وضعیت پرورش میگو در ایران و جهش تولید و صادرات چند میلیون دلاری

سال گذشته حدود 57 هزار تن میگوی پرورشی تولید و از این مقدار بیش از 36 هزار تن صادر شده است، پرورش میگو در ایران به دو صورت سنتی و مکانیزه انجام می گردد.

پرورش میگو در ایران

در صورتیکه تولید کنندگان و تاجران در امر بازاریابی جهانی اهتمام بیشتری ورزیده و بر رویی شناسایی بازار های هدف خارج از کشور سرمایه گذاری کنند، هم سود بسیار بالایی می برند و هم در امر اشتغال زایی موثر خواهند بود.

 هم چنین این امر به گردش چرخهای اقتصاد غیر نفتی و ورود ارز به کشور کمک شایانی می کنند.

ایران با توجه به دسترسی به آب فراوان و اقلیم متنوع و طبیعت و اکوسیستم خاصی که دارد، از پتانسیل بسیار بالایی در زمینه پرورش آبزیان، به خصوص میگو دریایی برخوردار می باشد.

یکی از مهمترین و با ارزشترین و پر طرفدارترین محصولات پرورشی، میگو می باشد.

پرورش میگو در بسیاری از استانهای ایران که اهم آن، استانهای همجوار با ساحل خلیج فارس مانند استان خوزستان، استان بوشهر، استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان و نیز استانهای شمالی که با دریای خزر همجوار می باشند مانند استان گلستان، صورت می گیرد.

زمینهای همجوار با دریا به صورت طبیعی شور هستند و اغلب برای کشاورزی مناسب نیستند، اما همین زمینهایی شور که وسعت آنها نیز در کشور ایران کم نیست، مناسیب ترین محل جهت پرورش میگو و آبزیان آبهای شور می باشند.

به عنوان مثال استان هرمزگان بییش از 900 کیلومتر مرز ساحلی با خلیج فارس دارد و این استان به تنهایی ظرفیت بسیار بالایی برای احداث مزارع پرورش میگو را دارا می باشد.

با اینکه پرورش میگو هر ساله رو به رشد است، اما متاسفانه تنها مقدار ناچیزی از ظرفیت و پتانسیل تولید استفاده می شود.

در دهه گذشته تا کنون، رشد چشم گیری در ایجاد حوضچه پرورش، صدور مجوز، مقابله با بیماریهای میگو پرورشی به روش بیوتکنیک و صنعتی شدن پرورش میگو اتفاق افتاده، به نحوی که در سال 1400 به میزان 56.7 تن و به ارزش 166.9 میلیون دلار، فقط سهم صادرات میگو بوده است.

البته از سال 1370 که صنعت پرورش میگو رسما در ایران اغاز شد، گامهای موثری در جهت توسعه این صنعت برداشته شده است.

به عنوان مثال در سال 1392 تعداد مزارع پرورش میگو در استان هرمزگان 117 مزرعه بود، که در سال 1397 به 360 مزرعه افزایش یافته است.

علاوه افزایش تعداد مزارع، با رشد تکنولوژی و استفاده از لاروهای اصلاح نژاد شده میگو، ظرفیت برداشت از حوضچه ها نیز افزایش چشم گیری داشته است.

در سال گذشته حدود 58 هزار تن میگو از مزارع ایران برداشت شده که حدود 80 درصد آن به 21 کشور دنیا به ارزش بیش از 150 میلیون دلار صادر شده است.

با توجه به افزایش تولید میگو خشک در سال جاری 1401 و نیز توجه خاص تاجران به صادرات این محصول گرانبها و پر طرفدار، کارشناسان پیش بینی میکنند، میزان صادرات به دو برابر سال گذشته افزایش پیدا کند، که بسیار قابل توجه می باشد.

با توجه به افزایش نرخ دلار، سود سرشاری در تجارت میگو، این آبزی گران قیمت، حاصل شود، لذا منطق حکم می کند، علاوه بر بالا بردن ظرفیتهای تولید، بازارهای اروپایی و امریکایی نیز مشتری میگوی ایرانی گردند.

با توجه به ظرفیت چند ده برابری وضعیت موجود، ایران تازه در ابتدای مسیر صادرات و سود آوری محصول میگو می باشد.

تاریخچه پرورش میگو در ایران

در دنیای امروز که جمعیت به حدود 9 میلیارد نفر رسیده است، تقاضا برای تامین غذا به صورت روز افزون در حال افزایش می باشد.

