راه های افزایش بهره وری عملیات لجستیکی در ایران
ما به عنوان یک تاجر چه کارهایی انجام دهیم که لجستیک خوبی داشته باشیم؟ باید فکر کنیم. بستگی دارد به پروژه ها، زیرا در پروژه های مختلف به صورت متنوعی می توان حمل و نقل کالا را انجام داد. بعضی از دوستان در امر لجستیک ترفند های مختلفی استفاده می کنند و هرکدام از این ترفند ها می شود تجربه و تجربه ها را می توانیم در کارمان استفاده کنیم.
به طور مثال در برخی از مسیرها قابلیت این را داریم که امور گمرکی آن را در مرز ایران انجام دهیم و حمل و نقل آن کالا را تا مرز ایران از طریق تریلی ها و خودرو ها انجام دهیم و در نتیجه قیمت تمام شده را کاهش دهیم. علت این کار مشخص است. زیرا خودروهایی که در داخل ایران رفت و آمد می کنند ماشین های ضعیف تر و ارزان تری هستند و کیفیت ماشین پایین تر است.
به طور مثال یک تریلی اسکانیای مدل سال و اصطلاحا تمیز لازم نیست این کار را انجام دهد. ضعیف ترین تریلی هم می تواند این کار را انجام دهد.
حتی تریلی هایی که چادری نیستند یا اصطلاحا ترانزیت نیستند نیز می توانند کالایی که ما قصد حمل آن را داریم جابجا کنند. در نتیجه قیمت کالای ما پایین تر می آید و قیمت حمل آن تا مرز ایران کمتر می شود. و در ضمن این تریلی ها در داخل ایران سوخت یارانه ای دریافت می کنند و هزینه های کمتری برایشان دارد.
عملیات لجستیک در صادرات از کشور
ما در پروژه ای کالایی را قرار بود به خارج از ایران حمل کنیم. این کالا را تا مرز ایران با خودروهای ایران منتقل کردیم. از آن طرف با یک شرکت لجستیکی در خارج از ایران قرارداد بستیم. شرکت های قوی وجود دارند که امکانات خیلی زیادی هم دارند. به طور مثال ۲۰۰، ۳۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰ و حتی برخی شان چند ده هزار دستگاه خودرو دارند. در دنیا هستند شرکت هایی که توان بسیار زیادی دارند. ما با این شرکت قرارداد بستیم و چون ما با این شرکت قرارداد بستیم خودرو هایش مشخص است و اگر یک تریلی خراب شود، خود شرکت تریلی جایگزین میکند. ۱۰ یا ۲۰ تریلی جایگزین دارد.
ما قرارداد را بستیم و کالا را به مرز ایران رساندیم. آن شرکت لجستیکی تریلی های خود را به مرز ایران رساند و در داخل گمرک کالاها اصطلاحا بارگیری شدند.
با این کار حمل و نقل کالا بسیار برای ما مرقون به صرفه تر درآمد. زیرا آن شرکتی که در حال انجام این کار است برای تردد در این کشورها نیازمند ویزا نیست و هزینه ویزا کم می شود و در نتیجه امثال این هزینه ها کم شد. هزینه هایی که برای ورود و تردد در آن کشور باید خودروهای ایرانی پرداخت می کردند از بین رفت و آمدها این خودروها حتی وارد ایران هم نمی شدند و در مرز ایران بودند. در یک محدوده ترددی می آمدند و در گمرک بارگیری می کردند و بر می گشتند.
در نتیجه قیمت حمل ما ۱۵% کاهش پیدا کرد. زحمت ما بیشتر شد اما ۱۵% قیمت کاهش پیدا کرد و در ضمن سرعت بارگیری ما نزدیک به دو برابر افزایش پیدا کرد.
زیرا خودروهایی که آن شرکت داشت بسیار زیاد بود و اگر داخل ایران قصد تامین این تعداد خودروی ترانزیتی داشتیم با توجه به اینکه شرکت هایی که در این زمینه کار میکنند تعداد کمی خودرو داشتند ما این فرصت را پیدا نمی کردیم که این مقدار کالا را حمل کنیم.
اما شرکت های داخلی که خودروی داخل دارند بسیار زیاد بودند و ما به راحتی توانستیم حجم زیادی را به مرز انتقال دهیم و با استفاده از خودروهای خارجی به راحتی آنها را ترانزیت کردیم و کار تمام شد.
