آیا صادرات سنگ آهن ممنوع شد سوالی که بسیاری از تجار و صاحبان معادن این روز ها از خود میپرسند و نیاز دارند تا اطلاعات دقیقی در این زمینه به دست بیاورند.
کشورهای مشتاق واردات سنگ آهن ایران و امکان صادرات علیرغم تحریم ها نکته ای که باید در ابتدا عرض کنیم این است که از دو هفته اخیر به دلیل حمایت از پولادسازان داخلی، صادرات سنگ آهن از طرف وزارت کاملا ممنوع اعلام شده است. صادرات به کشورهای امارات، هند، چین، عمان و تا حدودی ترکیه انجام می شده است. چین حضور پررنگی در این صادرات داشته است. ولی از سال 98 که تعرفه 25% درصدی برای صادرات اعمال شده بود و از چند هفته پیش هم که کاملا صادرات را ممنوع اعلام کردند. هر چند که بعضی از تجار با توجه به ممنوعیت صادرات کشتی را به صورت قاچاق و غیرقانونی بارگیری می کردند اما توسط نیروی انتظامی و قوه قضائیه مسئله کنترل شد. این مسئله به نفع پولادسازان داخلی شد. چون این موضوع به نوعی رانت برای پولادسازان به حساب می آمد. زیرا که سنگ آهن خام را به قیمت خیلی مناسب می خریدند. از قبل هم باید زیر 40%، 50% باید سنگ آهن را می دادند. تا از آن طرف قیمت تمام شده کاهش پیدا کند. به همین نسبت این موضوع در صنعت خودرو و ... اثر بگذارد و قیمت ها کاهش پیدا کند. اما متاسفانه در این بین افرادی نیز بودند که از شرایط 40% استفاده می کردند اما قیمت تمام شده را کم نمی کردند. با این شرایط تجار و معدنچی ها تمایل داشتند که سنگ آهن خود را صادر کنند. به دلیل حمایت از صنایع داخلی، تقویت تولید گندله در شرکت های تولیدکننده واحد پولادسازان داخلی، صادرات را ممنوع کردند. در واقع این موضوع در سیاست خیلی از کشورها است. خام فروشی نکنند و اگر وسایلی نیاز است، علمی باید کسب شود، صنعتی لازم دارد، مهیا شود (که البته از چند سال پیش در ایران این شرایط فراهم شده است)، پروسه های لازم اجرا شوند. در حالیکه تا چند سال پیش ایران گندله، اسفنجی و .. را از برزیل، هند از طریق کشتی وارد می کرده است. اما بعد از مهیا شدن شرایط ایران گندله، کنسانتره، اسفنجی را خود تولید می کند. هر چه بیشتر به این موضوع عمل شود و اجرا شود، بهتر است. رئیس دادگستری استان هرمزگان، که در منطقه هستند و قانون دریایی ایران را در دست دارند. گفته اند که اقدامات صورت گرفته توسط دستگاه قضائی، هدف رونق بخشیدن به تولید و اشتغال به خصوص در صنایع فولاد و ذوب آهن که در نهایت سبب رونق صنایع مصرف کننده فولاد نیز بشود. و با صادرات محصولات نهایی، ارزآوری این صنعت نیز ارتقاء پیدا میکند. 
