دین مبین اسلام، به عنوان کامل ترین دین، در بردارنده برنامه ای جامع و همه جانبه برای زندگی فردی و اجتماعی بشریت است که مدیریت و رهبری در جامعه را نیز شامل می شود.
مولفه های مدیریت اسلامی
مدیریت اسلامی، محور اساسی زندگی اجتماعی در اسلام است که تحقق بسیاری از اهداف در اجتماع و برقراری مقررات و شرایع دینی به آن وابسته است.
این مدیریت، شامل مولفه هایی است که می تواند در دستیابی به جامعه ای آرمانی و بر اساس موازین انسان ساز اسلام، تاثیری شگرف داشته باشد که در ادامه به صورت مختصر با برخی از این مولفه ها آشنا خواهید شد.
بینش دینی و انسان ساز
جالب است بدانید، مدیریت غیر دینی چندان توجهی به فردیت انسان ها ندارد و هدف اصلی و نهایی، دستیابی جامعه یا سازمان به اهداف اقتصادی یا اجتماعی است.
در حالی که در مدیریت دینی و اسلامی، توجه بسیاری به فرد به فرد اعضا می شود که تعالیم انسان ساز اسلام را فرا گیرند و مسیر سعادت را براساس فرامین دینی باز شناسند.
در این نوع مدیریت، سعادت همه اعضا، فارغ از هدف کلی نظام اجتماعی یا اقتصادی اهمیت دارد و اصول اعتقادی و اخلاقی در آن نقش پر رنگی را ایفا می نماید، به گونه ای که به سمت اهداف متعالی اسلامی سوق پیدا کند.
عملگرایی و پیش قدم بودن مدیر
بنابر تعالیم اسلام و با توجه به سیره نبوی و امامان یکی از شاخصه های اصلی هر مدیر و رهبر عملگرایی و پیش قدم بودن در انجام وظایف سازمانی است.
در مدیریت اسلامی، مدیر می بایست اگر انتظاری از سازمان دارد، خود نیز بر انجام آن ممارست ورزد به گونه ای که یک الگوی کامل برای اعضای سازمان به شمار آید.
مدیر اسلامی موفق، با پیش قدم بودن در انجام وظایف، اعضای جامعه و سازمان را نیز تشویق می نماید مانند او رفتار کنند و همچنین سبب ایجاد انگیزه در آن ها می شود.
جان سی مکسول، از مدیران موفق و نویسنده کتاب های مدیریتی و رهبری، از عامل بودن به عنوان یکی از اصول اساسی رهبری یاد می کند.
| عنوان | توضیحات |
| مدیریت اسلامی | محور اساسی زندگی اجتماعی در اسلام |
| هدف اصلی | سعادت همه اعضا |
| نظر جان سی مکسول | از عامل بودن به عنوان یکی از اصول اساسی رهبری یاد می کند |
| مولفه های مدیریت اسلامی | بینش دینی، عملگرایی، عدالت محوری در مدیریت، حفظ کرامت انسانی |
عدالت محوری در مدیریت
یکی از اصول پنچگانه دین اسلام عدل است که به عدالت خداوند اشاره دارد و در کلیه رفتارهای فردی و اجتماعی نیز بر آن تاکید شده است.
سازمان ها و کسب و کارها، شکل کوچک و خرد جوامع بزرگ هستند و همان گونه که جوامع و تمدن های بزرگ با بی عدالتی از هم پاشیده می شوند سازمان ها نیز این گونه هستند.
مدیران اسلامی موفق، به رعایت عدل و عدالت در میان اعضای سازمان، بنا بر توانایی ها و میزان تلاش، پایبند هستند و هیچگاه براساس روابط حقی را ناحق نمی نمایند که این موضوع به تداوم حیات سازمان کمک شایانی می کند.
حفظ کرامت انسانی
در اسلام هیچ گاه، نگاه ارباب و رعیتی وجود نداشته است و این دین از نخستین نهادهای فکری بود که به مبارزه با برده داری و منسوخ نمودن آن با روش های تبلیغی پرداخت.
در مدیریت اسلامی نیز حفظ کرامت انسان ها به عنوان یک حقوق انسانی محترم شمرده شده است که البته اثرات مدیریتی و روانشناختی بسیاری بر کارکرد سازمان ها دارد.
در سازمان هایی که کرامت انسان ها حفظ می شود، میزان تمایل و اعتماد به نفس افراد به موفقیت و همدلی بالا می رود که در نهایت به افزایش راندمان کاری و پیشرفت جامعه در ابعاد گوناگون منجر می گردد.
پاسخ به ۲ سوال درباره مدیریت اسلامی،
۱: منظور از مدیریت اسلامی چیست؟
محور اساسی زندگی اجتماعی در اسلام است که تحقق بسیاری از اهداف در اجتماع و برقراری مقررات و شرایع دینی به آن وابسته است.
۲: وظیفه مدیر اسلامی موفق چیست؟
با پیش قدم بودن در انجام وظایف، اعضای جامعه و سازمان را نیز تشویق می نماید مانند او رفتار کنند و همچنین سبب ایجاد انگیزه در آن ها می شود.