیچ کس دیگری نباشد. مادر، پدر، فرزند، همسر، گوشی موبایل، هیچ کدام نباشد، فقط خودتان باشید. بدانید کسی که از خودش و از نفس خودش غافل بشود، به هر کس که میل پیدا کند ضرر کرده است.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-2mpk1kj']
قرآن میگوید:«آنهایی که خدا را فراموش کردهاند، خدا آنها را به فراموشی خودشان انداخت». و خسروا خسراناً مبینا
[/av_notification]
این ها یک ضرر خیلی آشکاری کردند. یک وقتی میخواهد که انسان باشد و خودش و هیچ کس دیگری نباشد، هیچ تکنولوژیای، هیچ پیشرفتی، هیچ رشدی، هیچ ابزاری، هیچ ادواتی، آن جا همراه انسان نباشد. این وقت را باید در زندگی شبانه روزی خودتان بگذارید، مخصوصاً شمایی که با مردم زیاد صحبت میکنید اگر این وقت را نگذارید دچار پریشانی افکار میشوید. یعنی بالذات، وجود چنین زمانی در زندگی شبانه روزی شما یک آرامش عجیبی را به شما خواهد داد. بخشی زیادی از تنشهای فکری شما را خواهد گرفت. همه آن تماسهایی که در طول روز با شما گرفته میشود مفید نیست، نیاز است تا فکر در یک زمانی استراحت کند. پس این زمان خلوت را ما نیاز داریم، یک ساعت یا دو ساعت، حتی من میگویم اگر میتوانید این فرصت را به ۳ ساعت یا ۴ ساعت برسانید جای دوری نرفته است. ۴ ساعت خودشان باشند و خدای خودشان و هیچ کس دیگری نباشد، یک نفر دوست دارد کنار ساحل بنشیند، یک نفر دوست دارد در جنگل باشد، یک نفر در کویر، یک نفر در اتاق خودش راحت است، یک نفر در بالکن، یک نفر در پشت بام، هر جایی. یک زمانی نیاز است که انسان در طول شبانه روز با خودش باشد، میتواند چندین زمان هم باشد که میگوییم یکی صبح باشد، یکی بعدازظهر باشد، یکی آخر شب وقتش را جدا کند. نیم ساعت از صبح، نیم ساعت از بعدازظهر و نیم ساعت از آخر شب، این وقت را برای خودش خالی کند.
پس اول نیاز است این زمان را خالی کند. نگویید اگر من این زمان را خالی کنم از اقتصادم دور میمانم این کار، اقتصاد شما را تقویت میکند. این یک ساعت را که جدا میکنید نه تنها ضرر نمیکنید بلکه سود میکنید. این اشتباه خیلیهاست که فکر میکنند اگر یک ساعت کار نکردند ضرر کردند. امیرالمومنین فرمود: «خدا انسان را نیافرید که مانند خر کار کند و پول در بیاورد». یعنی خدا معاش انسان را متفاوت از معاش الاغ قرار داد. الاغ تا زمانی پول در میآورد که بار ببرد، تو اگر تا زمانی که بار ببری، مطلب بنویسی، جواب مشتری را بدهی، تا آنجا قرار باشد پول در بیاوری، تو شبیه الاغ هستی. تو یک انسان هستی، انسان قوه تفکر دارد، باید به این قوای انسان بها داده شود. انسان علاوه بر این که یک موجود اجتماعی است، یک موجود فردی است. در بستر جامعه زندگی میکند اما تنها به خاک سپرده میشود. گاهی میگویند انسان همیشه اجتماعی است، این طور نیست اگر همیشه اجتماعی بود باید اجتماعی هم به خاک سپرده میشد.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-1vxn96b']
قرآن میگوید:«و لا تَزِرُ وازِرَهً وزرَ اُخری، روز محاسبه، از انسان تنها حساب میکشیم،
[/av_notification]
پس باید بگویند دسته جمعی میکشیم. محاسبه هر کسی را برای خودش است. وبال کسی به گردن کسی گذاشته نمیشود.این است که انسان باید زمانی را باید خلوت کند. اول این برای عزیزان جا بیفتد که این زمان خلوت را در زندگی ایجاد بکنند تا بگویم حالا چه بکنند؟ آنهایی که امروز این زمان را ندارند و دارند کار میکنند، تلاش میکنند و فکر میکنند به سود خوبی میرسند، اشتباه فکر میکنند. این ها به سود خوبی نمیرسند، افسرده میشوند، اینها شاداب نیستند. ممکن است خیلی پول در بیاورد اما افسرده است، پژمرده است، گرفته است. این را در زندگی خود ایجاد کنید، بگذارید همه بفهمند. پدر شما بداند، مادر شما بداند، خاله شما بداند، دایی شما بداند، بچه شما بداند، همسر شما بداند که وقتی شما داخل این اتاق رفتید یعنی با شما کاری نداشته باشند. موبایل و همه چی تعطیل است و شما با خودتان هستید.