چه کشتی هایی مناسب حمل سنگ آهن می باشند؟ کشتی های فله بر ((Bullk Carrier هر چیزی که به غیر از بسته بندی باشد. معروفترین آنها غلات مانند جو، گندم، ذرت، سویا و از طرفی سنگ آهن، سنگ نیکل، سنگ کروم و سنگ های معدنی دیگر و هر چیزی که غیر از مایعات باشد. از این نوع کشتی، کشتی هایی هستند که دارای 5 انبار و 4 جرثقیل است. Grab که در مواقع بارگیری، لودینگ و تخلیه بار استفاده می شود. نوع دیگر کشتی فاقد جرثقیل است. این نوع کشتی برای تخلیه و بارگیری حتما باید از بندر استفاده کنند. بزرگتر از نوع قبل است. و چندین نوع دیگر از همین کشتی ها که روز به روز به تعداد و قابلیت های آنها افزوده می شود. در این قسمت بعضی از اصطلاحاتی که ممکن است در این حوزه تجارت به گوشتان بخورد را ذکر می کنیم. Hadysize به معنی ظرفیت و مقدار بار به اضافه سوخت و آب و وزن پرسنل بدون وزن کشتی. وزن 10 هزار تا کمتر از 40 هزار تن در این محدوده قرار می گیرند. برای خیلی از بارها قابلیت دارد. Handymax 40 هزار تن تا 50 هزار تن استفاده دارد. در واقع Hadysize، Handymax و Panamax ها که تا 70 هزار تن قابلیت حمل بار دارد، کشتی هایی هستند که در ایران استفاده می شوند. در حالیکه در چین کشتی هایی با قابلیت حمل 400 هزار تن و 120 هزار تن به اروپا و سایر نقاط استفاده می شود. Supermax کشتی هایی که بالای 80 هزار تن نیز قابلیت حمل دارد. کشتی هایی که از کانل سوئز نمی توانستد رد شوند باید از دور کپتان رد می شدند یعنی پایین آفریقا را دور می زدند. Panamax کشتی هایی که بین 50 هزار تا 80 هزار تن می تواند حمل کند. این کشتی ها بر اساس حداکثر باری که از کانال پاناما رد می شود، ساخته می شوند. با اینکه بین 50 هزار تا 80 هزار ساخته می شوند ولی اگر واقعا بخواهید از کانال پاناما رد شوید، باید با بار 52500 تن رد شود. Very Large Ore Carriers که Chinamax هم گفته می شوند. یک سری OBO هستند که Ore، Bullk ،Oil این کشتی ها خاص و در تعداد کم هستند. بیشترین کشتی هایی که مورد استفاده ایرانیان است Hadysize، Handymax و Panamax هستند. Suezmax کانال سوئز نیز یک راه ارتباطی اصلی است که بسیار کمک دهنده است. تا قبل از این کشتی باید آفریقا را دور می زد. هزینه سوخت و روزهای طولانی که به اروپا برسد. این کانال یک راه میانبر است که قیمت کمی هم ندارد. اما یک 54:55 دارد که بخاطر پهنای کانال و هم درفتی که دارد. قبلتر تا 80 هزار تن بود و بالاتر از آن ممنوع بود اما الان 20 متر درفت دارد. یعنی مقداری از کشتی که در آب می ماند. یعنی اگر بار سبک باشد مقدار درفت کمتر است اما هر چه بار بیشتر باشد مقدار درفت بیشتر می شود. یعنی از کف کشتی تا آن قسمتی که در آب می ماند حساب میشود. بستگی به عمق آب هم دارد. مثلا اگر شما 20 متر درفت می خواهید زیر کشتی حداقل باید 2-3 متر آب باشد. آن هم با سرعت کم تا پروانه و خودتان به کف نخورید. مورد بعدی Height است یعنی از کف کشتی تا بالای کشتی است. یعنی دکلی که روی آن است. ارتفاع کشتی وقتی سبک در آب قرار می گیرد با زمانی که بار روی آن قرار می گیرد متفاوت است. و این زمانی اهمیت پیدا می کند که در مسیر پل باشد. با داشتن پل 70 متری حداکثر ارتفاع کشتی 68 متر می باشد. موارد احتیاطی و مسایل پیرامون حمل سنگ آهن با کشتی
