زیستگاه اصلی ماهی صوف در منطقه آسیای مرکزی و ایران قرار دارد، این ماهی در رودخانهها و دریاچههایی با آب تازه و پراکسیژن زیاد زندگی میکند. آب و هوای مناسب، غنی شدن سدها و دریاچهها با فضاهای سبز و پرورش این ماهی در محصولات آبزی پروری به تکثیر آن کمک کرده است.
منابع طبیعی ماهی صوف در خطر قرار دارند و از بین رفتن آنها میتواند تأثیرات بدی بر محیط زیست داشته باشد، به همین دلیل، حفظ و حراست از این ماهی یک وظیفه مهم برای حفظ تنوع زیستی است، رودخانه و سد ارس به یکی از مهمترین زیستگاههای ماهی سوف تبدیل شده است و تلاشهای بیشتری برای حفظ این زیستگاه مورد نیاز است.
ماهی صوف دارای شکل بدن باریک و طولانی است و برخی از انواع آن میتوانند به طول یک متر نیز برسند، رنگ بدن این ماهی معمولاً نقرهای یا خاکستری است و عموماً دارای الگوی خطوط عمودی یا مورب است.
ماهی صوف یک ماهی گرمابی است و اغلب در فصول بهار و تابستان به طعمهگیری میپردازد، این ماهی بیشتر از پستانداران خوشمزه به جویدن لاروهای پشه و حشرات آبزی علاقهمند است، ماهی صوف غذای مورد علاقه برخی از ماهیگیران و ماهیخوران به حساب میآید.
برخی از ویژگیهای دیگر ماهی صوف شامل میزان مقاومت در برابر آلودگیهای زیست محیطی، قدرت مهاجرت در آبهای مختلف و قدرت بهبود و بازسازی زیستگاه خود میباشد، به علاوه، پرورش این ماهی به منظور تأمین منابع غذایی استانداردهای پایدارتر و سودآورتر در حوزه آبزیپروری را فراهم میکند.
در نهایت، حفظ زیستگاههای طبیعی ماهی صوف و انجام تلاشهایی برای تکثیر و حفظ این گونه میتواند به جلوگیری از از بین رفتن آن در آینده کمک کند و در عین حال به حفظ تنوع زیستی و حفظ منابع آب شیرین کشورمان نیز کمک کند.
با توجه به اهمیت حفظ و حراست از ماهی صوف، برنامهها و طرحهایی برای تکثیر مصنوعی این ماهی در سدها و دریاچهها اجرا شده است، به عنوان مثال، در سد ارس که یکی از مهمترین زیستگاههای این ماهی به شمار میرود، برای تکثیر و حفظ ماهی صوف برنامههای پرورش مصنوعی اجرا شده است.
این برنامهها شامل جمعآوری لاروها از رودخانه، پرورش آنها در محیطهای کنترل شده و سپس رهاسازی آنها در سد است.
تکثیر مصنوعی ماهی صوف به دو روش انجام میشود، روش اول استفاده از لاروهای جمعآوری شده از محیط طبیعی است، در این روش، لاروها با شرایط محیطی مناسب در محیطهای کنترل شده پرورش مییابند تا به شکل ماهی نهایی برسند و سپس در سدها و دریاچهها رهاسازی میشوند.
روش دوم استفاده از روش تخمنگاری مصنوعی است، در این روش، ماهیها در محیطهای کنترل شده پرورش داده میشوند تا به مرحله تخمنگاری برسند، سپس تخمهای آنها جمعآوری و در شرایط مطلوب پرورش مییابند تا به شکل ماهی جوان برسند و در سدها و دریاچهها رهاسازی شوند.
مهمترین هدف از تکثیر مصنوعی ماهی صوف، حفظ تنوع زیستی و افزایش جمعیت این گونه است، با توجه به نیازهای اقتصادی و تغذیهای جامعه، توسعه پرورش ماهی صوف به عنوان یک منبع غذایی مهم و پر سود، مورد توجه قرار گرفته است. پرورش ماهی صوف میتواند به توسعه محلی و افزایش درآمد مردم در مناطقی که به عنوان زیستگاه اصلی ماهی صوف شناخته میشوند، کمک کند.
با این حال، حفظ ماهی صوف و زیستگاههای آن همچنان به یک چالش بزرگ تبدیل شده است، آلودگی منابع آب، تخریب محیط زیست، تغییرات اقلیمی و فشار زیاد بر منابع طبیعی، همه به حفظ ماهی صوف و زیستگاه آن تأثیر منفی میگذارند.
بنابراین، نیاز به توجه و طرحهای حفاظتی جهت حفظ این گونه و پشتیبانی از اقداماتی که به تکثیر آن کمک میکند، بیش از پیش است، به طور کلی، تدابیر برنامهریزی شده براساس اصول پایداری به منظور حفظ تنوع زیستی ومنابع آبی باید اجرا شوند تا این ماهی و سایر گونههای زیستی که به آنها وابسته هستند، در آینده نیز در دسترس بمانند.