حالا سوال این است که در خلوت بنشینیم و چه بکنیم؟ چند تا کار نسخه است برای زمانی که در خلوت خود مینشینید: اولین مسئله که اصلیترین آن است. آنچه که تمنای وجودش است، آنچه که درخواستش است، خواهشش است، از پروردگار جهانیان تمنا و طلب کند. چه میخواهد؟ خلوت کند و به خدا بگوید پول میخواهم، زن خوب میخواهم، خدایا من اینجای اقتصادم گره خورده است و معامله نشده است این معامله جور بشود. آنچه که میخواهد را از خدا بخواهد. هفته قبل گفتم
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-1ryc7v7']
قرآن میگوید:«یا ایُّها النّاس انتم الفقراء الی الله»
[/av_notification]
بنشیند و در خلوتهای خودش عین یک فقیری که از ثروتمندی طلب میکند از خداوند طلب کند. ماهی ۵۰، ۶۰ میلیون در میآورد اما حالات فقیری را نسبت به پروردگار در خلوت برای خودش ایجاد کند. خدایا این را میخواهم، آن را میخواهم، کم هم نخواهید، زیاد بخواهید. امام صادق (ع) فرمود: «کسی که از خدا کم بخواهد خدا را حقیر فرض کرده است و این نیست مگر از حقارت خودش». خدا که حقیر نمیشود. شما پیش یک سوپر میلیاردری بروید و بگوید هرچه بخواهی به تو میدهم، اُدعوُنی اَستَجِب لَکُم، بخوانید من را تا اجابت کنم شما را»، شما از سوپر میلیارد یک گوشی موبایل درخواست میکنید. شخص میلیاردر با خودش فکر میکند که این شخص نفهمیده که با چه کسی حرف میزند؟ این هر چه که میخواست من به او میدهم. این انسان با آن عملش آن شخص را حقیر فرض کرده است اما آن شخص که حقیر نبوده است، خودش حقیر است و از حقارت خودش صحبت میکند.امیرالمومنین (ع) فرمود: «میخواهید حقارت و بزرگی مردمان را بشناسید؟ از آنها بخواهید دعا کنند». دعا، درخواست و آرزوهای قلبی انسانهاست. وقتی من ببینم این شخص چه چیزی میخواهد، میفهمم که درخواستهایش کوچک و حقیر است، کم میخواهد معلوم میشود که رب العالمین را درست نشناخته است. نفهمیده است که در حضور چه ثروتمندی صحبت میکند؟ اگر میدانست بیشتر میخواست. پس این وقت خلوت، اولین و مهمترین آن این است که انسان زمانی را به مناجات با خدا و دعای در محضر حضرت حق اختصاص بدهد. این یکی از این مسائل است که در خلوت چه کنیم؟
دومین مسئله که در خلوت انسان دارد تفکر است. به چه چیزی فکر کند؟ اول چیزی که انسان لازم است که به آن فکر کند نعمتهایی است که خداوند به او داده است.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-1al97ub']
قرآن میگوید«فَاذکروُا نِعمَتَ الله و علیکم». بنشینید نعمتهایی که خدا به شما داده است را یاد کنید.
[/av_notification]
وقتی نعمتهای خدا را یاد کنید سپاسگزار میشوید و به یک آرامش عجیبی میرسید. وقتی سپاسگزاری کردی، خدا نعمتهایش را زیاد میکند، غمها را از زندگیت بر میدارد. «الا بذکر الله تطمئنَّ القلوب». به یاد خدا دلها محکم میشود. امروز در خیلی سختیها هستی، بنشین و یک گوشه فکر کن. یادت میآید که تو پارسال هم در این سختیها بودی، اما خدا من را از آن رد کرد. در گذشته هم سختیهای زیادی بود و خدا من را از میان آنها عبور داد. انقدر شل نشوم، سفت بمانم، خدا را شکر کنم که هزاران نعمت به من داده است. عقل دادی، چشم دادی، گوش دادی، پدر دادی، مادر دادی، هوا دادی. اگر نعمتهای خدا را بخواهید بشمارید، لا تُحصوُا لعَدَدِها، اصلاً عددش را نمیتوانید بشمارید. نعمتهای خدا را که به شما رسیده مرور کنید، لاجرم انسان شکر میکند. این دومین نکتهای است که انسان باید در خلوتهای خودش به آن مشغول بشود و تفکر کند.دیگر به چه چیزی فکر کند؟ به اشتباهات خودش فکر کند. دو چیز باید که مبنای تفکر است در تفکر باید بر شما بنشیند. یک: نعمتهای خداوند و دوم: بدیهای خودت. میگوید: «الهی خَیرُک اِلَینا نَازل، خدایا از تو هر چی به ما رسید خوبی بود». «و شَرُّنا الیک صاعد، و هرچی از ما به تو رسید همه بدی بود». گند زدیم، خراب کردیم، اما تو پوشاندی. و انسان بنشیند و اشتباهات خودش را مرور کند و از آن ها درس بگیرد، استغفار کند، خدایا من را ببخش، پشیمان شود. خدایا من اشتباه کردم اگر اینجا چوب میخورم به خاطر این اشتباهاتم بوده است. خودم راه را بد رفتم، ایرادهای خودش را گردن بگیرد. از یونس پیامبر که نمیخواهد بالاتر بشود. وقتی یونس پیامبر در کام ماهی قرار گرفت گفت: لا اله الا انت، خدایا غیر از تو که خدایی نیست. سُبحانک، تو منزه هستی، اگر الان من در وضع بدی هستم به تو ربطی ندارد، این ظلمی نیست که تو به من کرده باشی. انّی کُنتُ منَ الظّالمین، من بد کردم که دارم الان چوبمیخورم. فانجیناهُ منَ الغمّ. این جور که گفت ما او را از غم نجات دادیم تا سرش پایین آمد همه چیز درست شد. پس وقت خلوت یکی برای مناجات و دعا و راز و نیاز با خدا است و یکی برای تفکر است. یکی به خوبیهای خدا و نعمتهای خدا فکر کند و شکر کند و دوم به بدیهای خودش فکر کند و استغفار کند.
