ما داریم در یک فضای انسانی با هم تعامل میکنیم و آن جهانبینی را میگوییم. در نتیجه، عزیزان، موضع نگیرند. حتی اگر این نوع جهان بینی ما با ذهنهایشان در تضاد افتاد سریع برآشفته نشوند، این را در دایره امکان بگذارند. اگر بنده امروز گفتم که این روز، روز نیست، شما اشتباه فکر کردید روز است و شب است، سریع "نه" نگویید، حالا بگذارید یک گوشهای بماند. شاید ۳ سال دیگر متوجه شدید که برای چه این حرفها را گفت؟ برای چه حرفی زد که آن روز ما نفهمیدیم، شاید سالهای دیگر متوجه شوید. اما وقتی انکار کنید و کلاً بگویید که نه اصلاً این جور نیست، این فضای محقق بودن این قضیه را برای خودتان بستهاید. این فضا را باز بگذارید، اگر ذهنهای شما آن را پذیرفت که الحمدلله، اگر نپذیرفت که روی ذهن خودتان کار کنید. بالتبع این را یک کسی بیان میکند که دارای مجموعهای از بیش از صدها انسان موفق است. پس حرف، حرفی نیست که بگوییم یک نفر بیتجربه و ناآشنا به اقتصاد و ناآشنا به جهان این حرف را زده است. این را در گوشه امکان بگذارید و بگویید شاید این حرف راست باشد. بعدها روی این حرف فکر کنید، شاید امسال متوجه نشوید و سالهای بعد به یک حقایقی برسید. این مقدمهای بود بر جهان بینی که انشاءالله ذهنهای شما آماده شود و پذیرش آن بهتر باشد.
جهان بینی ما در اقتصاد باید اول به خود ما اشاره کند. در باب اقتصاد یک کلمهای به نام فقر داریم و یک کلمهای به نام غنی یا همان ثروت یا پول یا هر چیزی که اسمش را میگذارید. اولین نکته این است که ما کدام هستیم؟ ما فقیر هستیم یا ثروتمند هستیم؟ این نوع نگرش ما را معلوم میکند. مبنایی که ما در جهان بینی میخواهیم بگوییم یعنی در موردش صحبت میکنیم که آراد این جهان بینی را ارائه میدهد، جهان بینیای نیست که آراد از خودش درآورده باشد، آن چیزی است که در متون قرآن و در متون روایات اسلامی به آن اشاره شده است. خداوند در قرآن میفرماید: «یا ایّها النّاس! انتم الفقراء الی الله، ای مردم! شما فقیر هستید». امیر المومنین (ع) پادشاه هفتاد کشور بود، از آن سمت هندوستان بگیرید تا این سمت آفریقا و اروپا، همه اینها تحت ممالک اسلامی بود و زیر نظر و فرماندهی و ولایت و حکومت امیرالمومنین علی ابن ابیطالب (ع). امیرالمومنین (ع) میفرماید: «مولایَ یا مولای، انت الغنیُّ و انَا الفَقیر، یعنی منِ علی ابن ابیطالب فقیر هستم». پس این نگاه اول است.
در جهان بینی ما این را میگوید که اگر کسی خودش را ثروتمند بداند راه ثروت را برای خودش بسته است. این است که میگوییم در هر جایی، در هر مقامی، در هر پستی، در هر سمتی، با هر تراکنش مالی، در اقتصاد کار میکنی خودت را فقیر بدان. شاید کسی بگوید چطور خودم را فقیر بدانم در حالی که ماهی ۳۰ میلیون درآمد دارم؟ بالتبع انسان وقتی درآمدش از حد جامعه رشد میکند به قیاس میافتد و یادتان باشد هر وقت به قیاس افتادید بدانید.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-2cmqgph']
«انَّ القیاس مِن عَملِ الشّیطان، قیاس از عمل شیطان است».
[/av_notification]
یعنی شیطان میخواهد شما را به قیاس بیندازد که ببین تو ۳۰ میلیون در میآوری، در صورتی که فامیلهایت ندارند پس تو ثروتمند هستی.
نوع جهان بینی ما این را میگوید که وقتی تو خودت را ثروتمند دانستی در واقع در این ملک نظام هستی که خداوند خلق کرد، تو خودت را عددی فرض کردی و گفتی ما هم هستیم. اصطلاح قرآنی آن، ند میشود، برای خداوند، ند شدی، فارسی آن میشود شاخ شدی. پیغمبر فرمود: «خداوند کسی را ببیند که بخواهد قد عَلَم کند او را تا زمین هفتم فرو میبرد». یعنی تو تا شاخ بشوی، شاخت را میشکند. برای خدا در این عالم شاخ نشوید، هر چقدر هم که ثروتمند باشید. من ماهی ۳۰ میلیون در میآورم، به فامیلهای خودم هم که نگاه میکنم همه یک میلیون و دو میلیون درآمد دارند پس بالتبع این احساس در انسان ایجاد میشود که من خیلی ثروتمند هستم. چه کاری بکنم با این ثروتمندیای که در من القا میشود خودم را فقیر بدانم؟ دو تا کار بکنید: یک: ثروت خدا را به یاد بیاورید.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-1x0a9it']
قرآن میگوید:«فَاذکروُا نِعمَتَ الله عَلَیکُم»
[/av_notification]
و این که این ثروت هم که الان دست من است مال خدا است. ممکن است یک رئیسی در یک شرکتی، یک ماشین مدل بالایی داشته باشد، یک نیروی زیر دستی دارد ماشین مدل بالای خودش را مدتی دست این نیروی خودش میدهد تا از آن استفاده کند. آیا در این جا، این نیرو باید برای آن رئیس شاخ بشود که من ماشین مدل بالا سوار هستم؟ رئیس میگوید این را هم که من به تو دادم، برای عالم و آدم میخواهی شاخ بشوی بشو، برای ما شاخ نشو و اگر شاخ بشوی ماشین را از تو میگیرد.
پس اولین راه این که انسان به هر درجهای از ثروت که رسید این است که شاخ نشود. این آفتی است که مخصوصاً قدیمیهای آراد به آن دچار هستند، ما خیلی دیدیم، یک مدت که در آورد و پولش زیاد شد فکر میکند که همه چیز را میفهمد. قال انا ربُّکُمُ الاعلی. اصلاً مهندس شعبانی کیست؟ و فقط خودش را میشناسد، مهندس نظام پرور کیست؟ من هستم، من فهمیدهام، من تشخیص دادم تجارت خوب بود، من بودم که تئوریهایی در سایتها و برندینگ ایجاد کردم، این فرد ناس است، ناس یعنی فراموشکار.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-1tj4y5x']
قرآن میگوید:«ما آسمان و زمین را خلق کردیم، خَلَقَ اللهُ السَّمواتِ وَ الارض بالحقّ تَعالی امّا یُشرِکوُن».
