کلاس آنلاین دکتر علوی حمل و نقل دریایی
بیمه چون یک بحث بزرگ و گسترده ای است و یکی از رشته های دانشگاهی است و خیلی هم در سیستم کار تجار، وارد کنندگان، صادر کنندگان و کسانی که با حمل و نقل سر و کار دارند اهمیت دارد و یک بخشی از آن که مربوط به کشتی، دریا و بیمه دریایی است را امروز مورد بحث قرار خواهیم داد.
بیمه های مورد استفاده در مورد کشتی
بیمه بدنه یا بیمه شخص ثالث در مورد کشتی هم دقیقا مثل بیمه ماشین است و همان روال را دارد.
بیمه های باربری و حمل و نقل
همانطور که از اسمش مشخص است یک بیمه ای است که خطرات و خسارت هایی را که در حمل و نقل کالا (حالا چه به صورت زمینی و دریایی و چه هوایی) از یک نقطه که اصولا مبدا حمل کالا است تا مقصد حمل کالا را پوشش می دهد و در واقع خسارت هایی که به بیمه گذار وارد می شود را بیمه گر پوشش می دهد.
که حالا این نوع بیمه به خاطر تنوعی که دارد و روز به روز هم گسترده تر می شود و هم به خاطر حجم مبادلات تجاری که به خصوص 80 الی 90 درصد آن هم از طریق دریا است و کلاً به خاطر تجارت و پیچیدگی هایش برای صادر کننده یا وارد کننده کالا و در واقع برای هر کسی که مسئولیت ایجاد می کند و کالا و دارایی اش مورد خطر است خیلی مهم است و این نوع بیمه آن شخص را پشتیبانی می کند و اگر خسارتی ببیند به او غرامت پرداخت می کند.
که البته این نوع بیمه هم روز به روز در حال گسترده شدن است و به شکل های مختلفی الان وجود دارد که در بیمه های باربری هستند.
دسته بندی بیمه های حمل و نقل
اگر شما روی سایت بیمه مرکزی تشریف ببرید اسامی بیمه هایی مثل ایران، البرز، ملت، آسیا و بیمه های دیگر را می بینید که این ها بیمه های بزرگی هستند و در صنعت بیمه هم دارند هر روز قوی تر می شوند و این ها این پوشش ها را در واقع برای صادر کنندگان و وارد کنندگان کالا یا متصدیان حمل (کسانی که در واقع به نوعی در کار حمل و نقل هستند و مسئولیتی برایشان ایجاد می شود) ایجاد می کنند.
1-بیمه های باربری و حمل و نقل بر اساس محدوده جغرافیایی
در دسته اول بیمه های باربری و حمل و نقل بر اساس محدوده جغرافیایی قرار دارند که البته از روی اسم بیمه می توان تعریف آن را متوجه شد و چیز خیلی سختی نیست و شامل بخش های زیر است.الف- بیمه باربری حمل و نقل وارداتی
مختص کالاهایی است که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی از کشور خارجی خریداری می شوند و به مسئولیت های کسی که دارد کالا را وارد می کند پوشش می دهد.
همانطور که اشاره کردیم شما هم خودتان و هم از طریق مشاورین بیمه، کارگزاران بیمه یا نمایندگان بیمه (که حالا تفاوت کوچکی هم با همدیگر دارند) می توانید قبل از اینکه بخواهید یک پوشش برای کالای تان بگیرید تخصصی تر قوانین به روز را حتماً جویا شوید.
ولی در حال حاضر برای واردات، طبق قوانین جاری مملکت، اجباری است یعنی اگر شما وارد کننده کالا باشید حتماً باید این را پیگیری کنید، این هم به نفع شما و مملکت است که شرکت های حمل کننده بیمه در واقع یک استفاده و نفعی از این واردات ببرند.
ب-بیمه باربری حمل و نقل صادراتی
مخصوص کالاهایی است که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل می شوند و در واقع مختص صادر کنندگان کالاها است و این ها یک پوشش مشخص و یک فرمتی دارند که شما آنجا اسم، مشخصات و نوع بار را باید وارد کنید و این ها فرم هایی هستند که می توانید در سایت هایشان ببینید.
مثلا در سایت بیمه ملت یا ایران فرم هایی برای همین بیمه باربری حمل و نقل پیشنهاد می دهند که شما آنجا یک سری اطلاعاتی که برای بیمه ریسک هستند و ایجاد مسئولیت می کنند را وارد می کنید که این دو تا (ریسک و مسئولیت) هر چقدر که بالاتر باشند بیمه گسترده تر و مهم تر می شود.