مورد دیگری که باید فکر کند این است که بنشیند و در اموری که پیش روی او قرار گرفته است، در کارهای روزمرهاش، دربرنامههایش، در زنگی که به مشتری زده است، در باری که میخواهد بفرستد، در تمام اموری که در زندگی با آنها سروکله میزند و با آنها درگیر است فکر کند. به این فکر کند که چه کاری را انجام دهد، خدا از او راضیتر است؟ چون مالک خداست. یک سوال از شما بپرسم، اگر خداوند از شما راضی باشد، ناراضی بودن مردم شهر و فامیلهای شما به شما ضرری میرساند؟ و اگر خدا از شما ناراضی باشد، رضایت فامیلها و اطرافیان برای شما نفعی دارد؟ در نتیجه همواره بنشینید و در امور خودتان به این فکر کنید که در کدام از این چند راهیها که در آن قرار گرفتید رضایت خدا و رسول خدا بیشتر است؟ در نهج البلاغه است که امیرالمومنین (ع) میگفت در اموری که پیش میآمد من ساعتها تفکر میکردم. به این فکر میکرد که اگر رسول خدا زنده بود دوست داشت که من کدام یک از این کارها را انجام بدهم؟ یعنی جهت فکر مهم است. خیلیها ممکن است فکر کنند اما ثمره فکرهایشان به دزدی و کلاهبرداری و نقشه کشی و حقه بازی میرود، ثمره فکرهایشان، فکرهای پلید است. چون در پی جلب محبت خدا نیستند، در پی انسان بهتر شدن نیستند. در امور پیش رو فکر کنید، در این کاری که قرار گرفتم ۴ راه جلوی من است، در کدام یک از اینها من انسان شریفتری هستم؟ در کدام یک از اینها از من انسان بزرگوارتری میسازد؟ حالا مردم هرچه میخواهند بگویند. من در نزد پروردگارم که شاهد است ببینم کدام کار را انجام بدهم تا انسان بزرگوارتری باشم، حالا خدای من دیده است. با این مبنا مشکلات پیش روی خودتان را حل کنید.
به خدا قسم اگر شما چنین وقتی را در زندگی خودتان بگذارید و اینها را که همین جلسه گفتم اجرا کنید، در کمتر از ۶ ماه از شما انسانهای متفاوتی ساخته میشود. یادم میآید که چند هفته پیش یک بنده خدایی به من گفت: چرا شما میگویید انجام نمیدهند؟ گفتم: چون اگر انجام بدهند باید اثری دیده شود. شما اگر الان در یک زمینی تخمی بکارید و آبی بدهید، باید سبزهای بروید یا نه؟ اگر زمین حاصلخیز باشد، دانه مرغوب باشد، آفتاب بتابد، آبی ببارد یقیناً سبزهای در میآید. اگر سبزه در نیامد ما میفهمیم که این کارها انجام نشده است. من خیلی از شما را میبینم که هفتهها زحمت میکشید و میآیید اما در حرف زدنهای شما تغییری نمیبینم. اگرثروتمندتر میشوید فضل خدا است، اگر به ما بود نمیدادیم. خدا است دیگر، کم را یک وقتهایی زیاد حساب میکند. یعنی اگرمیخواست با عدالت با من و شما برخورد کند ما باید جزو فقیرترینها میشدیم. اما از سر فضل خودش، خیرخواهی ما را دیده و به عمل نکردن ما مزد داده است، نیت ما را چون دیده که میخواهیم عمل کنیم اما هنوز عمل نکردهایم ولی خواستن ما را دیده و مزد آن را داده است حالا اگر عمل کنیم چه میشود؟
من گاهی میگویم: خدایا! ما فقط راه تو را شناختیم اما هنوز در راه تو قدم برنداشتیم و این قدر نعمتهای تو به ما رسیده است، ما اگر قدم بر میداشتیم چه میشد؟ ما اگر حرکت میکردیم چه میشد؟ انشاءالله عزیزان زحمت بکشند و این وقت خلوت را بگذارند و مناجات و دعا و راز و نیاز با خدا و تفکر دراین اموری که گفتم را انشاءالله قرار بدهند، یک شخصیت فوق رویایی از خودتان خواهید دید. میبینید که آن زمان که همه مردم در بحرانها قرار میگیرند، در فشارهای روحی قرار میگیرند، کالجبال المَرصوُص، شما مثل یک بنیانهای محکمی هستید که نمیریزد، شما یک کوههای مقتدری میشوید که کانّهُم بنیانٌ مرصُوص، اصلاً بنیانهای شما از هم نمیپاشد. اما امروز میبینید که با یک اتفاقی، با یک حادثهای، با یک داستانی، وجود شما متلاشی میشود. اما اینها را که انجام دهید، زمین و آسمان هم که به هم بچسبند تو مثل یک کوه محکم هستی. من این را میخواهم، میخواهم که بچههای آراد این طور تاجرانی باشند. ولو هر کس در تجارت قرار بگیرد سود میکند. اما این جور تاجر شدن عزیز و زیبا است.