[/av_notification]
خدا خیلی برتر و بزرگتر از این بود که مخلوقاتش در آسمان و زمین بخواهند برای او شریکی قائل بشوند، یعنی بخواهند برای خدا عرض اندام کنند. و خَلَقَ الانسانُ مِن نُطفَه، انسان را از یک نطفه گندیده خلق کردیم، فَاذَا هُوَ خَصیمٌ مُبینٌ، حالا این برای ما دشمن آشکار شده است. میگوید ما آسمان و زمین را خلق کردهایم، هیچ کس برای ما شاخ نشد، انسان را از یک آب گندیده خلق کردیم و حالا برای ما یک دشمن آشکار شده است، شمشیر را از رو میکشد، انقدر خودش را عددی حساب کرده است. من خدا را قبول ندارم، مگر تو چه کسی هستی؟ اگر این جور باشد من به عدالت خدا معترض هستم. فکر کرده الان که این به عدالت خدا معترض شد نظام خلقت تغییر میکند. من پیغمبر را قبول ندارم، الان که این، پیغمبر را قبول نکرد فردا دیگر آفتاب در نمیآید.
یک گوشه بنشین و با خودت بگو این که من بپذیرم یا نپذیرم، کجای این جهان به هم میخورد؟ خدا گفت: گفتند عیسی پسر خدا است، اگر عیسی و مادرش حضرت مریم (سلام الله علیها) که صدیقهای بود، اگر این دو بخواهند به خدا معترض بشوند ما این دو را از روی زمین برداشته و آنها را له میکنیم. یعنی خدا درباره ناسپاسی با پیغمبرها هم تعارف ندارد، آن وقت این شخص میگوید من معترض هستم.
پس اولین نگاه ما و اولین دیدگاه اقتصادی ما باید این باشد که همواره خودمان را فقیر بدانیم. دو تا راه دارد: یک: بزرگی ثروت خدا را به ذهن بیاوریم و این که این هم که الان دست ماست از خداست. و دو: بدانیم که ثروت خدا باقی است و ثروت ما فانی است. امروز این ماشین دست توست، فردا یک تصادف میکنی این ماشین از دست تو میرود. امروز مشتری خوبی داری، سال بعد این مشتری با یکی دیگر قرارداد میبندد ثروت تو از دستت میرود، ندیدهاید؟ چقدر از شما در این جمع بودهاید که در یک زمانی درآمدهای خوبی
داشتهاید، دوباره درآمدهایتان پایین آمد؛ دوباره بالا میرود، دوباره پایین میآید. میخواهد به شما بفهماند که تو خودت را عددی حساب نکن. بنده خدایی برای من تعریف میکرد که من یک زمانی بود اصلاً مطلب نمینوشتم، هر کس زنگ میزند پول میداد، بعد یک زمانی خیلی مطلب نوشتم، هر کس زنگ میزد پول نمیداد. این باعث نشود که باز یک عده بگویند که رئیس در سخنرانی خودش گفت یک نفر مطلب نوشت پول ندادند یا دارید مطلب بنویسید بگویید پول نمیدهند پس ننویسم. این میخواهد به تو بفهماند عزیز من! ایدههای تو، استراتژیهای تو، فکرهای تو، اینها همه یک طرف، ما نخواهیم تو هیچی نمیشوی. اینها را میخواهد به انسان بفهماند.
امام صادق (ع) فرمود: ندیدید که خدا بعضی از جاهلان را ثروتمند کرد؟ و بعضی از عاقلان را فریب قرار داد؟ باهوشهایی را فقیر کرد و کمهوشهایی را ثروتمند کرد؟ ندیدید که پرتلاشهایی فقیر شدند و کم تلاشهایی ثروتمند؟ دیدید یا ندیدید؟ فکر میکنید خدا چرا این کار را کرد؟ برای این که خداوند بفهماند به عقل و تلاش و هوش و این حرفهایی که شما فکر میکنید نیست و اراده خدا بر اینها مسلط است. البته این طور نیست که بگوییم اینها تأثیر ندارد، تأثیر دارد اما اگر کسی همه اینها را بکند و اراده خدا را نادیده بگیرد یا خداوند او را با سنتی به نام استدراج مواجه میکند یعنی درجه درجه او را بالا میآورد و بعد او را میزند که قشنگ له کند یا همان جا سریع میزند که این شخص به فکر بیفتد. یعقوب نبی فرمود: «خدا برای دوستدارانش سریعتر عذاب میکند تا برای دشمنان». چون دوست را میزند تا سریع به فکر بیفتد اما دشمن را میگوید بگذارد بتازد، بگذار در غلط خودش بماند اما دوست را سریع متوقف
میکند.
پس اگر تو امروز خودت را ثروتمند میدانی من الان به تو میگویم که ما منتظر فقر تو هستیم. امروز عددی در میآوری و احساس میکنی که قوی، تو هستی، متفکر، تو هستی، باهوش، تو هستی، همه چیز تو هستی و اصلاً هیچ کس جز تو نیست. ما مینویسیم و امضاء میدهیم که تو فقیر میشوی. همواره خودتان را فقیر بدانید، همواره خودتان را ندار بدانید. آیا نشنیدهاید که میگویند فلانی ندار است؟ این ندار به این معنی نیست که چیزی نداشته باشد یعنی دارا است اما رفتارش، منشش و برخوردش مثل کسی است که خودش را ندار میداند. باز هم ندار بودن به این معنی نیست که داشته باشی ولی بگویی ندارم و به کسی کمک نکنی. این ها را بد برداشت نکنید، بازی در نیاورید، حرف من واضح است.
