کنجاله پنبه دانه را از دانه پنبه پس از خارج کردن روغن آن بدست می آورند و از آن به عنوان خوراک پروتئینی برای نشخوار کنندگان استفاده می کنند.در ایران , هند , چین , ایالات متحده آمریکا از این ماده پروتئینی برای جایگزین کردن جزئی از کنجاله سویا در خوراک دام استفاده می کنند.پروتئین کنجاله پنبه غنی از لیزین نسبت به کنجاله سویا می باشد.
از کنجاله پنبه بیشتر برای خوراک نشخوار کنندگان که تحمل گوسیپول (ماده ای به عنوان محافظ از دانه پنبه دانه در برابر حشرات) را دارند استفاده می شود.البته برای خوراک تک معده ای ها مانند خوراک طیور هم استفاده می شود ولی باید با محدودیت استفاده شود.
از کشور های تولید کنجاله پنبه در جهان می توان به کشور های چین , هند , پاکستان , ایالات متحده آمریکا و برزیل نام برد که حدود 80% تولید جهان را در دست دارند.کنجاله پنبه یک منبع خوب پروتئینی برای نشخوار کنندگان با ارزش غذایی بالا و خوش طعم می باشد.از کنجاله پنبه می توانید تا 15% در رژیم غذایی گاو استفاده کنید.
کنجاله پنبه بدون اینکه بر عملکرد شیر تاثیر بگذارد می تواند جایگزین دانه های روغنی مثل کنجاله کلزا , سویا و آفتابگردان در جیره دام شود.این کنجاله به دلیل داشتن الیاف بیشتر، ترکیب اسیدهای آمینه و پروتئین متوسط نسبت به کنجاله سویا از مرغوبیت پایین تری برخوردار می باشد و باید با مواد خوراکی دیگری برای تغذیه حیوانات ادغام شود.
این کنجاله اگر به تنهایی برای جیره دام و طیور استفاده گردد ، باعث ایجاد یبوست برای حیوانات می شود .درکل ، لیزین موجود در این کنجاله بسیار کم می باشد، اما باز هم می تواند به عنوان یک منبع غذایی قابل هضم برای حیوانات انتخاب شود.
خواص کنجاله پنبه دانه برای خوراک دام
از آنجایی که کنجاله پنبه دانه دارای مقادیر کمی گوسیپول می باشد برای تک معده ای ها مانند طیور زیاد توصیه نمی شودکنجاله پنبه دانه وقتی با لیزین ترکیب شود قابلیت جذب خود را از دست می دهد و همچنین اگر با آهن ترکیب شود رنگ زرده تخم مرغ را تغییر می دهد.
کنجاله بازمانده ی جامدی است که پس از روغنگیری ازدانه های روغنی به‌جا می‌ماند.که در قدیم کنجاره، کنجار و کُنجیده هم نامیده می‌شد.بازمانده ی هر چیزی چون کنجد ،تخم کتان،بادام،انگور، انار،کرچک و . . . که کوفته یا فشرده و آب یا روغن آن گرفته شده‌باشد کنجاله نامیده می‌شود.اما ماده ی جامد بازمانده از گندم و برنج، سبوس، نیشکر و چغندر ،تفاله نامیده می‌شود.
کنجاله ها را به خاطر داشتن پروتئین و انرژی بالا،می توان به عنوان یک منبع غذایی مفید برای استفاده در خوارک دام و طیور در نظر گرفت.اما کنجاله ی برخی دانه‌های روغنی از جمله کرچک برای خوردن سمی است و از آن تنها به عنوان کوداستفاده می شود کنجاله‌ها را معمولا قبل از فروش به قطعات کوچک‌تر می‌شکنند و یا آنها را آرد می‌کنند.
کنجاله پنبه دانه به دلیل دارا بودن پروتئین زیاد در خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد.نکته ای که باید در مورد کنجاله تخم پنبه بدانیم مقدار پروتئین آن برای استفاده هم میباشد.
کنجاله تخم پنبه دارای موادی به نام پیگمان گوسیپول است که مصرف آن موجب مسمومیت دام می گردد به همین دلیل این خوراک را نباید به تنهای در جیره غذایی دام مورد استفاده قرار داد .كنجاله تخم پنبه از به دلیل اسيد آمينه لايزين وتريپتوفان ونيزويتامين هاى و پروتئین بالا در شرکت کیمیا زرین جهان پوشش مورد استقبال زیادی از دامداران کشورمان قرار میگیرد.
