امروزه ۷ درصد ذخایر معدنی جهان در ایران است؛ ۳۷ میلیارد تن از این ذخایر در حال بهره برداری است و ۵۷ میلیارد تن پتانسیل اکتشاف داریم.
در ایران ۶۸ ماده معدنی داریم و از نظر تنوع منابع در جایگاه پانزدهم جهان هستیم. متاسفانه علی رغم این همه ظرفیت، فقط ۰٫۶ (شش دهم) درصد از تولید ناخالص کشور به مواد معدنی اختصاص دارد و کشوری مثل استرالیا با منابع معدنی کمتر نسبت به ایران، بهره برداری مالی خیلی بیشتری از مواد معدنی دارد.
مهمترین منابع معدنی ایران
ایران بزرگترین منبع روی در جهان، نهمین منبع مس، دوازدهمین منبع سنگ آهن، دهمین منبع اورانیوم و یازدهمین منبع سرب در جهان به شمارمی رود. متاسفانه این منابع چندان در جامعه معروف نیستند و روی آن ها زیاد کار نمیشود.
- بیشتر بخوانید: مواد معدنی خاک
دوران طلایی معدن در ایران
سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ که از ۱٫۲ (یک و دو دهم) میلیارد دلار صادرات در سال به ۱٫۸ (یک و هشت دهم) میلیارد دلار صادرات در سال رسیدیم، دوران طلایی معدن در ایران به شمار میرفت.
آن زمان میزان صادرات مواد معدنی تقریبا معادل ۱۵ درصد صادرات نفت کشور بود. در ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰، از میان ۱۰۰ شرکت برتر ایرانی، بیشترین حاشیه سود متعلق به شرکت های معدنی با ۵۸ درصد سود بود.
در این بازه زمانی، ۳۰ درصد سرمایه گذاری های بخش خصوصی و ۴۵ درصد سرمایه گذاری های بورسی در شرکت های معدنی انجام میشد. شرکت های معدنی دولتی و خصوصی که در بازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ فعال بودند در اوج قرار داشتند.
دلایل افت رشد شرکت های معدنی
- کشش نداشتن بازار سنگ آهن چین رشد شرکت های معدنی در آن سال ها به خاطر خودشان نبود؛ بلکه به این خاطر بود که چین سنگ آهن زیادی از ایران خریداری میکرد. زمانی که ساخت و ساز در چین با رکود مواجه شد، چین مثل قبل فولاد، آهن و مصالح ساختمانی تولید نمیکرد و به همین علت مثل گذشته از ایران سنگ آهن نمیخرید
- نداشتن امکانات لجستیکی مناسب کشوری مثل استرالیا خطوط ریلی خود را تا معدن ها برده است؛ واگن های آن ها هم به جای این که ۶۰ تن باشد، ۱۲۰ تن است. این است که خیلی راحت محصول را بار کشتی می کنند و می فرستند. یکی از عواملی که تاثیر بسزایی روی قیمت مواد معدنی دارد، حمل و نقل است و واگن های بزرگ سبب میشود حمل و نقل ارزان تمام شود.
وضعیت سنگ ساختمانی در ایران
در ایران سنگ های مرمریت، مرمر، گرانیت، سنگ چینی و ... در بخش های مختلف ساختمان سازی و شهرسازی به کار می رود.
بیشترین تنوع معادن سنگ ساختمانی در ایران است؛ ایران از این نظر، رتبه اول را در جهان داراست و از نظر استخراج سنگ در جایگاه هفتم قرار دارد.
با این که ۴ میلیارد تن از ۱۵ میلیارد تن منابع معدنی جهان در ایران است، فقط یک تا سه درصد بازار جهانی مواد معدنی به ایران اختصاص دارد. سهم ما در مبادلات جهانی سنگ یک تا سه درصد است (تا سال ۲۰۱۶ سه درصد بود ولی سال ۲۰۱۸ به یک درصد رسید).
۲۰ میلیون تن سنگ در سال استخراج میکنیم ولی فقط ۵ درصد آن را صادر میکنیم. در کشور۱۳۰۰ معدن و ۶۰۰۰ سنگ بری داریم. سنگ در کشور ظرفیت کار زیادی دارد ولی به شدت ضعیف عمل کرده ایم و همین باعث شده است در بین رقبا جایگاه خوبی نداشته باشیم.
مهمترین صادرکنندگان سنگ ساختمانی در جهان
- چین
- ایتالیا
- ترکیه
- هند
- اسپانیا
- ایران
عمده واردکنندگان سنگ ساختمانی در جهان
- آمریکا
- چین
- کره
- انگلستان
- ژاپن
- ایران
مقصدهای صادراتی سنگ ساختمانی ایران
مهمترین مقصد های ما چین، عراق، امارات، آذربایجان، ترکیه و کشورهایی مثل قزاقستان، افغانستان و پاکستان است.
دلایل موفقیت چین در صادرات سنگ
- ذخایر بسیار بالا (۲۶ درصد منابع سنگ جهان)
- تنوع سنگ بالا
- نزدیکی به بازار کشورهای در حال توسعه
- قیمت پایین
- مرکز عمده صادرات مجدد در آسیا این عبارت را در مورد ایتالیا هم میبینید (مرکز عمده صادرات مجدد در اروپا)؛ این دو کشور پیشرفته و صاحب تکنولوژی، سنگ را از کشورهایی که تکنولوژی ندارند و فقط استخراج میکنند (کشورهایی مثل ایران، افغانستان، پاکستان و...) میخرند، فرآوری میکنند و میفروشند.
- تکنولوژی بالا
- هزینه تولید پایین
دلایل موفقیت ایتالیا در صادرات سنگ
برند معروف ایتالیایی ها اینقدر در نمایشگاه ها، همایش ها و ... برای خود برندسازی کرده اند که ایتالیا به عنوان مطرح ترین برند سنگ ساختمانی در جهان شناخته شده است.
- شهرت در کیفیت
- داشتن شبکه صادراتی در ۱۰ کشور
- تجربه گسترده در استخراج و آماده سازی
- انبارهای فراوان در نزدیکی بنادر دریایی ساختار خیلی خوبی برای انبارهای خود در نزدیکی بنادر کشورشان ایجاد کرده اند.
- مرکز عمده صادرات مجدد در اروپا
- برخورداری از تکنولوژی پیشرفته تکنولوژی و تخصص ایتالیایی ها در استخراج، فرآوری و کار کردن روی سنگ زبانزد است.