انسان که خودش را فقیر دانست، منش او منش فقرا میشود، حالا قضیه عوض میشود و نمیگوید که من با این فقیر نباید بنشینم بلکه میگوید من همین هستم. اولین خاصیت این کار این است که تواضع در وجود شما حاکم میشود. فقیر دانستن به لفظ و کلمه نیست. آیا ندیدید کسی را که تا دیروز فقیر بود و با فقرا مینشست و حالا که ثروتمند شد با فقرا نمینشیند؟ چون دیگر خودش را فقیر نمیداند، اگر خودش را فقیر میدانست برایش فرقی نمیکرد. این است که ثروت فریبش داد، به کم رسید شاخ شد. شما فرض کنید مالک این جهان باشید و همه عطاها و بخشیدنها از ناحیه شما باشد، به یک شخصی پولی میدهید، میبینید که شاخ شد، دیگر نمیدهید و میگویید ظرفیت تو همین قدر بود. اما میبینید به یک نفر هر چقدر پول میدهید خاضعتر میشود، هر چه به او پولمیدهید سرش پایینتر میآید، هر چقدر به او لطف میکنی او برای تو متواضعتر میشود، میگویی حالا که تو این چنین هستی من همه چیز خودم را به تو میدهم.
بنده خدایی بود این شبهه را مطرح کرده بود، در کانالها دیده بود و تعریف میکرد. میگفت در یک جایی در نهج البلاغه خوانده بودم که امیر المومنین علی بن ابیطالب فرموده بود: «هیچ کسی در ایمان، در فضل، در منقبت، در بزرگی، در شرافت، در همه صفات، به گَرد منِ علی بن ابیطالب نمیرسد جز رسول خدا (ص). گفت یک جای دیگر هم داریم که همین علی بن ابیطالب شما میگوید: «من فقیرم، من ذلیلم، حقیرم، خاضعم، مسکینم». اینها چه شکلی با هم جمع میشود؟ یک جا خودش میگوید من هیچی ندارم اما یک جا میگوید که همه شرافتها مال من است. خیلی واضح است. این را امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه توضیح میدهند و میگوید: «خدایا! آن گونه کن که در منظر تو، خودم را هیچ بدانم لکن در نظر مردم عزیز و بزرگوار باشم». آن جایی که علی بن ابیطالب
میگوید: «انا الفَقیر» این فقیر بودنش در رابطه با خداست. آن جا که میگوید: «انا الغَنی» در رابطه با مردم است. دروغ که نمیخواهیم بگوییم، خدا لعنت کند آن اولی را که وقتی خطبه میخواند میگفت: «ای مردم! من فقیرم، هیچی ندارم». مردم میگفتند که چقدر متواضع است. و چون علی بن ابیطالب خطبه میخواند میگفت: «مردم! من هستم کسی که علم آسمان و زمین دست من است» مردم میگفتند: ببین چقدر آدم متکبری است! در صورتی که آن شخص دروغ میگفت و علی بن ابیطالب راستگو بود. اما عوام فریبی یعنی همینها.
پس یک ثروتمندی هست در منظر مردم، یک ثروتمندی هست در منظر خدا. نمیخواهیم که خودمان را فریب بدهیم برویم یک جا در حالی که ثروتمند هستم بگویم من فقیرم. فیلم نمیخواهیم بازی کنیم، من ثروتمندم. نسبت به شما بخواهم حساب کنم از همه شما ثروتمندتر هستم اما در منظر خدا، در منظر پیامبر، در منظر امام صادق خودم را فقیر میدانم. این جا ثروتمند هستیم ولی آن جا فقیر هستیم. اینها در منظر شما تضاد ایجاد نکند. قرار نیست اگر خودت را فقیر دانستی فردا پیش کارخانهدار بروی و مثل فقرا و نفلهها و درماندهها باشی. من خیلی بدم میآید از این که بچههای آراد در مقابل مردم بخواهند با منش فقر و نفلهگی و درماندگی و نق و غٌر رفتار کنند. بارها به شما گفتم هر زمان بیپول شدید برو یک گوشه خانه خودت داد بزن، برو یک چاه بکن و آن جا حرف بزن. نگذار نداری تو را بقیه بفهمند، این خفت تو را میآورد. فقرت را برای خدا ابراز کن. یا ایها النّاس انتُمُ الفقراءَ الی الله، شما باید به سوی خدا فقیر باشید نه این که به سمت مردم فقیر باشید.امام سجاد (ع) میفرماید: «خدایا! در عجبم، کیفَ اَسئَلُ السَّائِلَ مِنَ السَّائِل؟ چه طوری یک گدایی از یک گدای دیگر گدایی میکند؟ همه مردم فقیر درگاه خدا هستند، چطور یک فقیری، فقرش را از فقیر دیگری طلب
میکند؟ یعنی حقیقت را نفهمیده است.
پس معنای فقیر دانستن ما این است که غنی خدا است، نه این که خودم را در مقابل مردم فقیر بدانم، نه ما در مقابل مردم خیلی پولدار هستیم، خیلی ثروتمند هستیم اما در مقابل خدا فقیر هستیم و خداست ثروتمند و خداست غنی. این یک جهان بینی است عزیزان! یعنی قرار نیست کاری بکنیم. قرار است این فکرهای خودت را اصلاح کنی، قرار است قلب خودت را از امید داشتن به هرکسی غیر از خدا خالی کنی. بگویی که من میخواهم ثروتمند بشوم، الان هم خودم را فقیر میدانم اما برای خدا فقیرم و برای تو گردنکشی هستم، غولی هستم، سرم پیش تو پایین نیست. در دعای کمیل هست که امیر المومنین یک عالمه درخواست میکند و آخرش هم میگوید: خدایا من فقط پیش تو این جور هستم، من گداییم را فقط در خانه تو میآورم، پیش بقیه این جور نیستم، پیش بقیه از کسی درخواست نمیکنم، پیش تو میرسیم این جوری خاک میشویم. این یک جهان بینی است، یک نگاه است که من همواره خودم را فقیر بدانم و همواره در سدد این باشم که این فقرم را کم کنم اما هر چقدر هم کم کنم باز باید فقیرتر بشوم، این جا عجیب است یعنی اگر تا دیروز یک میلیون در آوردی و صد تا خودت را فقیر دانستی وقتی درآمدت دو میلیون شد باید ۲۰۰ تا خودت را فقیرتر بدانی، این خیلی عجیب است. یک من دو شده است، ثروتمندتر شدم، در خانه خدا فقیر هستیم اما درجه فقرمان که کم شد، اما نه درجه فقرت زیاد شد چون تا دیروز خداوند به تو یک میلیون تومان بخشید و الان به تو دو میلیون تومان قرض داد پس تو بدهکارتر شدی. تا دیروز ماهی یک میلیون به خدا بدهکار شدی اما امروز ماهی دو میلیون بدهکار شدی.
