مالیات یکی از دغدغه‌های تاجران، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی به شمار می‌رود و یکی از انواع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده است که به آن مالیات غیر مستقیم نیز می‌گویند. منظور از ارزش افزوده، تفاوت میان قیمت کالای خریده شده و کالای عرضه شده است. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که درصد مالیات بر ارزش افزوده چقدر است و به چه کالاهایی تعلق می‌گیرد، مالیات بر ارزش افزوده در صادرات چگونه محاسبه می‌شود و آیا راهی برای اخذ معافیت مالیاتی وجود دارد؟
مالیات بر ارزش افزوده به چه معناست؟
مالیات بر ارزش افزوده (Value added tax) یا مالیات غیرمستقیم که به اختصار VAT نام دارد، مالیاتی است که از تمامی فعالان حوزه اقتصاد از مرحله تولید تا مرحله توزیع اخذ می‌شود. قانون مالیات بر ارزش افزوده برای اولین بار در سال ۱۳۶۶ در مجلس شورای اسلامی مطرح شد، اما سرانجام پس از اصلاحات و بازنگری‌های متعدد در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ به تصویب رسید و از مهر ماه همان سال به اجرا گذاشته شد.
کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده در ایران ابتدا ۶ درصد در نظر گرفته شده بود، اما از ابتدای سال ۱۳۹۴ از ۶ درصد به ۹ درصد افزایش یافت. از این مقدار، ۶ درصد مالیات و ۳ درصد عوارضی است که از افراد وصول می‌شود و به حساب سازمان مالیاتی کشور واریز می‌شود. مالیات بر ارزش افزوده به تمامی محصولات تعلق می‌گیرد و همه حوزه‌های تجاری و اقتصادی ملزم به پرداخت آن هستند، اما سه دسته از کالاها و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند: ۱٫ مواد غذایی و کشاورزی فرآوری نشده؛ ۲٫ کالاهای اساسی؛ ۳٫ خدمات بهداشتی و درمانی.
آیا به صادرات مالیات تعلق می گیرد؟
در کل فروش کالا و خدمات به خارج از کشور مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود و طبق قانون همه صادرکنندگان از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت مالیاتی در صادرات به دو طریق امکان‌پذیر است: در حالت اول، اگر خود تولیدکنندگان به‌طور مستقیم اقدام به صادرات کنند، از معافیت کامل مالیاتی بهره‌مند خواهند شد. در حالت دوم، تاجرانی که وظیفه صادرات محصول را به عهده گرفته‌اند، می‌توانند به اداره مربوطه درخواست بدهند که مالیات بر ارزش افزوده اخذشده به آنها برگردد. در این حالت مالیات و عوارض پرداختی مربوط به نهاده‌ها یا عوامل تولید به کار رفته در تولید محصول صادراتی یا محصول صادراتی خریده‌شده به صادرکنندگان مسترد می‌گردد. سازمان امور مالیاتی کشور نیز مکلف است که ظرف یک ماه مالیات و عوارض اخذ شده از صادرکنندگان را به آنها بازگرداند.