خیلیها هستند اصلاً به این نکات عمل هم نمیکنند، اینها هم تاجران خوبی شدند و وضع مالیشان خوب شده است، اما ما هر پولدار شدنی را نمیخواهیم. ما میخواهیم تاجرانی را در آراد داشته باشیم که انسان وقتی اینها را میبینند بگوید، چه مجموعه زیبایی، چه انسانهای شریفی، چه کوههای محکمی، این لذّت بخش است. این زمان اولی که باید اختصاص بدهید.
دومین زمان که نیاز است در کارهای خودتان داشته باشید و وقتی را برای آن اختصاص بدهید، زمانی است که برای امرار معاش و کسب درآمد دارید. همین جا بگویم، ممکن است در جمع شما خانمی باشد که همسرش میل نداشته باشد ایشان کار کند و بخواهد خودش به تنهایی امور زندگی را به گردن بگیرد. برای این خانم، ایجاد آرامش برای امرار معاش شوهرش میشود. یعنی مرد میخواست کار کند و ۱۰ میلیون بیاورد، این خانم فضای خانه را طوری برایش فراهم میکند که آرامتر است و آن ۱۰ میلیونش ۲۰ میلیون میشود یعنی آن ۱۰ میلیون را خانم آورده و او نیز امرار معاش میکند. حالا این کار مستقیم نیست و غیر مستقیم است یعنی فضا را به گونهای میکند که همسرش خوب امرار معاش کند و این فرقی نمیکند. چه بسا اگر این زن این کارها را نمیکرد درآمد همسرش کم شود. پس وقت دوم، وقتی است که انسان به امرار معاش میپردازد. حالا میخواهیم امرار معاش را در تجارت باز کنیم.
امرار معاش در تجارت یعنی چه؟ وقتهای ما در تجارت، ۴ بخش میشود. بدانید اگر کسی بعضی از این بخشها را در نظر نگرفته مثل یک کاریکاتوری است، مثل یک پازلی است که یک بخشی از آن الکی بزرگ شده است، مثل یک بچهای است که نامنظم رشد میکند. کاریکارتور چه شکلی است؟ یک شخصی را میکشند، یک عضوی از اعضای بدنش را بزرگتر از حد نشان میدهند. وقتی شخصی ناقص است یعنی دست دارد اما رشد دستش از پایش کمتر یا بیشتر است. شما اگر در تجارت متناسب رشد نکنید یک تاجر ناقص میشوید. باید وقت شما به ۴ امور بگذرد. اولین امر و واجبترین و لازمترین امر یادگیری تجارت است. هر زمان که به این نقطه رسیدید که دیگر نیازی به یادگیری ندارید بدانید که روز سقوط شما است. یعنی دچار تکبری شدید که این تکبر شما را بر زمین خواهد زد. امام صادق (ع) فرمود: «ما که امام هستیم اگر علم ما متوقف شود تمام علمهای قبلی از ما گرفته میشود». پس تو چه میگویی؟ امیرالمومنین (ع) یک شلاقی در دست داشت و در بازار راه میرفت و محکم تکان میداد که صدا دهد و میگفت: سزای کسی که تجارت را شروع کند اما یاد نگیرد این شلاق است. فرمود: هر کس تجارت را شروع کند بدون این که یاد بگیرد سقوط میکند. هر کس بدون این که فقه تجارت را بداند در تجارت وارد شود دچار ربا میشود. که الحمدلله ما سعی کردهایم در مباحث مختلف در تجارت چه از باب شرعی و چه از باب اصول فنی تجارت نکات را بیان کنیم و زیاد هم صحبت شده است و در جلسات بعد هم انشاءالله صحبت خواهیم کرد.