این ها همه از این نقطه منشأ میگیرد که انسان خدا را مالک جهان ببیند. چقدر در سوره حمد میخوانیم که بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله رب العالمین، الرَّحمن الرَّحیم، مالک یَوم الدّین. وقتی خدا را مالک دانستی خودت مملوک میشوی پس آن چه که به تو
میرسد از ناحیه خدا میرسد. اگر دو میلیون به تو رسیده بود دو میلیون بدهکار بودی، اگر سی میلیون رسیده بود سی میلیون بدهکار بودی. یک مثال میزنم فقط از این جهت که فهم شما باز شود بالا غیرتاً ما را به چیزی متهم نکنید. الان در همین شرکت خودمان، مهندس نظام پرور بیشتر بارش است یا یک تازه واردی که جدید در اقتصاد وارد میشود؟ طبیعتاً مهندس نظام پرور. مهندس شعبانی بیشتر بارش است یا یک شخص جدید که وارد میشود؟ میبینید که مهندس شعبانی که خیلی بارش است وقتی پیش ما میآید سر تعظیم و فروتنی و مخلص و چاکرم دارد، رئیس خیلی از شما یاد گرفتیم، خدا خیرتان دهد، چقدر فلان است، این تواضع میشود اما شخص جدید میگوید این چرت میگوید، یعنی آن که هیچی حالیش نمیشود تواضعش کمتر است، آن کسی که خیلی حالیش
میشود تواضعش بیشتر است.
این است که امیرالمومنین (ع) میفرماید: «انا اَفقَرُ الفُقَراء، خدایا! من از همه فقیرها فقیرتر هستم». این مثل این نیست که بگوییم خود حضرت علی گفت من از همه فقیرها فقیرترم پس ما از حضرت علی ثروتمندتر هستیم. این میگوید خدایا از بس ثروت زیاد به من دادی من را فقیر کردی. بنده خدایی آمد میگفت که پیغمبر خدا گفته «بهترین دارایی من فقر است» گفتم: معنی آن چیست؟ گفت: یعنی باید فقیر باشیم. گفتم: نه، یعنی باید ثروتمند باشیم، چون انسان به واسطه زیادی ثروت، فقیر میشود. چون پیامبر خیلی ثروتمند است میگوید که بزرگترین دارایی من فقر است، اینها را درست بفهمید. هر چند فهم آن سخت است، درک آن سخت است، انتظار ندارم کسی بتواند خیلی راحت هضم کند. چون وقتی انسان میفهمد که یک نفر بزرگترین دارایی خودش را فقر خودش میداند در همان نگاه اول در ذهن عوام این میآید که آن شخص فقیر است، فقر هم با معنی خودشان، یعنی هیچی ندارد، پول ندارد، نان ندارد و بزرگترین دارایی خودش را فقرش میداند.
بزرگترین دارایی من فقر است یعنی من خیلی ثروتمند هستم که نعمت خدا و روزی خدا از بس به من رسیده است من را فقیر کرده است. شما در صحبتهای امام سجاد (ع) ببینید میگوید: «خدایا! هر ثروتی که به من اضافه میکنی لازمه آن این است که من شکری بجای بیاورم و چون شکری بجا بیاورم تو ثروت من را بیشتر میکنی و باز بر آن ثروت بیشتر، شکری بیشتر از من واجب میشود» و باز میفرماید: «خدایا! این قدر سرعت زیاد کردن نعمت تو زیاد است، قَصُرَ فَهمی عَن ادراکِها که اصلاً فهم من از درک آن قاصر است، و کیف بالتحصیل شکر علیه، منی که نمیتوانم نعمت تو را بفهمم چه طوری میتوانم شکر کنم؟» این است که میگوید خدایا! من کاری از دستم بر نمیآید جز این که اقرار کنم فقیر هستم، اقرار کنم ناتوان هستم.
دقت کنید، فقیر دانستن از مایه ثروتمندی میآید نه از مایه بی پولی. چون آن کسی که خدا پول چندانی به او نداده منت چندانی هم بر او ندارد. دو نفر بودند، امیرالمومنین به یکی از آن ها گفت: فلانی، تو از این ثروتمندتر هستی پس چرا من تو را متواضعتر نمیبینم؟ مگر غیر از این است که ثروتی که به تو رسیده است از ناحیه خدایی بوده که به تو داده است؟ مگر غیر از این است که حق خدا به واسطه نعمت بیشتری که به تو داده بر تو بیشتر شده است؟ پس چرا در تو تواضع رشد نکرده است؟ چرا تو خاضعتر نشدی؟ اگر کسی به شما یک میلیون هدیه بدهد چقدر از او تشکر میکنید؟ اگر ده میلیون بدهد یا یک بنز بدهد برای او میمیری.
این است که هر چقدر نعمت زیاد میشود احساس فقر باید بیشتر شود. وقتی خداوند من و تو را این گونه دید دیگر مانعی ندارد که نعمتهای پشت سر هم را به ما عنایت کند تا وقتی که شاخ شدی. یک نفر محضر امام صادق (ع) آمد و گفت: من فقیر هستم. حضرت مشغول خوردن انگور بود و یک دانه از آن انگورها را به آن شخص داد. آن شخص انگور را خورد و الحمدلله گفت. حضرت تمام خوشه انگور را به او داد، آن شخص خوشه را خورد و باز هم الحمدلله گفت. امام (ع) غلام خودش را صدا زد و گفت: یک سبد انگور و یک چند تا میوه دیگر و یک مقدار غلات به این شخص بدهید تا ببرد، آن شخص باز هم الحمدلله گفت. حضرت خواست که اسبش را هم به این شخص بدهند، آن شخص گفت من دیگر ثروتمند شدم. حضرت فرمود: «تمام شد». امام صادق (ع) گفت: اگر این شخص باز هم ابراز فقر میکرد خانه خودم را هم به او میدادم. اسب امام صادق را فکر نکنید که یک پراید به او داد یک پورشه به او داد که رفت.تو تا وقتی که خودت را فقیر دانستی به تو داده میشود.
[av_notification title='' color='custom' border='' custom_bg='#d6579d' custom_font='#ffffff' size='large' icon_select='yes' icon='ue8bf' font='entypo-fontello' admin_preview_bg='' av_uid='av-15cehxx']
قرآن میگوید:«و الضُّحی، و اللّیل اذا سَجَی، مَا وَدّعَکَ ربُّک مَا قَلی، و للآخره خیرٌ لک مِنَ الاولی، وَ لَسَوفَ یُعطیک ربّکَ فَتَرضَی».