و نکته قابل توجه دیگر دخیل کردن خود بیمه گذار است یعنی در بیمه باربری و حمل و نقل و کلا در همه بیمه ها سعی می کنند که بیمه گذار را حالا به عنوان یا فرانشیست یا در واقع به صورت دیداکتبن هم دخیل کنند و آن را سهم بیمه گذار قرار می دهند که کالا برای خود آن شخص بیمه گذار هم مهم باشد مثلا حواسش به بسته بندی باشد که یک به بسته بندی خوب باشد و کلا کارهایی که باید انجام بدهد و از آن دارایی اش مواظبت کند و خیالش راحت نباشد که بیمه این را پوشش می دهد و از کالا مراقبت نکند.
برای همین یک بخشی خود بیمه گذار هم دخیل است که در هر کدام از این ها با توجه به پوششی که شما می خواهید، نوع کالا و ریسکی که وجود دارد اینکه با هواپیما است یا با کشتی، قطار و یا ماشین است هر کدام از این ها فرق می کند.
یا اگر مسئله ترکیبی است، بخش هر کدام کجا انجام می شود و بعداً چیزی که خیلی مهم است اینکوترمز است، در واقع ترم قراردادی است که فروشنده و خریدار کالا با همدیگر دارند که آن ریسک و مسئولیت های بین فروشنده و خریدار را مشخص می کند، پس برای بیمه گر مهم است که این اطلاعات را داشته باشد و بر اساس آن به شما یک نرخی می دهد.
پس یک بیمه وارداتی داشتیم که برای وارد کننده کالا اجباری است و کسی که می خواهد از خارج جنس وارد کند هر جنسی که باشد باید بخشی از آن را بیمه وارد کنندگی کند.
حالا یک سری ترم ها وجود دارند که بیمه گذار به خاطر این اجباری که اینجا دارد نمی تواند از آن ها استفاده کند مثل CFR یا CIF یا DPP، به خاطر اینکه بیمه وارد کننده برایش اجباری است و باید بگیرد.
پ-بیمه باربری و حمل و نقل ترانزیت
این نوع بیمه هم همان طور که از اسمش مشخص است مبدا یا مقصد، کشور ما نیست و کسی که می خواهد آن کالا را حمل کند یا یک بخشی از این وظیفه را به عهده دارد، کالا از یک نقطه A حمل می شود و به یک نقطه B دیگری می رود و این وسط ترانزیت می شود و از این کشور حمل می شود و شما اینجا می توانید بیمه باربری برایش بگیرید که قوانین بیمه نامه های صادراتی عینا برایش اجرا می شود.
و این برای مملکتی که درحال ترانزیت است نفع دارد ضمن اینکه برای کسانی که درگیر هستند هم خوب است چون اگر اتفاقی بیفتد به هر حال بیمه گرها و کارشناس های محلی آنجا به این اتفاق اشراف دارند و آنجا هستند، بنابراین آنها هم خیلی راغب هستند که این بخش ترانزیتی را یک بیمه گر داخلی به صورت ترانزیت انجام دهد که این ها در واقع یک مقداری هزینه هایشان کمتر می شود.
پس در اینجا نقطه حمل و نقطه مقصد یکی نیست مثل بارهایی که برای کشورهای تازه استقلال یافته دریای خزر استفاده می شود یا بالعکس، از آن کشورها به سمت امارات و جنوب حمل شود و یا از کشورهایی حمل می شود که از طریق بنادر ایران می آیند، ترانزیت می شوند و مثلاً بالای دریای خزر می روند و آنجا دوباره سوار کشتی می شوند و به مقصد می رسند (حالا به کشورهای شرقی یا بنادر کشورهای دیگر می روند، مثلاً از بنادر آذربایجان، قزاقستان یا بنادری که ترکمنستان دارد استفاده می کنند).
ج-بیمه باربری حمل و نقل داخلی
این نوع بیمه هم همانطور که از اسمش مشخص است برای همه حمل ها، تولیدات و محموله هایی که توسط تجار در محدوده جغرافیایی خود کشور ایران جا به جا می شوند، مثلاً شما می خواهید به صورت زمینی، هوایی یا دریایی (چون باربری است) حالا با کشتی هم ممکن است شما یک باری را از بندرعباس به عسلویه ببرید یا از پتروشیمی عسلویه بار بزنید و به مثلا بندرعباس ببرید یا از بوشهر برای خرمشهر بار ببرید یا بالعکس (از هر کدام از این بنادر).
