پلاستیک از جمله محبوب ترین متریال های هست که در جهان استفاده می شود، سالانه میانگین بین ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون بشکه نفت برای تهیه و تولید پلاستیک و مشتقات پلاستیکی در جهان مصرف می شود.
پلاستیک در محیط زیست
استفاده از این متریال با زندگی انسان عجین شده است و جزئی جدایی ناپذیر و غیر قابل منفک از زندگی امروزی است، اصلی ترین ویژگی هایی که باعث کاربرد و مصرف همگانی پلاستیک در دنیا شده است می توان به ویژگی های زیر اشاره کرد:
- ماندگاری بالا در برابر پوسیدگی و خورندگی ست از این روست که قرن ها طول می کشد که یک تکه پلاستیک در طبیعت تجزیه شود
- سبک بودن و کم وزنی، قابلیت مهمی است که باعث می شود پلاستیک به یک متریال پر طرفدار و پر کاربرد تبدیل شود.
- خاصیت عایق گرما و الکتریکسته بودن است.
- انعطاف پذیری متریال و آسانی تبدیل به محصولات دیگر است به گونه ای که از این متریال هزاران نوع محصولات پلاستیکی ساخته شده است.
- انبوه سازی که باعث قابلیت همگانی کردن و دسترس قرار گرفتن در اشکال گوناگون می شود.
- قابلیت شکل پذیری که امکان تولید و عرضه به صورتهای شفاف و نیمه شفاف و مات است.
- قابلیت رنگ کنندگی در طیف وسیعی از رنگها؛ به گونه ای که پلاستیک و مشتقات پلاستیکی در متنوع ترین طیف های رنگی ساخته می شوند.
- عدم جذب رطوبت ؛ پلاستیک برخلاف آهن و یا چوب در برابر رطوبت بسیار مقاوم است و دچار زنگ زدگی و پوسیدگی نمی شود.
- کم بودن هزینه تولید و هزینه ی مصرف در قیاس با متریال های دیگر مثل آهن و یا چوب.
- چرا که در طبیعت با مشگلاتی از قبیل گران و کمیاب بودن مواد اولیه مثل چوب و آهن روبرو هستیم.
علاوه دانستن ویژگی ها و فواید مثبت پلاستیک، بد نیست به تعدادی از معایب آن نیز اشاره شود:
- ظرفیت پایین در برابر تحمل دما؛ پلاستیک ها بر اساس کاربرد و جنسشان ظرفیت محدودی در مقابل گرما دارند.
- ضعف شکنندگی؛ یعنی در قیاس با متریال های دیگری مثل فلز و چوب میتواند راحت تر آسیب ببیند و یا دچار شکستگی شود.
- مشتعل بودن، بسیاری از پلاستیک ها مستعد سوختن سریع هستند.
- تجزیه نا پذیر بودن، یکی دیگر از مضرات پلاستیک قابلیت تجزیه ناپذیر بودن در طبیعت است از این رو بهترین کار تجدید پذیری و بازیافت مجدد آن است.
- ایجاد آلاینده ها سمی و شیمیایی در هنگام تولید است.
خطرات پلاستیک در محیط زیست
ازجمله مخرب ترین تاثیرات محیط زیست در عمل دفع و رها کردن پلاستیک توسط انسان هاست، مقدار مصرف سالانه پلاستیک در ایران بیشتر از ۱۸۵ هزار تن و روزانه ۵۰۰ تن می باشد ایران جزء ۱۰ کشور اول دنیا در مصرف پلاستیک در جهان است.
تحقیقات نشان دهنده ای است که روزانه در ایران هر یک نفر به طور متوسط روزانه سه پلاستیک وارد چرخه ی محیط زیست می‌کند و این یکی از مشکلات مخرب طبیعت در کشور است.
یکی از علت های وجود بیش از اندازه های زباله های پلاستیکی در ایران این است که تولید پلاستیک در ایران نسبت به سایر کشورها قیمت کمتری دارد.
این موضوع عاملی اصلی مصرف بیش حد این کالا در ایران است و همچنین شائبه در مورد پلاستیک های گیاهی که دارای ترکیبات نشاسته و ذرت است این است که دارای ویژگی های تجزیه پذیری کامل است.
اما این مسئله به طور کامل درست نیست چون این پلاستیک ها از پلیمرهای متفاوتی ساخته شده اند که باعث سریعتر کردن فرایند تجزیه در بازه ی زمانی 3 تا 5 سال می شود اما با جذب ترکیبات آن در خاک پس از تجزیه باعث به خطر انداختن سلامت و بروز انواع بیماری های خطرناک می شوند.
همانطور که می دانید پلاستیک ها غیر قابل تجزیه می‌باشد. تجزیه‌ی آنها در حدود یک قرن و بعضا چهار قرن به طول می کشد.
وظیفه اخلاقی هر انسانی حفظ و مراقبت از محیط زیست برای استفاده نسلهای بعدی است.