[/av_notification]
انقدر خدا به تو میدهد تا تو راضی شوی، جایی که تو گفتی بس است، دیگر تمام میشود. به تو ۱۰ میلیون داده میشود و تو فکر میکنی که با ۱۰ میلیون نیازهای خودت را رفع میکنی، نقشهای داری، برنامهای داری و ۱۰ میلیون برای رسیدن تو به آرزوهایت بس است و فکر میکنی خدا چرا باید به تو بیشتر بدهد؟ چرا امیرالمومنین (ع) فرمود: «بزرگی هرکس، بلندی هرکس به اندازه نیتهای اوست»؟ حالا در مورد نیت هم صحبت خواهیم کرد که منظور ما نیت شر نیست، نیت خیر است. عددهای خیلی بیشتر از این میخواهم، یک میلیون و دو میلیون و ۵ میلیون من را سیر نمیکند.
من یک خاطره را تعریف کردم برای جدیدها میگویم که بدانند. یک بنده خدایی گفت من با حرفهای شما متحول شدم و میخواهم در بیاورم، نیت من این است که یک بیامو بگیرم. گفتم: تلاشت را بکن میرسی. یک مدتی گذشت وضع مالی این شخص خوب شد و یک پژو ۲۰۶ گرفت اما بعد از یک مدتی سرد شد و دیگر کار نمیکرد و کار را ول کرد و شل گرفت. من در یک جلسه در هیئت ما از او پرسیدم شنیدم که دیگر کار نمیکنی تو یک زمانی به من گفتی میخواهی بیامو بگیری باز خدا را شکر که پژو گرفتی. شروع به آوردن استدلالهایی کرد که خانوادهام خسته شدند و از این حرفها اما من قانع نشدم و این حرفهایی هست که همه اول کار میزنند. گفتم: به لایههای پنهان قلبت برو و آن جا بگو که قضیه چی بود؟ این چیزها را برای من تعریف نکن، اینها همه حرف است. گفت: واقعیت قضیه، من خیلی علاقهمند بودم که با دخترها رفیق شوم، همیشه پسر پولدارها را که میدیدم که دخترها خیلی راحت به اینها پا میدهند به همین خاطر نیت من این بود که بیامو بگیرم اما وقتی ۲۰۶ گرفتم دیدم که ۲۰۶ هم همین کار را میکند، یک خورده ضعیفتر هست اما بیخیر نیست. پس حساب کردم گفتم من قصدم این بود اما تا بخواهم بیامو را در بیاورم ۱۰ سال طول میکشد و من از جوانی میافتم این است که بیایم و با ۲۰۶ شروع کنم.
این است که خدا میگوید این تا همین حد میخواهد. یعنی این شخص تا این جا که نیازش برطرف بشود میگوید بس است و من پر شدم. دیگر انا الفقیر نیست، نمیگوید من فقیر هستم. میگوید انا الغنی، من دیگر ثروتمند شدم، مثل ظرفی است که پر شده است حالا خدا بخواهد آش بریزد نمیشود، خودش نمیخواهد، جا هم ندارد. شما ۱۰ دقیقه پیش تا خرخره غذا خورده باشید، نان خشک هم خورده باشید، الان لذیذترین غذا را هم برای شما بیاورند، گوشت هم بیاورند اما جا ندارید مگر این که کسی استفراغ کند که واقعاً نیاز است تا بتواند آن خوراک جدید را بخورد. ما در باره استفراغ فکری نیاز است که جلساتی بگذاریم و در آن مورد صحبت کنیم.
پس بدان تو تا زمانی که خودت را ثروتمند دانستی ظرف تو پر شده است. این هم به حرف و کلمه نیست، به قلب است، به عقل است، به درک خودت است، اینجا بگویی من خودم را فقیر میدانم اما منش تو، تیپ تو، رفتار تو، برخورد تو، حسهای تو، این را گواهی
نمیدهد. نه این که من گفتم خودتان را فقیر بدانید فردا لباسهای پاره پاره بپوشید! یک نفر محضر امام صادق (ع) رسید و گفت: من فقیر هستم به گونهای که فقرم باعث شده که من لباس نمیتوانم بخرم، غذا برای بچههایم پیدا نمیکنم، چه کار بکنم؟ حضرت فرمود: برو لباس نو بخر. شخص گفت: ندارم. حضرت فرمود: قرض کن و یک لباس نو بخر. چرا که خداوند وقتی ببیند فقیران خود را در هیبت ثروتمندان نمایش میدهند بر ثروتشان میافزاید و چون ثروتمندان در هیبت فقیران ظاهر شوند از ثروتشان میکاهد. یعنی اگر تو ثروتمند هستی لباس فقرا را بپوشی، خدا فقیرت میکند، فقیر هستی ولی لباس ثروتمندان را بپوشی، خدا ثروتمندت میکند. چون وقتی من امیدم به رفع فقرم از مردم نیست چرا باید مردم فکر کنند که من فقیر هستم؟ اگر قرار باشد پول من را این شخص تأمین کند خوب است که من لباس فقرا به تن کنم تا این شخص به حال من ترحم کند، در حالی که این شخص کارهای نیست. وقتی من فقیر لباس ثروتمندان را میپوشم برادری خودم را به خدا اثبات میکنم که خدایا شاهد باش من لباس ثروتمندان را به تن کردم تا امید خودم را از کمک خواستن از دیگران ببرُم. چون تو وقتی لباس ثروتمندان را بپوشی نمیتوانی بروی و از کسی پول قرض کنی چون آن شخص میبیند که لباس تو از لباس خودش گرانتر است.
در نتیجه وقتی لباس ثروتمندان را بپوشی خودت زبان درخواستت از مردم کوتاه میشود ولی وقتی لباس فقرا را به تن کنی حس گدایی تو از مردم بیشتر میشود. خدا غیور است، این صفت خدا یادتان بماند یعنی اگر از غیر خدا امید داشتی، پول خواستی، هر چه که بود؛ خدا تو را با غیرش تنها میگذارد و میگوید تو پول را از غیر من میخواهی پس فعلاً بتاز و یک چند سالی باش، هر وقت به این نتیجه و این درک رسیدی که غیر من کارهای نیست مگر من بخواهم، آن موقع من هوای تو را خواهم داشت، تا وقتی که سر تو باد دارد فعلاً از آن سمت برو.
