سماق ادویه‌ای ترش مزه است که به معرفی نوع پرکاربرد و محبوب آن در بین ایرانیان می پردازیم، این ادویه علاوه بر عطر و طعم ویژه‌ای که به غذاها می‌بخشد، دارای خواص فوق‌العاده‌ای برای سلامتی از نظر طب سنتی نیز هست و به عنوان داروی گیاهی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سماق از نظر منطقه‌ای که در آن رشد می‌کند، نحوه برداشت آن و اینکه پوست آن هنگام آسیاب جدا شده یا خیر، به دو نوع سماق قرمز و سماق قهوه ای تقسیم می‌گردد.
در این مقاله قرار است به بررسی خواص سماق قهوه ای و تاثیرات مثبتی که بر روی سلامت دستگاه گوارش و ایمنی بدن ما دارد، بپردازیم، پس در ادامه نوشتار همراه ما باشید.
خواص سماق قهوه ای
سماق قهوه ای و قرمز از نظر خواص بسیار شبیه هستند اما برای رفع برخی از بیماری‌ها، سماق قهوه ای کارآمدتر است، در ادامه به معرفی خواص منحصر‌به‌فرد سماق قهوه ای می‌پردازیم.
- مصرف سماق قهوه ای می‌تواند به کاهش وزن و لاغری شما کمک کند، برای این منظور پیشنهاد می‌شود از دمنوش سماق استفاده نمایید.
- درمان بیماری‌های نقرس و روماتیسم
- سماق قهوه ای تحریک کننده اشتها و تقویت کننده معده و دستگاه گوارش می‌باشد
- سماق قهوه ای به دلیل داشتن ماده‌ای به نام تانن، معده را پاکسازی نموده که این کار از خونریزی معده جلوگیری می‌نماید
- برای تقویت لثه‌ها و تسکین درد دندان، مصرف سماق قهوه ای بسیار مؤثر است
- برای درمان اسهال به ویژه اسهال خونی استفاده می‌گردد
- سماق قهوه ای به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی، در درمان انواع سرطان نقش مؤثری دارد
- برای درمان کهیر، حساسیت‌های پوستی و دیگر بیماری‌های پوست و مو به کار برده می‌شود
- کمک به درمان کبد چرب
- درمان عفونت‌های مختلف
طرز تهیه دمنوش سماق
یک الی دو قاشق از پودر سماق قهوه ای را در قوری ریخته و مانند چای دم کنید، در انتها می‌توانید برای دفع سردی سماق، مقداری عسل یا نبات به آن اضافه کرده و این دمنوش خوش‌طعم را نوش جان کنید، دمنوش سماق علاوه بر لاغری، در کاهش فشار خون نیز مؤثر است.
نکته اول: مصرف بیش از حد سماق نیز همانند سایر مواد غذایی می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد، افرادی که دارای معده‌های ضعیف و حساس، فشار خون بالا و سرد مزاج هستند، بهتر است از این ادویه کمتر استفاده کنند، برای برطرف نمودن سردی سماق، بایستی آن را با عسل یا نبات میل کنید.
نکته دوم: از مصرف سماق تازه اجتناب کنید چرا که باعث مسمومیت خواهد شد، بنابراین باید پیش از مصرف آن، اجازه دهید تا سماق کاملا خشک شود از این ادویه ترش مزه در پخت برخی غذاها نیز استفاده می‌شود، دو غذای خوش طعم و سنتی که در تهیه آنها از سماق استفاده می‌شود عبارتند از:
سماق پلو و آش سماق
- سماق پلو: سماق پلو یکی از غذا های قدیمی و سنتی ایرانی است که در گذشته با کباب کوبیده سرو می شده است، اما امروزه با گوشت قلقلی و مرغ نیز طبخ می شود، تهیه سماق پلو به این شکل است که پس از آبکش کردن برنج آن را در قابلمه ریخته و بر روی آن مقداری پودر سماق می پاشیم و درب آن را می بندیم تا دم بکشد.
- آش سماق: آش سماق یکی از انواع آش‌های سنتی و خوش مزه ایرانی است که در پخت آن از لوبیا قرمز، عدس، بلغور گندم، چغندر، مغز گردو و سماق استفاده می‌شود، این آش استثنایی در آخر با پیاز و نعنا داغ سرو می‌شود.