خواص کنجاله پنبه دانه مرغوب
کنجاله تخم پنبه در صنعت کشاورزی و تغذیه حیوانات بسیار کاربرد دارد. تهیه این کنجاله ابتدا الیاف و کرک های پنبه را جداسازی می کنند و سپس آن را فشرده کرده و تحت حرارت قرار می دهند .
حرارت وارد شده باعث روغن گیری از این دانه ها می شود و اجزای باقی مانده از دانه پنبه ، کنجاله تخم پنبه را تولید می کنند.این کنجاله سرشار از مواد مغذی از جمله روغن گیاهی ، پروتئین ، انرژی و فیبر است که برای تغذیه طیور و دام بسیار مناسب می باشد.
در شهرهایی که دانه پنبه در آنجا کاشت و برداشت می شود، کنجاله تخم پنبه را نیز می توان به راحتی تهیه و بدست آورد.کنجاله تخم پنبه به نسبت خود پنبه از نظر قیمتی پایین تر و مقرون به صرفه تر می باشد
مراحل تولید کنجاله پنبه دانه:
پاک کردن بذر
جداسازی پوست از بذر
شکاف دادن دانه مغز
استخراج روغن با توسط حلال یا روش مکانیکی
آسیاب قسمت های باقی مانده و تهیه کنجاله
کنجاله پنبه دانه محصول جانبی استخراج روغن از دانه های پنبه است.به عنوان یک خوراک غنی از پروتئین، کنجاله پنبه دانه منبع رایج پروتئین برای نشخوارکنندگان است، به ویژه در مناطق تولید پنبه مانند هند، چین و ایالات متحده آمریکا، جایی که به عنوان جایگزینی برای کنجاله سویا استفاده می شود.
روش های مختلفی برای استخراج روغن پنبه دانه استفاده می شود که در نتیجه انواع مختلفی از کنجاله پنبه دانه تولید می شود.
روش های استخراج کنجاله تخم پنبه شامل استخراج مکانیکی، فرآیند استخراج مستقیم با حلّال و در نهایت استخراج با حلّال قبل از پرس می باشد.از کنجاله تخم پنبه به عنوان کود نیز در کشاورزی استفاده می گردد ، به این دلیل که سرشار از نیتروژن می باشد و PH خاک را کاهش می دهد .
این محصول فوق العاده به گونه ای عمل می کند که گیاهان کمتر دچار سوختگی در اثر نور خورشید شوند و از همه مهمتر اینکه عناصر مغذی همچون نیتروژن ، پتاسیم و فسفر را برای گیاه فراهم می کند و همچنین این کنجاله به راحتی تهیه می شود.این کنجاله به دلیل داشتن فیبر زیاد ، گوسیپول ، اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید و کیفیت پایین پروتئین آن ، برای تغذیه طیور کمتر استفاده می گردد.
لیزین ماده ای است که میزان اسید های آمینه در کنجاله را محدود می کند.روش نگهداری این کنجاله سخت نیست و بوی بد و نامطبوعی نیز ندارد. پروتئین موجود در این کنجاله از نظر داشتن اسید آمینه های سیستئین ، متیونین ، لیزین، کلسیم و کاروتن نقص و کمبود های دارد.
این کنجاله سرشار از فیبر , چربی , انرژی و پروتئین می باشد.
دانه پنبه ۹۶ درصد مواد مغذی قابل هضم را با خود به همراه دارد.
پروتئین موجود در این کنجاله بین ۲۰-۲۴% می باشد چربی موجود در این کنجاله باید بین ۱۰-۱۲% باشد.
رطوبت موجود در این کنجاله نیز باید کمتر از ۱۰% باشد.
فیبر خام موجود در این محصول ۲۱% می باشد.
کلسیم موجود در این کنجاله حدود ۰. ۱۶% است.
فسفر موجود در این محصول نیز ۰. ۷۵% می باشد.
با توجه به کم بودن میزان کلسیم در این محصول باید از مکمل معدنی دیگر برای تامین کلسیم مورد نیاز گاوها استفاده شود ، تا رژیم غذایی این حیوانات به تعادل برسد.