این نکته امروز که درباره فقر گفتیم نکته مهمی است که انسان خودش را فقیر بداند و درباره ابعاد فقر هم صحبتهایی کردیم. دو، سه تا نکته دیگر بگوییم، این یک کلیدی بشود شاید فرصت شد انشاءالله هفته بعد درباره آن صحبت کردیم. شاید هم یک موضوع دیگری گفته شد و این موضوع در خاطرات شما ماند تا شما روی آن بیشتر کار کنید تا ببینید که به کجا میرسید؟ فقیر ما هستیم و ثروتمند خدا است. سوال این جاست که ما میخواهیم ثروتمند بشویم چه کار باید بکنیم؟ باید یک کاری بکنیم، یک نقشهای بکشیم، یک پلوتکی بزنیم که آن خدا و آن ثروتمند دلش به حال ما رحم بیاید و بخواهد از آن مجرای خودش با ما عطا کند تا ما هم ثروتمند بشویم اما باید حواستان باشد دارید درباره خدایی حرف میزنید که خالق شماست. قرآن میفرماید: «آیا کسی که شما را خلق کرده است شما را نمیشناسد؟» یعنی باید بفهمی که این خدایی است که تمام جیک و پوک تو را میداند، این خدایی است که انّهُ علیمٌ بذاتِ الصّدُور، به آن ته دلت و آن نقشههایی که میکشی و آن ترفندهایت آگاه است. در نتیجه کلک و حقه و مکر نزن. فرق میکند حالا یک نفر، پیش رئیس شرکت میرود و چاپلوسی میکند و رئیس هم به این شخص پول عطا میکند اما خدا این جور خدایی است که فریب نمیخورد، گول نمیخورد. در نتیجه نقشه منفی و شوم نکش، از فکر نقشهکشیهای حقه بازانه و کلک بازانه بیرون بیا.
نقشههای خوشگل بکش، نقشه بکش، تدبیر بکن اما تدبیرهای قشنگ، تدبیرهایی که خدا میبیند حال میکند. از حالت ابراهیم (ع) که وقتی خداوند او را در منجلیق نمرود قرار داد و میخواست او را در آتش بیندازد جبرئیل به او گفت: ابراهیم! کمک میخواهی؟ ابراهیم گفت: کمک میخواهم ولی نه از تو. یوسف (ع) بچه ۹ ساله بود در چاه افتاد، جبرئیل به او گفت: یوسف! کمک میخواهی؟ گفت: آره اما نه از تو. گفت: دوست داری از این چاه بیرون بیای؟ گفت: بستگی به نظر خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب دارد. یعنی اگر خدای ابراهیم، خدای یعقوب، خدای اسحاق که همان خدای رب العالمین است دوست داشته باشد که من بیرون بیایم، من هم دوست دارم. خدا این سخن یوسف را میدانست که این جور میگوید. نقل امام صادق (ع) است که به جبرئیل ندا آمد که شده یک زمانی خدا تهدیدی بکند که تو بترسی؟ جبرئیل گفت: بله یکی زمانی بود که یوسف در چاه بود. وقتی این سخن را گفت خدا بمن وحی کرد که جبرئیل! اگر تا صبح که قرار است آن کاروان بیاید و او را بگیرد کوچکترین آسیبی به یوسف برسد توی جبرئیل را از لیست ملائکه خودم حذف میکنم. یعنی وقتی امید یوسف از غیر خدا قطع شده خدا همه عالم و آدم را بسیج میکند که یوسف حفظ شود که وقتی از چاه او را بیرون آوردند یک خط هم روی او نیفتاده بود. خیلی حرف است که آدم در چاه بیفتد و یک خراش هم روی او نیفتد.
پس اگر ما فکر کنیم که چه کار کنیم که نظر ثروتمندان به ما جلب بشود؟ وقتی بخواهیم به این ها فکر کنیم با دو تا کلمه آشنا
میشویم، یک کلمه شکر است و یک کلمه کفر است. اینها جهان بینی است، باز هم دارم به شما توجه میدهم یعنی الان هیچ کاری نمیخواهید انجام بدهید، نه قرار است مطلبی بنویسید و نه قرار است تجارتی بکنید و نه هیچ کاری قرار نیست انجام بدهید، فقط همین قدر میخواهید بفهمید که هم این برندینگ و تجارت و همه در یک چنین بستری اتفاق میافتد که یک مالکی هست ثروتمند و تو یک فقیری هستی که با توجه به کارهایی که تو میکنی هر چقدر حال کند که به تو بدهد به تو عطا کرده است و لا یُسئَلُ عَن فِعله، از فعلش هم سوال نمیشود یعنی کسی نمیپرسد که چرا انقدر دادی؟ حالا تو هستی که تعیین میکنی که خدا چقدر به تو بدهد؟ اگر منش تو، رفتار تو، دیدگاه تو، آن جوری بود که خدا بخواهد به تو حال بدهد، به تو حال میدهد اما الحمدلله که خداوند مخلوقاتش را سرگردان نفرستاده است یعنی نگفته حالا به شما ندهم. همان طور که به ما فهمانده است که ما فقیر هستیم و او غنی است، به ما هم یاد داده است که چطور از غنای خدا ما مغنی بشویم، چطوری از غنا و ثروتش ما ثروتمند بشویم؟
خدا دو تا واژه را برای ما معلوم کرده است، یکی شکر و یکی کفر و این را فرموده است: «لئن شَکَرتُم لأزیدنّکم» میخواهی ثروتت زیاد بشود، شکر کن. و یا فرموده «فَمَن کفرَ فعلیه کُفرُه»، هرکس هم که کافر شد علیه خودش است، هر کس هم که ناسپاس شد به ضرر خودش است. َفانّ الله غَنیٌ عن العالمین، خدا از عالمیان بینیاز است، خدا ثروتمندتر از این حرفها است که بخواهد به واسطه مخلوقات خودش ثروتمند بشود. در یک جای دیگر میفرماید: اگر کفر کنید من عذابم را زیاد میکنم. یک جای دیگر میگوید: اگر کفر کنید از شما میگیرم. این را میخواهیم بشناسیم که یعنی چی؟
تا قبل از امروز که داریم این حرفها را میزنیم خدا به شما یک ثروتهایی را داده است. یک مفهومی به نام شکر داریم، یک مفهومی به نام کفر داریم. معنی تحت الفظی که همه بفهمیم این است که با آن نعمتی که خدا به تو داده است چه کردهای؟ کجا آن را خرج کردهای؟ تو قبلاً ماهی ۱۰ میلیون در میآوردی با آن ۱۰ میلیون چه کار کردی؟ یک نفر ماهی ۲۰۰ هزار تومان در میآورده، با آن ۲۰۰ هزار تومان چه کار کردی؟ تو با قبلی چه گلی به سر ما زدی؟ اول باید این را معلوم کنیم. یک نفر به شما یک عالمه خوبی
میکند بعد از یک مدتی میبینید که دیگر خوبی نمیکند؟ برو پیش یک روانشناس و بگو من یک شوهری داشتم که خیلی به من مهربانی میکرد اما الان دیگر آن طور نیست. اولین حرفی که روانشناس میزند این است که تو چه کار کردی؟ اگر از اول خوبی
نمیکرد، ممکن است بیمار یا مریض باشد. خودت میگویی از اول خوب بود اما الان نیست. این سوال مطرح میشود که تو چه کردی؟ تو چه گندی زدی؟ حالا در مورد انسانها ممکن است دلائل دیگری وجود داشته باشد، در خدا که نقصی نیست.