- بیشتر بخوانید: سماق
اثر ضد مالاریا سماق قهوه ای
عفونت مالاریا مرحله‌ای است که پلاسمودیوم انگل مالاریا گلبول‌های قرمز خون را آلوده می‌کند، گلبول‌های قرمز پس از این مرحله متلاشی می‌شوند و هموگلوبینمی و هموگلوبینوری ایجاد می‌شود، با توجه به کاهش نسبت هموگلوبین خون، ظرفیت حمل اکسیژن و دی‌اکسید‌کربن کاهش می‌یابد و هیپوکسی و تنگی نفس مشاهده می‌شود.
مطالعات متمرکز بر عفونت کووید-19 گزارش کردند که 51 درصد از بیماران مقادیر هموگلوبین کاهش یافته و 63 درصد سطوح فریتین سرم افزایش یافته است، در نتیجه، این فرآیند منجر به کاهش هموگلوبین می‌شود که حامل اکسیژن و دی‌اکسید‌کربن است.
سطح فریتین سرم نیز در خون افزایش می‌یابد، با این حال، کلروکین بر روی هر دو پاتوژن عمل می‌کند، کلروکین که برای چندین سال به عنوان یک داروی ضد مالاریا استفاده می‌شد، به طور گسترده پذیرفته شده و مورد استفاده در درمان کرونا است، کلروکین گلبول‌های قرمز آلوده به مالاریا را جمع می‌کند و باعث از بین رفتن آنزیم تخریب هموگلوبین می‌شود.
اسیدهای آمینه لازم برای رشد انگل را کاهش می‌دهد و منجر به مرگ آنها می‌شود، گزارش شده است که اثر درمانی کلروکین در برابر کرونا می‌تواند ارتباط نزدیکی با متابولیسم غیر طبیعی هموگلوبین داشته باشد، کلروکین ممکن است پروتئین‌های ویروسی را که به هِم حمله می‌کنند مهار کند و از اتصال گلیکوپروتئین‌های سطحی ویروس به پورفیرین‌ها جلوگیری نماید، از اینرو، هیپوکسی و تنگی نفس را می‌توان کاهش داد زیرا ساختار هموگلوبین محافظت می‌شود.
سماق اثرات ضد مالاریا مشابه کلروکین دارد، مطالعات in vivo و in vitro فعالیت ضد مالاریا را توسط عصاره سماق ثابت کردند، در مدل‌های in vivo موش‌ها، آزمایش‌ها نشان‌دهنده پاکسازی بالای انگل مالاریا و سرکوب شیمی‌درمانی ناشی از تجویز عصاره سماق بود، مطالعه مشابهی که ترکیبات گیاهی را در موش‌ها آزمایش کرد، گزارش داد که ترکیبات سماق سرکوب انگل مالاریا در داخل بدن را نشان می‌دهد.
مطالعه دیگری بر ضد مالاریا متمرکز بود اثرات 18 عصاره گیاهی و سمیت سلولی آنها در هوم یک سلول ریه جنینی، برای درمان پلاسمودیوم فالسیپاروم مقاوم به کلروکین، مشخص شد که عصاره سماق یکی از دو عصاره‌ای است که اثرات ضد مالاریا را بدون سمیت سلولی نشان می‌دهد و سایر عصاره‌ها بی‌اثر هستند.
در مطالعه قبلی، اثرات اصلاح‌کننده تانن سماق بر ساختار غشای گلبول قرمز گزارش شده است، مشخص شد که تانن‌های سماق در غشای گلبول قرمز گنجانده شده‌اند که منجر به تبدیل دیسکوسیت‌ها به اکینوسیت‌ها و افزایش سختی ناحیه آبدوست دولایه لیپیدی می‌شود.
یافته‌های مطالعه نشان داد که تانن‌های سماق تعبیه‌شده در غشای گلبول‌های قرمز، خواص فیزیکی غشاء را تغییر می‌دهند و ممکن است تعامل آن با سموم باکتریایی را محدود کنند، ارزیابی مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک عفونت‌های مالاریا و کرونا شباهت‌های خاصی دارد، چنین مطالعاتی نشان می دهد که عصاره سماق با فعالیت ضد مالاریا کاندیدای مهمی برای آزمایش اثربخشی آن در برابر عفونت کرونا است.
سماق قهوه ای هم به عنوان طعم دهنده و چاشنی غذاهای ایرانی استفاده می‌شود و هم از خواص دارویی بیشماری برخوردار است، در این مقاله به معرفی و شرح برخی از این خواص پرداختیم، امید است با خواندن این مطلب اطلاعات لازم در مورد فواید سماق قهوه ای را کسب نموده باشید.