ماده اصلی ساخت پلاستیک نفت است اما فرآورده‌های نفتی هر روز گران‌قیمت‌تر و در حال کمتر شدن هستند چراکه انسان ها مصرف روز افزونی از این منابع دارند.
انسان برای ادامه‌ی زندگی خود به نفت نیاز دارد، استفاده از نفت برای تولید کردن انرژی گرمایش و روشنایی و حمل و نقل حیاتی است.
با نبود منابع جایگزین و استفاده بیش از حد از این منابع طولی نخواهد کشید که انسان با مشگلات جدیدی دست و پنجه نرم خواهد کرد،مشکلاتی که اثرات غیر قابل جبرانی به وجود می آورد.
ولی بازیافت مجدد پلاستیک های دور ریز به جای سوزاند و رها کردن میتواند راه حلی خوبی باشد. دانشمندان در حال حاضر بر روی روش های کاهش آلاینده ها و جلوگیری از نابودی محیط زیست برای کمتر کردن اثرات تخریبی پلاستیک کار می کنند.
امروز پلاستیک مهمترین عایق دما می باشد از به طور مثال در ساخت ظروف فلزی از پلاستیک برای دسته های قابلمه استفاده می شود.
اما بهتر است که انسان امروز هم بخشی از تعهدات اخلاقی این مشکلات را بپذیرد.
پلاستیک ماده‌ای نیست که قابل تجزیه باشد و حتی در حالت خوشبیانه تر در نظر بگیرید که پلاستیک در طبیعت بعد از گذشت صد ها سال تجزبه شود.
آیا می دانید چه اتفاقی برای ذرات پلاستیک بعد از تجزیه شدن صورت می پذیرد، میکرو پلاستیک چیست و چه مضراتی دارد؟
میکرو پلاستیکها ذره های خیلی ریز هستند که از تجزیه شدن پلاستیک در محیط زیست به وجود می آید، میکرو پلاست ها ضخامتشان کمتر از ۵ میلی‌متر است.
تحقیات انجام شده در دهه هفتاد در آمریکا به مطالعه راجب میکروپلاستیک‌ها در آب اقیانوس ها پرداخته است، دانشمندان با مشاهده این ذرات در سطح آب به این مسئله پی بردند که این ذرات وارد بدن آب زیان و ماهی های خوراکی شده اند.
با مصرف کردن این ماهیان ذرات میکرو پلاست وارد بدن انسان شده است، میکرو پلاست ها ذرات ریزی هستند که خیلی راحت در خون و کبد و روده های انسان انباشته می شوند و این مسئله باعث بروز و ایجاد انواع سرطان ها می شوند.
علاوه بر وجود ذرات ریز میکرو پلاست ها میتوان به سایر ترکیبات شیمیایی هم اشاره کرد که در بسته بندی مواد غذایی وارد غذاها و بدن انسان می شود.
بیسفنولا یک ترکیب آلی است که تقریبا حدود پنجاه سال است از این ترکیبات برای ساختن ظروف و بطری های پلاستیکی استفاده می شود تحقیقات اصلی محققان نشان داده‌است که این ترکیبات میتواند باعث بروز مشکلات در هورمونهای تولید مثل انسان ها به ویژه در زنان شود.
یکی دیگر از ظروف های پلاستیکی که حامل بیسفنولا است بطری های پلاستیکی مایعات و نوشیدنی هاست، بطری های پلاستیکی دارای ترکیبات پلی کربنات هستند این بطری ها بیشتر برای نگهداری انواع مایعات و شیر کودکان استفاده می شود.
دانشمندان دانشگاه هاروارد آمریکا مقدار ترکیبات شیمیایی BPA در ادرار داوطلبانی که پس از چند روز از بطری های پلاستیکی استفاده کرده بودن مشاهده کردند که مقدار مواد فنولا به میزان دو برابر در ادرار آنها افزایش پیدا کرده است.
این اولین باری بود که یک تحقیق نشان داد مصرف مایعات از بطریهای پلی کربنات، مقدار BPA را در ادرار بالا می برد چرا که این بطریهای پلاستیکی ماده ای شیمیایی را در مایع محتوای خود تولید می‌کنند.
باید دانست که این موضوع باعث نگرانی در خطر افتادن سلامتی انسان است زیرا انسان ها بخصوص کودکان در برابر این ترکیبات شیمیایی دچار آسیب بیشتری می شوند.
دانشمندان مشاهده کردند که ماده بیس فنولا ماده‌ای که با استفاده کردن از مصرف مواد غذایی در ظروف پلاستیکی وارد بدن می‌شود و به مدت طولانی در بدن باقی می‌ماند و خیلی دیر دفع شود.
این در حالی است که در ابتدا دانشمندان فکر می کردند تنها از راه منابع غذایی وارد بدن انسان می شود اما در حال حاضر متوجه شده اند که علاوه بر طریق مواد غذای از راه های دیگری هم وارد بدن می شوند و در بافت های بدن انباشته می شوند.