خدایی که روز اول بدون این که تو کاری بکنی، تو را خلق کرد، به تو چشم داد، گوش داد، بدن داد، پدر و مادر داد تا تو را مراقبت کنند و چیزهای دیگر و این همه نعمت به تو داد، قدرت عقل داد، قدرت تکلم داد، هوا داد، آب داد، این همه نعمت عطا کرد، تو با همه اینها چه کار کردی که الان نعمت بعدی را به تو بدهد؟ تو با قبلیها چه گلی به سر این عالم زدی؟ اگر قبلیها را در راهی خرج کردی که خدا را خوشحال کردی یقیناً تو زیاد میشوی، تو رشد میکنی. اگر در راهی خرج کردی که خدا را خوشحال نکردی حق دارد که نعمتش را از تو بگیرد. نمونه ساده بگویم. فرض کنید که درآمد شما ۱۰ میلیون است، ۲۵ روز کاری میگیریم مثلاً ۴۰۰ هزار تومان باید سود کنید، یک روز ۱۰۰۰۰ تومان یا ۵۰۰۰ تومان سود میکنید یا اصلاً سود نمیکنید، چه حالتی دارید؟ حالت شکست خورده، مفلوک، زمین خورده، ناسپاس، معترض، آیا این درست است؟ خدا میگوید آن روزی که تو ۴۰۰ هزار تومان درآوردی، آن روزی که ۷۰۰ هزار تومان در آوردی شکر کردی؟ یک وقت هست میگوید اگر ۴۰۰ من ۸۰۰ بشود برای خدا میترکانم، این جوری باشد آره. ۴۰۰ که در میآوری نه شکری، ۸۰۰ در میآوری نه شکری، نه کاری، نه برنامهای، روزهایی هم در نمیآوری، اعتراض و نق و غر. خب تو چی هستی؟ تو مدام در حال ناسپاسی هستی، همان قدر هم که داده است به والله زیاد داده است. هر کس غیر خدا بود با این همه ناسپاسی من و تو همان را هم نمی داد.
این است که اولین خاصیت را بچههای آراد دقت کنند، روزهایی که در نمیآورید بهترین فرصت دست شما است تا ثروتمند شوید. هیچی پول نمیآید، یک روز، دو روز، یک هفته است که درآمد نداری بروید یک گوشه خلوت کنید و بگویید خدایا! من نعمتهایی که در گذشته به من دادی فراموش نمیکنم، انا لا اَنسی اَیادیَکَ فی دارِ الدُّنیا. خدایا! تو به من چشم دادی، گوش دادی، زبان دادی، اینها را فراموش نمیکنم. حالا یک هفته هم حال کردی پول ندهی، فدای سرت، من باز هم تو را دوست دارم، باز هم سپاسگزار تو هستم. میدانم که اگر هم نمیدهی به خاطر یک گندی است که خودم زدم و روزی خودم را بستهام، تو این جور بگویی دل سنگ آب
میشود. در روایات داریم که امام صادق میگوید این جا ندا میآید که خدا به ملائک میگوید ببینید، من این بنده را در تنگی فشار میدهم اما این من را شکر میکند، به عزتم سوگند که این تنگی را از او بر میدارم. امتحان بود، این شخص را فقیر کردم اما دیدم این فقیر هم که میشود باز هم دست از محبت ما بر نمیدارد پس او را ثروتمند کنید.
ما خودمان هم همین جور هستیم. یک نیرویی یک کار اشتباهی میکند، ۱۰ روز او را میزنیم ولی او میگوید من را ۱۰۰ روز هم بزنید من از محبت شما دست برنمیدارم، آدم دلش به رحم میآید و دیگر او را نمیزند. ما که آدم هستیم دلمان به رأفت در میآید او که خدای رب العالمین است، ارحم الراحمین است. ولی وقتی در تنگنا قرار میگیری نعمتهای گذشتهات یادت که نمیآید هیچ، اعتراض هم میکنی. این است که خدا میگوید: این بیشعور است، این نفهم است، این ناسپاس است، این همه نعمت به او دادیم، این همه خوبیهای ما را فراموش کرده است. بینی و بین الله حساب کنید، سن خودتان را در روزها ضرب کنید، چقدر روزها روزی شما رسید، ناهار خوردید، شام خوردید، حالا یک هفته بر فرض هم نداشته باشید، نمیشود تحمل کرد؟ از پستترین اخلاقها این است که کسی مولایی داشته باشد و آن مولا همیشه به او برسد اما حالا چند روزی نرسد و این بخواهد دم در بیاورد و لگد بزند، پست نیست؟ مردی سالها پولدار بوده و خانوادهاش را تأمین کرده حالا مثلاً ۲ ماه ندارد و همسرش بخواهد طلاق بگیرد این زن، پست نیست؟ مرد ۱۳ سال، ۱۴ سال، ۲۰ سال، به او رسیده، پولدار بوده و هوای همسرش را داشته و حالا یک ماه ندارد، تو باید بگذاری و بروی؟ گذشته یادت نمیآید؟ حواست به خوبیهای قبلی من نیست؟ این را ما آدمها میفهمیم. حالا یک زنی را در نظر بگیرید که به همسرش بگوید، من خوبیهای گذشته تو از یادم نرفته، من محبتهای تو را فراموش نکردم، حالا یک ماه نداری فدا سرت، ۱۰ سال هم که نداشته باشی غم نیست. چقدر این حرف مرد را شارژ میکند؟ چقدر امید را در زندگیش میدمد؟ خدا که غنی من العالمین است اما شخصی که این حرف را بزند و خدا نخواهد به او رحم کند ملکی که بالای سر او است نمیگوید که خدا چقدر قصی القلب است؟ منِ ملک دلم سوخت. شما فرض کنید یک هفته نداشته باشید و آن حرفهایی که من گفتم در اتاق و در خلوت خود بزنید، از قضا تصادفی، بدون اطلاع شما مادر شما آن جا باشد و بشنود میگوید چقدر این فرزند من خدا را دوست دارد؟ خدا این را در سختی قرار داده اما این، باز هم خدا را شکر میکند، چقدر این فرزند، خدا دوست است؟ مادر دلش به رحم میآید و از پدر میخواهد به او پول بدهد. آن فرشتهای که اعمال او را مینویسد دلش به رحم میآید، نمیشود که خدا دلش به رحم نیاید چون همه این رحمها که در دل پدر است، در دل مادر است، در دل فرشتهها هست، همه از رحمت خدا نشأت گرفته است.