سنگ آهن لامپ که به صورت خام از معدن گرفته میشود راحترین بار و بی خطرترین باری است که توسط کشتی حمل می شود. آهن اسفنجی و کنسانتره خطرناکترین محصولات آهن هستند. کشتی های فله بر طبق قوانین و کنوانسیون های IMO ساخته شده اند. یک سری مینیمم هایی برای کشتی سازان مطرح کرده اند که باید رعایت شوند. کشتی ها یک class مخصوص به خود را دارند. یکی از معروفترین class ها lodges of london register یک classification است. هر کشتی موظف است وقتی سازنده می خواهد درخواست ساخت بدهد در چین، ایران، کره، ترکیه یک class را برای خود انتخاب میکند. در ایران Irainian Classification Socity و Asia Classification Socity که ایران را ICS و آسیا را ACS می گویند. در تحریم ها چون class ها را نیز تحریم کرده بودند و کشتی ها را نمی توانستند class کنند، تمام کشتی های ایرانی مجبور شدند که از پرچم های ایرانی با class های ایرانیان و آسیا استفاده کنند. قبل تر که آزاد بود بسیاری از کشتی ها lodges london ، GL آلمان و ... استفاده می کردند. کشتی های فله بر، بر اساس آن چیزی که قرار است با آن حمل شود ساخته می شوند. مثلا اگر قرار است بار گندم و جو باشد، پس در ساختار آن آهن کمتری لازم است. اما اگر قرار است سنگ آهن یا بار سنگین تر حمل شود، باید ساختار محکم تری داشته باشد تا مقاومت داشته باشد. اگر کشتی فقط برای گندم و جو آماده شده باشد، امکان دارد اجازه حمل بار سنگ آهن داده نشود. یا سنگ هایی که سفت هستند و مایع نیستند. مثلا کشتی با طول 200 متر، 150 متر باید بتواند بار 50 هزار تنی را تحمل کند. حکایت پنبه و آهن است که شما می خواهید در محفظه 10 تن پنبه بگذارید یا 10 تن آهن؟ مطمئنا 10 تن آهن فشار بیشتری به کشتی وارد می کند. Shipper موظف است که هنگام حمل این نکات Specification وDescription را به Charterer بدهد تا کشتی را Charter کند. یا مستقیما به Owner بدهد. یک فرم دارد که باید Declare کند. این نکات مهم است اما دو خطر دارد. یکی پودر سنگ آهن و دیگری کنسانتره است. این دو چیزهایی هستند که می توانند Liqui Fire بشوند. Iron Ore Fine نوعی سنگ آهن است که امکان دارد در اثر حمل و حرکت کشتی به دلیل وجود آب داخل آن تبدیل به مایع یعنی چیزی شبیه جیوه می شود. وقتی شما بار را به عنوان Shipper از کارخانه تحویل می گیرید یک آنالیز دریافت می کنید که در این آنالیز مشخص است که بار چه مقدار اهن، فسفر و گوگرد دارد. و آب داخلش چقدر است. شما باید جدا از این آنالیز یک Documant به صاحب کشتی بدهید.
چه کشتی هایی مناسب حمل سنگ آهن می باشند؟ کشتی های فله بر ((Bullk Carrier هر چیزی که به غیر از بسته بندی باشد. معروفترین آنها غلات مانند جو، گندم، ذرت، سویا و از طرفی سنگ آهن، سنگ نیکل، سنگ کروم و سنگ های معدنی دیگر و هر چیزی که غیر از مایعات باشد. از این نوع کشتی، کشتی هایی هستند که دارای 5 انبار و 4 جرثقیل است. Grab که در مواقع بارگیری، لودینگ و تخلیه بار استفاده می شود. نوع دیگر کشتی فاقد جرثقیل است. این نوع کشتی برای تخلیه و بارگیری حتما باید از بندر استفاده کنند. بزرگتر از نوع قبل است. و چندین نوع دیگر از همین کشتی ها که روز به روز به تعداد و قابلیت های آنها افزوده می شود. در