پس اولین نکته که در باب زمان در تجارت مهم است این است که انسان همواره در حال یادگیری باشد. یعنی کسی که در حال یادگیری نباشد سقوط میکند. باید محصول خودش را بهتر بشناسد، اصول تجارت را بهتر بشناسد، وقتی باید بگذارد نه این که فقط مشتری جواب بدهد. تجارت فقط مشتری جواب دادن نیست، یک وقتی را هر روز باید بگذارد و یاد بگیرد. اگر امروز علمت نسبت به دیروز تغییر نکند ضرر کردهای. امام صادق (ع) فرمود: «کسی که علم دیروزش با امروزش یکی باشد، مغبون است، ضرر کرده است، و کسی که علم امروزش از دیروزش کمتر شود، ملعون است». علم جدیدی به تو نرسیده و از علمهای قبلی هم مقداری را فراموش کردهای یعنی علم امروزت از علم دیروزت کمتر است. فرمود: علم دیروز و امروزت یکی باشد ضرر کردهای و اگر علم امروزت از دیروزت کمتر باشد خدا لعنتت میکند، معلون است. تو عزیز من! انسان هستی. الرحمن، علّم القرآن، خَلَقَ الانسان. اول، بحث علم است. آدم ابوالبشر را هم که آفرید گفت: «و علّم آدم الاسما کلها، اول به آدم تعلیم کردیم». انسان که در مجرای تعلیم قرار نگیرد با گاو و گوساله فرقی ندارد.
همواره باید علمت نسبت به دیروز بیشتر باشد، چون آنچه که مجرای عمل است، علم است. کسی که علمش رشد نکند آیا عملش رشد نمیکند؟ انسان، اول علمش رشد میکند و بعد عملش رشد میکند که پیغمبر فرمود: «النّاس کُلُّهُم هالِکوُن الاَّ العَالموُن، همه مردم هلاک میشوند مگر عالمان آنها». یعنی همه مردم زندگی میکنند اما آن کسی که اهل یادگیری نیست، هلاک شده است. شاید الان در نظر یک عده زشت بیاید اما بدتر از این مثالی است که من میگویم. کسی که در زندگیش در پی افزایش علم نیست وقتی مُرد، فکر کن که سگی مرده است و بدتر از سگ. النّاس کلهم هالکون، مردم همه هلاک میشوند، الا العالِموُن وَ العَالموُنَ کُلُّهُم هَالکوُن الاَّ العَالموُن، آنهایی هم که یاد میگیرند، هلاک میشوند مگر عمل کنندگان آنها. چون یک عده یاد میگیرند فقط برای این که پُز بدهند، یک عده یاد میگیرند که تعریف کنند و بقیه تحسین کنند، اینها هم هلاک میشوند مگر آن کسی که عمل کند و العَامِلون کُلُّهُم هَالکوُن الاَّ المُخلِصوُن، عمل کنندگان هم هلاک میشوند مگر آن کسی که خالصانه، بدون ریا و بدون نمایش و بدون فیلم و بدون این که بخواهد برای دیگران جلوهگری کند کارش را برای خدا خالص کرده است. برای رشد خودش، دنبال بازیگری و نمایش و تئاتر نیست. وَ المُخلِصون کُلُّهم هَالِکون الاَّ المُتّقُون، آنهایی هم که کارشان را خالص کردهاند هلاک میشوند مگر آن کسی که بتواند کار قشنگش را نگه دارد.
چه بسیار زیاد افرادی که کارهای خوب میکنند اما آخر عمر، همه را خراب میکنند و نمونههای آن در تاریخ زیاد بود. سالها در رکاب پیامبر جنگید اما آخر در مقابل علی بن ابی طالب شمشیر کشید و همه اعمالش را خراب کرد، همه را نابود کرد. کار را خوب انجام داد اما کار خوب خودش را نگه نداشت. الان یکی از شما باشد که سالها خوب تجارت کند و در آخر به طمع بیفتد آنچه در سالهای قبل به خوبی جمع کرده است را از دست میدهد. این است که باید نگهدارید و المُتَّقوُن فی خَطَرِ الَعظیم، وقتی نگهداشت اینها در جایگاه بلند مرتبهای قرار میگیرند، در مقام بالایی هستند. پس از وقتهای تجارت، ۴ وقت است. یک وقتش این است که انسان یاد بگیرد. همین جلسات که میآیید یک عده از قدیمیها نمیآیند چون میگویند اینجا پول نیست. ولی اشتباه میکنند اینجا پول است، پول همینجاست. آنها فکر میکنند پول فقط این است که جواب مشتری را بدهند، اینجا پول درآوردن است، چون درست رفتار میکنید. باید در روزت، در هفتهات، وقتی را از امرار معاشت را که دومین بخش بود به یادگیری بگذرد، این را عزیزان جدی بگیرید. اگر برای امرار معاش ۸ ساعت وقت میگذارید یک ساعت آن را حداقل در روز زمان بگذارید و یاد بگیرید. نگویید ۷ ساعت در روز کار میکنم کم است، این طور نیست، شما ۵ ساعت درست کار کنید بهتر از این است که ۸ ساعت مثل خر کار کنید. و به شما قول میدهم با ۵ ساعت انسانوار کار کردن درآمد خیلی بیشتری خواهید داشت تا ۸ ساعت گاووار کار کردن، الاغوار کار کردن. این یک بخش از بخشهای امرار معاش در تجارت است.