قدر روزهای نداری خودتان را بدانید، اگر میدانستید که خدا چقدر خیر برای شما در آن روزها قرار داده است تا رفتار شما را در آن روزها ببیند تا بفهمد شما در آن موقعیتهایی که ندارید چطور رفتار میکنید؟ اکثر مردم در چنین موقعیتهایی ناسپاس هستند، تو اگر چنین رفتاری بکنی عجیب است. در رابطه با این نکته یک قسمتی از صحیفه سجادیه را بخوانم و صحبت خودم را تمام بکنم. این نقلی که امام میفرماید دقیقاً برای امام در کربلا اتفاق افتاده، یعنی حرفی نیست که یک نفر فقط حرف آن را بزند. امام سجاد (ع) میفرماید: الهی لَو قَرَنتَنی بالاَصفَاد، خدایا! اگر من را با غل و زنجیرها قرینهام کنی، میبینید که بعد از کربلا امام سجاد را در غل و زنجیرها قرینه کردند، و مَنعتَنی سَیبُکَ من بَین الاَشهَاد و اگر به همه این مخلوقاتت کِیف بدهی و به من یک نفر حال ندهی، دقیقاً هم همین شد؛ امام را در کوچه و خیابانها میبردند و همه حال میکردند و امام در غل و زنجیر بود و یک نفر یک تکه نان خشک انداخت، و حُلتَ بَینی وَ بَینَ الاَبرار، بین من و همه خوبها جدایی بیندازی، او را از پدرش امام حسین (ع) جدا کرده بودند، از برادرش علی اکبر، از علی اصغر و از همه خوبها هم جدا شده بود و دَللتَ عَلی فَضائحی عُیونَ العِباد، و ایرادها و چشم بقیه مردم را هم بر من باز کنی، خطاهایم را ببینم، وقتی امام با غل و زنجیر رد میشد همه به او سنگ میانداختند که اگر به او سنگ بزنی به بهشت میروی، هر کسی یک چیزی پرتاب میکرد، فحش میدادند، مسخره میکردند، کف میزدند، و امرت بی الی النار، و امر کنی من را در آتش ببرند، که خدا لعنت کند یزید را که میخواست امام را بسوزاند و در مواقعی که اینها نزدیک شام شده بودند خاکسترهای درون کوره را برداشته بودند و در حالی که دستهای اینها در غل و زنجیر است خاکسترها را بر روی سر و کله بچهها و زنها و امام سجاد ریختند و در تاریخ است که خود امام سجاد فرمود: یک قسمتی از خاکستر زغالها در عمامه من افتاد، من دست و پایم بسته بود و نمیتوانستم آن را بردارم در حالی که همه تن من میسوخت. بعد همه این وقایع، امام سجاد در شام خطبه خواند و اول آن میگوید: الحمدلله الذی، خدا را سپاس میگوید و آدم لذت میبرد که میگوید خدایا اگر همه این کارها را هم با من کنی، من را بیچاره هم بکنی، یک جای دیگر میفرماید: لَئِن عَذَّبتَنی اَلفَ حجَّه، هزار سال هم عذابم کنی، ما قَطَعَ رَجَائی مِنک، من باز هم امیدم از تو قطع نمیشود وَ مَا صَرَفْتُ تَأْمِیلِی لِلْعَفْوِ عَنْکَ، آرزوی من از این که آخرش هوای من را داری از بین نمیرود. و لا خَرجَک لِحُبِّکَ مِن قَلبی، محبت تو از دل من بیرون نمیرود. انَا لا اَنسی اَیادیک فِی دارِ الدُّنیا، من خوبیهای تو را در دار دنیا در حق خودم فراموش نکردم.
اگر تو این جور بشوی، ببین که جهان برای تو چه میشود؟ از روزهای فقر خودتان برای روزهای ثروتمند شدن بهره بگیرید، در رزوهای ثروتمند شدن، برای بیشتر ثروتمند شدن تواضع کنید، این رمز است. خدا میداند که من به شما دارم گنج میدهم. در دلهایی که دلهای خردمندان است مینشیند و آنهایی که خداوند به آنها توفیق داده عمل میکنند و نتیجه آن را بچههای ما دیدهاند. اما آن کسی که خدا دلش را بسته و قفل شده، این ها را کنار میزند و به این ها توجهی ندارد. سال ها عده کثیری از مردم در پی ثروتمیروند اما به ثروتی نمیرسند. اما شمایی که به آراد آمدهاید، اینها را و اثرات اینها را دیدید. دیدید که نسبت به خیلی از مردم از نظر هوش، در سطوح پایینتری بودید، الان از نظر تلاش کمتر تلاش میکنید، از یک کارگر و یک کارمند کمتر تلاش میکنید، شبها تا هر وقت دوست دارید بیدار هستید، روزها هر وقت که دلتان بخواهد و حس داشتید جواب تلفنهایتان را میدهید یا نمیدهید، اما وضعهای شما به لطف خدا از خیلی از اینها بهتر است. فقط یک نکته دارد که دیدگاههای شما و نگاه شما به این جهان درست شود. وقتی جهان بینی شما اصلاح بشود ثروت را جور دیگری میبینید.
خدایا! به حق محمد و آل محمد آن چه که از حقیقت است بر دلهای ما سرد بفرما.
خدایا! با ما توفیق بده به آن چه که موجب رضایت تو است عمل کنیم.
خدایا! دلهای ما را از وسوسههای ناپسند دور نگه بگردان.
خدایا! خرابیها را از وجود ما بردار.
خدایا! به ما ثروت زیادی که در راه خودت خرج بشود عنایت بفرما.
خدایا! هر جا که ثروت ما میخواهد در راهی غیر از راه تو خرج بشود ثروت ما را از ما بردار.