این قسمت بعضی از اصطلاحاتی که ممکن است در این حوزه تجارت به گوشتان بخورد را ذکر می کنیم. Hadysize به معنی ظرفیت و مقدار بار به اضافه سوخت و آب و وزن پرسنل بدون وزن کشتی. وزن 10 هزار تا کمتر از 40 هزار تن در این محدوده قرار می گیرند. برای خیلی از بارها قابلیت دارد. Handymax 40 هزار تن تا 50 هزار تن استفاده دارد. در واقع Hadysize، Handymax و Panamax ها که تا 70 هزار تن قابلیت حمل بار دارد، کشتی هایی هستند که در ایران استفاده می شوند. در حالیکه در چین کشتی هایی با قابلیت حمل 400 هزار تن و 120 هزار تن به اروپا و سایر نقاط استفاده می شود. Supermax کشتی هایی که بالای 80 هزار تن نیز قابلیت حمل دارد. کشتی هایی که از کانل سوئز نمی توانستد رد شوند باید از دور کپتان رد می شدند یعنی پایین آفریقا را دور می زدند. Panamax کشتی هایی که بین 50 هزار تا 80 هزار تن می تواند حمل کند. این کشتی ها بر اساس حداکثر باری که از کانال پاناما رد می شود، ساخته می شوند. با اینکه بین 50 هزار تا 80 هزار ساخته می شوند ولی اگر واقعا بخواهید از کانال پاناما رد شوید، باید با بار 52500 تن رد شود. Very Large Ore Carriers که Chinamax هم گفته می شوند. یک سری OBO هستند که Ore، Bullk ،Oil این کشتی ها خاص و در تعداد کم هستند. بیشترین کشتی هایی که مورد استفاده ایرانیان است Hadysize، Handymax و Panamax هستند. Suezmax کانال سوئز نیز یک راه ارتباطی اصلی است که بسیار کمک دهنده است. تا قبل از این کشتی باید آفریقا را دور می زد. هزینه سوخت و روزهای طولانی که به اروپا برسد. این کانال یک راه میانبر است که قیمت کمی هم ندارد. اما یک 54:55 دارد که بخاطر پهنای کانال و هم درفتی که دارد. قبلتر تا 80 هزار تن بود و بالاتر از آن ممنوع بود اما الان 20 متر درفت دارد. یعنی مقداری از کشتی که در آب می ماند. یعنی اگر بار سبک باشد مقدار درفت کمتر است اما هر چه بار بیشتر باشد مقدار درفت بیشتر می شود. یعنی از کف کشتی تا آن قسمتی که در آب می ماند حساب میشود. بستگی به عمق آب هم دارد. مثلا اگر شما 20 متر درفت می خواهید زیر کشتی حداقل باید 2-3 متر آب باشد. آن هم با سرعت کم تا پروانه و خودتان به کف نخورید. مورد بعدی Height است یعنی از کف کشتی تا بالای کشتی است. یعنی دکلی که روی آن است. ارتفاع کشتی وقتی سبک در آب قرار می گیرد با زمانی که بار روی آن قرار می گیرد متفاوت است. و این زمانی اهمیت پیدا می کند که در مسیر پل باشد. با داشتن پل 70 متری حداکثر ارتفاع کشتی 68 متر می باشد. موارد احتیاطی و مسایل پیرامون حمل سنگ آهن با کشتی سنگ آهن لامپ که به صورت خام از معدن گرفته میشود راحترین بار و بی خطرترین باری است که توسط کشتی حمل می شود. آهن اسفنجی و کنسانتره خطرناکترین محصولات آهن هستند. کشتی های فله بر طبق قوانین و کنوانسیون های IMO ساخته شده اند. یک سری مینیمم هایی برای کشتی سازان مطرح کرده اند که باید رعایت شوند. کشتی ها یک class مخصوص به خود را دارند. یکی از معروفترین class ها lodges of london register یک classification است. هر کشتی موظف است وقتی سازنده می خواهد درخواست ساخت بدهد در چین، ایران، کره، ترکیه یک class را برای خود انتخاب میکند. در ایران Irainian Classification Socity