و در شهرها هم همین طور است بیمه حمل و نقل می تواند مثلاً از تبریز به بندرعباس باشد یا بالعکس از جیرفت مثلاً بار مرکبات برای شهرهای شمالی باشد، که این ها در واقع تحت پوشش بیمه داخلی هستند و این به خاطر اینکه شما راحت باشید یک پوششی آنجا شورتکات شده است و وقتی شما به عنوان مشتری می خواهید این خدمات را بگیرید ذهنتان می گوید که من شامل بیمه داخلی هستم و با صادرات و واردات و ترانزیت کاری ندارم و اینجا یک فرمتی را برای شما گذاشتند و آن خطراتی که در واقع در داخلی انجام می شود.
چ-بیمه باربری حمل و نقل بر اساس پوشش
این نوع بیمه در واقع یک پوشش در همان مجموعه می دهند یعنی مثلاً با بیمه نامه باربری صادرات از هر کدام از این پوشش ها هم ممکن است استفاده کند که ما اینجا هم ۴ نوع پوشش داریم.
بیمه نامه از بین رفتن تمامی کالاها
این نوع بیمه یک طورهایی منسوخ شده است چون فقط و فقط اگر تمام کالا یک دفعه نابود شود و از بین برود (حالا از طرق آتش سوزی، غرق شدن کشتی و هر چیز دیگری) فقط در آن صورت پوشش داده می شود و اگر فقط یک بخشی از آن خسارت ببیند بیمه گر هیچ تعهدی نسبت به بیمه گذار ندارد و هیچ خسارتی را پوشش نمی دهد و غرامتی را به بیمه گذار نمی دهد.
برای همین کسی دنبال این نوع از بیمه نمی رود و فقط و فقط مگر به خاطر تشریفاتی باشد که البته زیاد هم گران نیست به خاطر اینکه ریسکش فقط یک بار است یعنی مثلا کشتی غرق شود و از بین برود، برای همین در مواقعی مثل صادرات که لازم است حتماً بیمه داشته باشند می آیند از این بیمه تشریفاتی استفاده می کنند که فقط بیمه داشته باشند که ما زیاد با آن سر و کار نداریم و ذهنتان را روی آن محدود نکنید.
چیزهایی که خیلی مهم هستند و شما به عنوان تاجر حالا چه صادر کننده، چه وارد کننده کالا و چه متصدی حمل با آنها سر و کار دارید و در آن حوزه فعالیت می کنید، این سه تا کلوزی هستند که با آن ها کار دارید، همانطور که برای کشتی عرض کردیم بیمه بدنه داریم، اینجا برای کالا، کسی که مالک کالا است می تواند کالا و دارایی هایش را بر اساس کلوز C، B یا A پوشش دهد.
مجموعه شرایط C
در قدیم اسم کلوز C همان Particular average بود که در انگلیسی average به عنوان معدل و میانگین است ولی در بیمه به عنوان خسارت به کار می رود و معنی می دهد، Particular هم به معنی مشخص است پس Particular average یعنی یک خسارت مشخص، مثلا آتش سوزی یک Particular average است.
مجموعه شرایط B
شرایط B که قبلاً به اسم with average بوده است یک مقداری گسترده تر بود، یعنی چند تا خسارت را شامل می شده است و از کلوز C یک مقداری بیشتر کاور می داده است.
مجموعه شرایط A
کلوز A که قبلاً به اسم all risks بوده است.
البته بهتر است شما اسامی قبلی را کلا از ذهنتان پاک کنید حالا اگر جایی استفاده شد اسامی قدیمی را هم بدانید، حالا این ها به ترتیبی که گفته شده است به پوشش هایشان هم اضافه می شود، چون ریسک بیشتر می شود پس پوشش هم بیشتر می شود، برای همین بیمه نامه هم گران تر می شود یعنی شما باید حق بیمه بیشتری را بدهید.
مهم ترین چیز در بیمه همین ریسک و مسئولیت است، حالا هر چقدر در این پوشش ها ریسک بالاتر می رود، به همان نسبت حق بیمه هم بالاتر می رود و گران تر می شود، و اینجا بر اساس پوشش دهی شان کلوز A، در واقع کامل ترین و بهترین و گران ترین کلوز است که به اسم A یا all risks در قدیم استفاده می شده است.