دوم این که همواره در امرار معاش وقتی بگذارید که در تجارت خودتان را معروفتر کنید، خودتان را شناخته شدهتر کنید، بیشتر بفهمند که چه کاری میکنید؟ در دسترس تر قرار بگیرید، اعتماد مردم به شما زیاد میشود، اعتماد مشتریها به شما زیاد میشود. یک وقتی کسی فکر میکند مشتری خوب دارد نمیخواهد شناخته شود اما اشتباه است. اگر بیشتر شناخته شود، زنگ خورش بیشتر میشود، اگر بیشتر زنگ خورد یک جوانی را وارد کارمیکنیم تا پاسخگو باشد. اصلاً تاجر یعنی چی؟ تاجر یعنی کسی که اجرت میدهد، از مایه اجر میآید، مخالف اجیر است، اجیر یعنی کسی که اجرت میگیرد. شما تاجر خوبی خواهید شد اگر به نقطهای برسید که ۲۰، ۳۰ نفر زیر دست شما باشند، اجیر شما بشوند. اگر هنوز نشدید یعنی هنوز تاجر خوبی نشدید. چه نفعی برای شما دارد؟ یکی از خواص بزرگ تاجر شدن این است که خداوند به گناه آن تاجر نمیتواند آن تاجر را سریع زمین بزند و له کند. تو اگر یک آدمی باشی که عَزَب باشی، یعنی خودت باشی و خودت، تا یک گناهی را بکنی خدا به لحظه میتواند تو را از وسط دو قسمت کند، اما همین که زن میگیری این کار را نمیکند و به فکر خانوادهات است که اذیت نشوند. چرا میگویند وقتی که همسر دارید بچهدار شوید؟ چون وقتی نانخورهای انسان زیاد میشود، خدا راحت انسان را نمیزند. تو گناه کردی و مستحق این هستی که له شوی اما خدا میبیند که ۲۰، ۳۰ تا نیرو زیر دست تو است و اگر شرکت تو نابود شود چه میشود؟ چه بسا که همسر یکی از این نیروها برای خودش دعا میکند که خدا روزیش را قطع نکند، این شخص برای خودش دعا میکند خدا او را میخواهد اجابت کند اما روزی تو را قطع نمیکند چون روزی او از مجرای تو میرسد.
یک اشتباه بزرگی که خیلی از کارخانهدارها میکنند و ما خیلی از این موارد را دیدهایم این است که در زمانی که بیپول میشوند تعدیل نیرو میکنند. خود فقر، عذاب خدا است، وقتی تو نیرو تعدیل میکنی و ۴ نفر دیگر را برمیداری، یعنی خدا راحتتر تو را له میکند. اینها اگر زرنگ بودند باید در آن زمان ۴ نفر نیروی دیگر استخدام میکردند. آنهایی که نیرویی دارند، این یادتان باشد که هر وقت اوضاع آنها خراب شد، بگردند و مومنی را پیدا کنند و او را استخدام کنند. من راههای گنجوار را به شما میگویم، اینها همه گنج است. اگر کارخانهداری در جمع شما نشسته، شرکتداری نشسته، وضعش خراب است این راهی را که میگویم را امتحان کند. یک مرد مومنی را پیدا کند، یک زنی مومنی را پیدا کند یا مرد مومن نیست و همسرش مومن است، او را استخدام کند و به او پول بدهد، خدا شرکت او را از ورشکستگی نجات میدهد. چون نمیخواهد آن مومن خوار شود، وضع این شخص را خوب میکند تا بتواند حقوق این مومن را بدهد. یا نیت کند و بگوید که من این مومن را آوردم، آخرین حقوق، حقوق این مومن را میدهم، یعنی تو باید یک جوری به من بدهی تا من آخر، حقوق این مومن را بدهم.
داستانی بود که یک موشی بود که با رفیقهای خودش در بند گیر کرده بود گفت اول بیائید تا شما را نجات بدهم. علت را پرسیدند؟ گفت اگر من را نجات بدهند دیگر شماها را نجات نمیدهند اول رفیقهای من را نجات بده. حضرت زهرا (س) وقتی دعا میکرد اول همسایهها را دعا میکرد و فرمود: «الجار ثُمَّ الدّار، اول همسایه بعد خودمان». پس همواره وقتی بگذارید برای این که در تجارت، در اقتصادتان، در کسب و کارتان معروفتر شوید، مشهورتر شوید، بهتر شما را بشناسند. نیت کنید که شناخته شوید و ۲۰، ۳۰ تا نیرو زیر دست شما بیاید. یک وقتی باید برای این گذاشته شود. آنهایی که یک مدت وضعشان خوب است از این امور غافل میشوند، اما دوباره روزهای بعد را خواهد دید.