و Asia Classification Socity که ایران را ICS و آسیا را ACS می گویند. در تحریم ها چون class ها را نیز تحریم کرده بودند و کشتی ها را نمی توانستند class کنند، تمام کشتی های ایرانی مجبور شدند که از پرچم های ایرانی با class های ایرانیان و آسیا استفاده کنند. قبل تر که آزاد بود بسیاری از کشتی ها lodges london ، GL آلمان و ... استفاده می کردند. کشتی های فله بر، بر اساس آن چیزی که قرار است با آن حمل شود ساخته می شوند. مثلا اگر قرار است بار گندم و جو باشد، پس در ساختار آن آهن کمتری لازم است. اما اگر قرار است سنگ آهن یا بار سنگین تر حمل شود، باید ساختار محکم تری داشته باشد تا مقاومت داشته باشد. اگر کشتی فقط برای گندم و جو آماده شده باشد، امکان دارد اجازه حمل بار سنگ آهن داده نشود. یا سنگ هایی که سفت هستند و مایع نیستند. مثلا کشتی با طول 200 متر، 150 متر باید بتواند بار 50 هزار تنی را تحمل کند. حکایت پنبه و آهن است که شما می خواهید در محفظه 10 تن پنبه بگذارید یا 10 تن آهن؟ مطمئنا 10 تن آهن فشار بیشتری به کشتی وارد می کند. Shipper موظف است که هنگام حمل این نکات Specification وDescription را به Charterer بدهد تا کشتی را Charter کند. یا مستقیما به Owner بدهد. یک فرم دارد که باید Declare کند. این نکات مهم است اما دو خطر دارد. یکی پودر سنگ آهن و دیگری کنسانتره است. این دو چیزهایی هستند که می توانند Liqui Fire بشوند. Iron Ore Fine نوعی سنگ آهن است که امکان دارد در اثر حمل و حرکت کشتی به دلیل وجود آب داخل آن تبدیل به مایع یعنی چیزی شبیه جیوه می شود. وقتی شما بار را به عنوان Shipper از کارخانه تحویل می گیرید یک آنالیز دریافت می کنید که در این آنالیز مشخص است که بار چه مقدار اهن، فسفر و گوگرد دارد. و آب داخلش چقدر است. شما باید جدا از این آنالیز یک Documant به صاحب کشتی بدهید.- بیشتر بخوانید: آهن پروفیل
در آن سند نوشته شده است که آب موجود در این بار 1 درصد است. با توجه به خصوصیات این بار اگر مقدار آب موجود در آن به 8 درصد به بالا برسد، تبدیل به 1:04:52 می شود. مقدار ماکزیمم آب موجود در بار را حساب می کنند. اگر مقدار آب بیشتر از آن میزان باشد (Moisture Limit) یعنی اگر مقدار آب بیشتر باشد اجازه حمل بار داده نمی شود چون خطرآفرین است. DRI دو حالت دارد. چون اکسیژن را گرفته اند و تبدیل به DRI کرده اند. اگر وارد فضای باز شوند و با اکسیژن به اندازه کافی مخلوط شود، واکنش شیمیایی نشان می دهد و ایجاد گرما می کند. آرام آرام گرما بالا می رود و یک جایی بسیار خطرناک می شود. به همین دلیل Shipper باید بار را کنترل کند و تا قبل از آن که حرارت به نقطه خطرناک برسد، از حادثه جلوگیری کنند. یکی دیگر از خطرات ترکیب DRI با آب، متصاعد کردن گاز هیدروژن است. اگر گاز هیدروژن بیشتر از 1درصد بشود، خطرآفرین است و ممکن است انفجار رخ دهد. پس انبار باید بدون آب و هوا باشد. درب آن بسته باشد. و فضا Inert باشد تا اکسیژن به حداقل ترین خالت برسد تا به انفجار نرسد. نکته بعدی اگر بار خوب چیده نشود و بین انبارها تقسیم بندی نشود، چون سنگین است میتواند باعث شکستن کشتی از وسط شود و امکان دارد در عرض 5 دقیقه کشتی غرق شود. بازدید رئیس هیات تجار روس از دفاتر آراد برندینگ
