ترمه صادراتی یزد
دراوایل دوران صفویه (شاه عباس صفوی) هنر ترمه بافی در ایران اغاز شد. وجزو بهترین پارچه ها بود. به اعتقاد برخی افراد زادگاه اصلی آن آسیای مرکزی وارتفاعات کشمیر است اما عده ای معتقدند که این هنر اصیل ابتدادر ایران آغاز گشت.
سپس به کشمیر راه یافته است . ترمه ی یزد یک پارچه ی گرانبهاست که تار وپودش از الیاف لطیف وظریفی بافته شده. پارچه ترمه یزد، بزودی درایران جایگاه ویژه ای پیداکرد وتبدیل به یکی از بهترین صنایع دستی نساجی ایران شد.
درگذشته پادشاهان ورجال واشراف، برای دوخت لباسهای اشرافی و فاخر خود وهمچنین بعنوان پرده وجانماز وخلعتی از ترمه استفاده می کردند اما امروزه معمولا برای پشتی و رومیزی در ابعاد مختلف وپارچه مبل سلطنتی وغیره مورد استفاده قرار می گیرد.
بهترین پارچه ترمه از لحاظ طرح بسیار متنوع است وبا ذوق وسلیقه ی ایرانیان وبا طرحهای منحنی خیال انگیز که در جهان کم نظیر است بافته شده است.
از جمله این طرحهای زیبا میتوان به : بته جقه، گلهای شاه عباسی، بته بادامی، بته خرقه، شاخ گوزنی، امیری، راه راه (محرمات)، بته سروری وغیره اشاره کرد. در ترمه بافی از ابریشم وکرک وپشم مرغوب با الیاف بلند استفاده میشود.
پس از تهیه پشم مرغوب باید آنها را خوب بشوییم تا کاملا تمیز وبراق و عاری از هر آلودگی وناخالصی شوند.
رایج ترین پشمی که استفاده می شود پشم سفید است زیرا میتوان آنرا با هر رنگی رنگ آمیزی کرد بدین منظور باید از روشهای متداول برای سفید کردن پشم استفاده کرد که یکی از این روشها پهن کردن پشمها در چمن زار است (پس از جذب شبنم وتبخیر آن درطول روز سفید میشود) وچند مرحله طول میکشد.
راه دیگر سفیدشدن پشمها استفاده از مشتقات گوگردی است. پس از آنکه پشمها به اندازه ی کافی سفید شدند، وارد مرحله ی رنگرزی می شوند.
رنگهایی که در ترمه بکار میروند معمولا سبز وعنابی وقرمز و نارنجی ومشکی هستند. رنگرزی نخها با رنگهای طبیعی وگیاهی صورت میگیرد، وبرای جذب کامل رنگ توسط پشمها از موادی مانند روی، قلع سرب، زاج سفید، کلر وهمچنین مازوج وبرگ سماق که گیاهی هستند استفاده میشود این مواد اصطلاحا دندانه نام دارند.
انواع ترمه عبارتند از:
- شال کشمیری(طرح هایی که در این محصول بکار رفته شاخ گوزنی، بته جقه ودرخت می باشد)
- شال محرمات( بصورت راه راه بافته میشود و پهنای راه های آن متفاوت است)
- شال بندی(بصورت لانه زنبوری یا کندویی یا شکل هلی مربع ومستطیل ولوزی)
- شال اتابکی
- شال راه راه (بصورت خطهای پهن وباریک عمودی یا مورب)
- شال چهارقدی (به ابعاد یک ونیم در یک ونیم متراست وبعنوان روسری یابقچه مورد استفاده قرارمیگیرد )
- شال زمردی (در آن از رنگ سبز زمردی استفاده شده)
- شال کرمان
- شال یزدی (از نقش های راه راه یا شاه عباسی در آن استفاده شده وترمه ی اصیل ایرانی محسوب میشود)
- شال امیری و...
بافت ترمه به علت تراکم بالا دارای مقاومت و دوام نسبتا خوبی است اما عواملی مثل نور ورطوبت ممکن است باعث رنگ پریدگی آن شوند. عامل دیگری که پارچه های پشمی را تهدید میکند بید است وبرای جلوگیری از بید زدگی باید از نفتالین استفاده کرد.
در مورد شستشوی این پارچه گرانبها بهتر است از خشک شویی استفاده کرد زیرا دمای بالای آب و مواد شوینده ی شیمیایی میتواند آسیب زا باشد.
در گذر سالهای طولانی و به دلایل مختلف، از جمله ظهور ماشینهای پیشرفته پارچه بافی، گران بودن مواد اولیه، پایین بودن قدرت خرید مردم و رقابتهای بازرگانی، صنعت ترمه بافی در حال منسوخ شدن است اما باید با حمایت همه جانبه ی این هنر اصیل و تقویت باورهای فرهنگی مربوط به حوزه ی صنایع دستی به رونق این هنر کمک کرد.