زمان بندی سوم، یک وقتی باید بگذارد و با مشتریهای خودش مذاکره کند، با کارخانهدارها مذاکره کند، در تلگرام، پیامک یا تلفن، هر چی که هست، وقتی را برای مذاکره و صحبت با مشتریهای خودش بگذارد. خیلیها باز اینجا ضعف دارند. به خیلی از اینها زنگ میزنی اما جواب تلفن را نمیدهند، بعد هم تماس نمیگیرد که چرا با من تماس گرفتی؟ بیاعتناست. یک درس مهم اینجا بدهم و آن این است که از یاران امام صادق (ع) صرّاف بود. مغازهاش را جمع کرده بود و میرفت و یک نفر از او خواست درهمهایش را به دینار تبدیل کند و به او بدهد. حساب کرد که سود آن چقدر میشود؟ اما دید که عدد کمی است و سود زیادی ندارد اما برگشت و کار این شخص را راه انداخت و برگشت. یکی از دوستان امام صادق که کنارش بود علت این کار را جویا شد و گفت تو ثروتمند هستی
معاملهای را کردی که سودی نداشت و وقت خودت را هدر دادی چرا این کار را کردی؟ گفت: از مولایم امام صادق (ع) شنیدم کسی که معاش کم خدا را کوچک در نظر بگیرد خداوند از معاش بزرگ محرومش میکند. این درس مهمی است. مشتری زنگ میزند ۱۰ کیلو میخواهد و شما به نقطهای رسیدهاید که فروشتان تُنی شده است، با این میخواهی مثل یک برده صحبت کنی و داد بزنی، ادبیاتت عوض میشود و یک آدم دیگری میشوی، در صورتی که این هم بنده خدا بود. اگر هم نمیخواهی بفروشی با زیبایی، با ادب و لحن خوب او را رد کن و بگو ما در این زمینه کار نمیکنیم، ما مقیاسهای کوچک فروش نداریم. اگر حرف من را گوش میدهی که میگویم همین ۱۰ کیلو را هم بفروش و نگو سودش کم است. یادت باشد که امام صادق (ع) فرمود: «کسی که سود کم خدا را ناچیز فرض کند خدا او را از سود بزرگ محروم کند». امام صادق (ع) فرمود: «خدا قوام ملتها را در تاجران قرار داده است». یعنی اگر تاجران نباشند، بار دست مردم نمیرسد. ۴ تا بار دست مردم میچرخد، این خیرخواهی تو را وقتی خدا میبیند به تو روزی بزرگمیدهد.
وقتی خدا تو را نسبت به روزیهای کم خودش بیاعتنا میبیند روزی زیادش را از تو دریغ میکند. این است که لطفاً نسبت به هیچ مشتری با هر عددی، کم اعتنا و بیاعتنا نباشید. یک وقتی یک مشتری زنگ میزند در یک معامله ۱۰ میلیون سود است و یک وقتی ۱۰ هزار تومان سود است، تو چه میدانی که آن ۱۰ هزار تومانی را خدا فرستاده تا تو شکر کنی، و لَئِن شَکَرتُم لأزیدَنَّکُم، تا خدا بعد روزی تو را زیاد کند. امیرالمومنین فرمود: «وقتی نعمتهای کم خدا را دیدید، وقتی طلایهی نعمتهای خدا را دیدید کمی نعمتها، شما را از شکرگذاری غافل نکند». چگونه کسی نعمت خدا را کم میپندارد در حالی که پروردگار جلیل القدر این را به او عطا کرده است؟ الان شما بروید و پیش یک پادشاهی بروید و به شما یک دستمال کاغذی بدهد، شما آن را سالها نگه میدارید، در حالی که دستمال کاغذی ارزشی ندارد. میگوید چطوری نعمت خدا را کم در نظر میگیرید؟ درست است که عددش کم است اما همین عدد کم را چه کسی داده است؟ پروردگار رب العالمین، پروردگار جهانیان به شما داده است، کم است؟ من الان یک کاغذ امضا کنم و به شخصی بدهم ۵ سال نگه میدارد، خدای مالک همه آسمانها و زمین به شما نعمتی میدهد، آن را رد کرده و کنار میگذارید؟ این است که خدا شما را از نعمتهای بزرگ محروم میکند. این است که امیرالمومنین فرمود: «زمانی که طلایهی نعمتهای خدا را دیدید ادامهی آن را با شکرگذاری به سمت خود بکشانید». یعنی همین که داری میبینی پول میآید، الحمدلله بگو که دارد میآید، این آب باریکه برقرار شد، شکر کن تا این جویباری شود، شکر کن تا دریایی شود.
پس نسبت به مشتریهای خودتان، چه کوچک و چه بزرگ، یکسان برخورد کنید. ابوالاسود دوئلی از یاران مخصوص امیرالمومنین بود، در یک قسمتی امیرالمومنین ایشان را بعنوان نماینده، قاضی، استاندار خودش قرار داده بود. یک دفعه به ابن دوئلی از امیرالمومنین نامهای رسیده بود که: «بسم الله الرحمن الرحیم، تو را عزل کردم، به کوفه بیا». به محضر حضرت علی رسید و گفت: «یا علی! من کاری نکردم، عزل کردید، تسلیم، سمعاً و طاعتا، اما بفرمایید چه خطایی از من سر زده است؟» فرمود: «دو نفر نزد تو برای قضاوت آمدند و تو بر سر یکی از آنها به خاطر فقرش داد زدی، این شخص را کمتر و کوچکتر دیدی و سر او صدایت را بلند کردی، من جاسوسانی گماشتهام که مراقب احوال تو باشند، یکی از آنها به من خبر داد که در فلان مجلسی سر او داد زدی، تو را عزل کردم که مبادا بگویند استاندار علی، قاضی علی، بر مردم ظلم میکند». یعنی حق نداری کسی را به خاطر این که وضع مالی او بدتر است تحقیر کنی. مگر خود شما گذشتهتان را به خاطر نمیآورید که اول چه کسی بودید؟ اگر با شما این طور رفتار میشد امروز شما بزرگ
میشدید؟ حالا انصاف است که اگر بزرگ شدی دیگر کوچکتر از خودت را یادت نیاید؟ قرآن به پیغمبر میگوید: «ای پیغمبر! خیلی از این مردم که به سمت شما میآیند جاهل هستند، و تَبَیَّنوُا، برای آنها توضیح بده، همان گونه که جاهلان دیگری هم بودند». بعد خدا به پیغمبر میفرماید: «یا رسول الله! تو جاهل بودی ما به تو یاد دادیم». و ان کانوا فی قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبین، خدا به پیغمبر میگوید: «اگر من خدا به تو یاد نمیدادم در گمراهی آشکار میماندی».