به منظور تولید هرچه بیشتر غذا، انسانها اقدام به کشاورزی و پرورش حیوانات خوراکی کرده اند و در این بین، از ابزار دانش ژنتیک و اصول دانش بنیان نیز، بمنظور تولید هرچه بیشتر محصولات غذایی بهره می برند.

در ابتدا میگو به صورت صید از دریا تامین می شد، امروزه با افزایش تقاضا، پرورش میگو به صنعتی مدرن و تخصصی درآمده است و سالانه میلیاردها دلار درآمد از صادرات میگو در جهان، حاصل می گردد.

اولین بار در سال 1970 میلادی پرورش میگو در آسیا و در کشور ژاپن آغاز شد.

پس از آن صنعت پرورش میگو به سرعت در کشورهای تایلند، فیلیپین، مالزی، سنگاپور، اندونزی، مکزیک، هند، پاناما و کاستاریکا و اکوادور در قاره آمریکا، به سرعت شروع و توسعه پیدا کرد.

تلاش کشورها بر این می باشد، تا از حداقل فضای حوضچه، بالاترین تراکم پرورش میگو ریز را داشته باشند.

مهمترین عامل در افزایش تولید و درآمد زایی صنعت پرورش میگو، در وحله اول شناسایی مناطق مستعد راه اندازی آن صنعت می باشد و دومین عامل مهم رعایت اصول زیستی و فنی و تکنیکی به روز و اصلاح نژاد میگو می باشد.

از سال 1370 ایران نیز تصمیم به پرورش میگو و دیگر آبزیان گرفت، از آن زمان زمینهای شور حاشیه خلیج فارس، بمنظور پرورش میگو، مورد توجه قرار گرفت.

در بدو معرفی صنعت پرورش میگو و تبلیغات گسترده در این زمینه، بنا به دلایل دانش کم، مشکلات سیاست گذاری شیلات و غیره، تا چندین سال اتفاق خاصی در زمینه پرورش میگو در ایران رخ نداد، با اینکه ایران بالاترین پتانسیل را برای این صنعت نسبت به دیگر کشورها داشت.

این رکود تا سال 1380 ادامه داشت و با شیوع بیماری لکه سفید در سال 1381 اغلب سایتهای پرورش میگو ببری آسیب جدی را متحمل شدند.

چوئبده در استان خوزستان اولین سایت پرورش آبزیان می باشد، استان خوزستان وسیع ترین و پر ظرفییت ترین استان برای تولید آبزیان پرورشی در ایران است و در سال 1393 کل پرورش آبزیان از انواع مختلف، فقط در استان خوزستان 135 میلیون دلار بوده است.

مراکز پرورش میگو در ایران

ایران با دارا بودن چند هزار کیلومتر مرزهای آب گرم و شور حاشیه خلیج فارس بالاترین ظرفیت ساخت مزارع پرورش میگو در سراسر این مناطق مستعد را دارد.

از طرفی رشد دانش در زمینه انتخاب نوع میگوی مناسب و روشهای نوین مقابله با بیماریها و تولید مکانیزه لارو و استفاده از تجهیزات مکانیکی جهت هوا دهی و اندازه گیری خواص شیمیایی و فیزیکی آب، باعث افزایش تولید میگو، این محصول استراتژیکی، گردیده است.

در سال 1397 بیش از 40 دستگاه مزرعه پرورش میگو با ظرفیت تولید حدود 50 میلیون پست لارو در ایران وجود داشت که البته این میزان تاکنون افزایش چشمگیری پیدا کرده است.

در ایران، پرورش میگو کیلویی در پنج استان اصلی انجام می گردد، میزان تولید میگوی پرورشی در این پنج استان، در سال 1397 به شرح زیر می باشد.

• استان بوشهر با 4810 هکتار مزرعه و تولید 21000 تن در سال.
• استان هرمزگان 4286 هکتار مزرعه و تولید 22181 تن در سال.
• استان سیستان و بلوچستان با 634 هکتار مزرعه و تولید 1565 تن در سال.
• استان گلستان با 830 هکتار مزرعه و تولید 2585 تن در سال.
• خوزستان با 369 هکتار مزرعه و تولید 528 تن در سال.

جالب است بدانید، استان خوزستان، برترین ظرفیت پرورش میگو را دارد، اما از لحاظ وسعت مزرعه، در رتبه آخر می باشد، که خود جای پرسش و بررسی دارد.