پس تو چه میگویی؟ این است که نسبت به تماسها و مشتریهای خودتان، با همه آنها با منش و بزرگواری رفتار کنید، چه آن کسی که کم میخواهد و چه آن کسی که زیاد میخواهد. حتی آن کسی که زیاد میخواهد شما را به طمع نیندازد، شما را فریب ندهد که برای این جداگانه وقت بگذارم، ۱۰ نفر را رد کنی که میخواهی این را نگهداری. این طور نیست، طبق یک قاعدهای برای همه یکسان رفتار کن. آن کسی که دروغ است از آن کسی که راست است تمیز بده، دروغها را کنار بگذار اما برای راستها، کم و زیاد آن برایت مطرح نباشد. همه را روزی خدا بدان که به سمت تو میآید و تو مکلف هستی که اینها را به ثمر برسانی. یک وقتی هست که کم به ثمر میرسد اما زیاد به ثمر نمیرسد، یک وقت هست که زیاد به ثمر میرسد اما کم به ثمر نمیرسد، این دیگر به خواست خدا است. این وقت سومی است که باید در تجارت بگذارید.
چهارمین مسئلهای که وقت شما در تجارت باید به آن اختصاص پیدا کند این است که عزیزان من با تأمین کنندگان خودتان و با ارسال بارهای آنها و با دیدن بارهایشان با آنها انس بگیرید، برای این مسئله وقتی بگذارید تا آنجایی که ممکن است حتماً باید کسی از سمت شما برود و بار را ببیند، خودتان میبینید، نماینده شما میبیند، مگر این که ارسال کننده ثقه باشد، یعنی تأمین کنندهای که بار را میفرستد خودش برای شما نقش چشم را بازی میکند. در غیر این صورت بر شما واجب شرعی است، امیرالمومنین فرمود: تاجر اگر بار را نبیند و ارسال کند، خودش یا نمایندهاش، و آن تأمین کننده هم که میفرستد، شناس نباشد، مطمئن نباشد، این معامله ربا و حرام است». حالا الان امکانات پیشرفت کرده است، تلگرام هست، ویدئو هست، فیلم بار را برای من بفرست تا من ببینم تو چه چیزی را برای من میفرستی؟ خیلی از شما متأسفانه بار را میفرستید اما خودتان نمیدانید که چه فرستادهاید؟ برای اینها وقت بگذارید. بعضیها فکر میکنند که اگر برای این کار وقت بگذارند وقتشان کم میشود. عیبی ندارد بگذار کم بشود اما برای این قسمت وقت بگذارید.
این هفته خدا بخواهد با هفته بعد سریالی میکنیم. تا الان همه سخنرانیهای من فیلم سینمایی بود یعنی یکی میآمد از اول میشنید تا آخر موضوع را میگرفت و فیلم تمام میشد. این هفته را باید بگوییم ادامه دارد. چون وقت زیاد گذشته و بخواهم آن دو تا کار دیگر را هم توضیح بدهم و جمع بندی کنم یک جلسه میگیرد و میترسم قبلیها را فراموش کنید. پس تا اینجای سریال را داشته باشید، گفتیم که انسان باید در باب زمان ۴ قسمت کند و غیر از این ۴ مورد نباشد. دو مورد آن گفته شد که یکی از آن خلوتهاست و دوم امرار معاش است و در باره خلوتها و امرار معاش توضیح دادیم. انشاءالله دو قسمت دیگر و جمع بندی همه و این سریال میماند برای هفته بعد، و این را دو قسمته حساب کنید.
پروردگارا! تو را بحق محمد و آل محمد ما را در زمره یاران و دوستداران محمد و آل محمد بنویس.
خدایا! به ما توفیق بده در راه خودت و راه اولیای صالحت قدم برداریم.
خدایا! ثروت ما را در راه بندگی خودت زیاد کن.
خدایا! ما را به واسطه فقر و نداری از راه خودت دور نکن.
خدایا! اراده و عزم ما را در راه دوستی خودت زیاد بفرما. به حق صلوات بر محمد و آل محمد.