مثال برای عملیات لجستیک در صادرات به روسیه
به طور مثال ما در کالایی می توانستیم قرارداد ببندیم و کالای ما از تهران توسط قطار به سرخس حمل شود به منطقه ای به نام ووژین در سرخس. در ووژین واگن های ۶۰ تنی را می گذاشتند روی ریل های روسی. در ریل های روسی فاصله خط ریل از ایران بیشتر است. در سرخس یک منطقه ای به نام وژین وجود دارد که این قابلیت را دارد. ما کالاهای خود را به این نقطه حمل کردیم و واگن ها را روی ریل ها قرار دادیم. بعد از مدتی با خود حساب کردیم که گرفتن مجوز های راه آهن، حمل و نقل آنها و همه اینها به مراتب پر دردسر تر از این بود که ما کالا را مستقیم حمل می کردیم و از همان ابتدا در منطقه ووژین بر روی واگن های روس بارگیری می کردیم و ارسال می کردیم.
این یعنی ابتکار و محاسبه دقیق و درست برای یک عملیات لجستیک درست تا بتوانیم از جای بهتری هم لجستیک به دست بیاوریم.
نقش ابتکار در عملیات لجستیکی
ابتکار شما در لجستیک بسیار موثر است. گاهی اوقات فقط بیان می کنیم ولی واقعا خلاقیت های زیادی در امور لجستیک می توان انجام داد. بسته بندی هم یکی از عواملی است که می تواند در لجستیک قیمت ها را مناسب تر کند. و این کار یک تاجر زیرک می باشد. زیرا در حال حاضر ما شرکت لجستیک قوی نداریم که این مقدار ایده و خلاقیت داشته باشد که بتواند به اکثر تجار ما خدمات دهد.
در آینده ای نه چندان دور این اتفاق می افتد و با توجه به رشدی که ما در تجارت داریم و آینده ای که در بحث صادرات وجود دارد فرصت های بسیار زیادی در این زمینه ایجاد خواهد شد و افرادی به سمت تاسیس شرکت های لجستیکی خواهند رفت تا بتوانند خدمات مناسبی را ارائه دهند. امیدواریم که به زودی بتوانیم اینها را ببینیم و ما به عنوان یک تاجر فقط به عنوان یک فرد که می خواهیم یک کالا را ارسال کنیم، آن را تحویل این شرکت دهیم و کار دیگری نداشته باشیم.
تصور کنید شرکتی در ایران عملیات حمل و نقل تمامی کشتیرانی ها را داشته باشد و بداند در کجای دنیا در چه ساعتی و چه روزی برای به طور مثال در فرانکفورت، هند، مالزی، آفریقا و ... کشتی ها با چه نام هایی در چه تاریخ هایی طبق چه برنامه هایی و به چه صورت هایی حمل و نقل انجام می دهند، و ما بتوانیم کالای خود را با بهترین شرایط در این مسیر ها منتقل کنیم.
در ایران شرکتهایی مانند فورواردر، حمل و نقل و امثال اینها وجود دارند اما به واقع یک شرکت لجستیکی قوی نیستند.
در داخل ایران لجستیک کاربرد دارد یا خیر؟
لجستیک در داخل ایران هم کاربرد دارد. قسمتی از مراحل کار شما شامل عملیاتهایی می شود که لجستیک نیاز دارد. به طور مثال شرکتهای لجستیکی در بندر میشناسیم که امور گمرکی انجام می دهند و یک شرکت هایی در داخل ایران هستند که عملیات های دیگری برای ما انجام می دهند. برای مثال شما کالایی دارید که از یک محل به محل دیگری باید حمل شود. بسیاری از شما تجارت داخلی هم انجام می دهید. این عملیات نیازمند شرکت های قوی تری می باشد که بتوانند کار شما را انجام دهند. به طور مثال یکی از شرکت های لجستیکی که در داخل ایران فعالیت می کند اداره پست می باشد. شرکت پست یک سرویسی ایجاد کرده است که خدمات داخلی به کسانی می دهد که کالا یا محصولی را به مردم ارائه می کنند، و کالای آنها را درب منزل مشتری به آنها تحویل می دهد.
شرکت پست یک شرکت لجستیکی داخلی
خیلی از شما با این مسئله آشنا شده اید که با پست می توان قرارداد بست و عملیات لجستیک کالای شما را از محلی که کالا را تولید می کنید تا محلی که مشتری حضور دارد انجام شود. حال یا پرداخت آن از طریق آنلاین انجام می شود یا پرداخت درب منزل می باشد. مشتری شما یک سفارشی را به هر طریقی به شما می دهد. خرده فروشی و عمده فروشی تفاوتی ندارد. اداره پست با امکانات خود اگر کالا بزرگ باشد تجهیزات بزرگ می آورد و اگر کوچک باشد تجهیزات کوچک می آورد و کالا را از شما تحویل می گیرد و به مشتری شما تحویل می دهد و تمام عملیات لجستیکی را انجام می دهد. من در مواردی حتی مثلا در حجم خیلی بزرگ با کالاهای بزرگ هم دیده ام که پست قیمت مناسب تری از حتی باربری ها برای ما ایجاد کرده است. زیرا یک ناوگان بسیار بزرگ و تجهیزات بسیار زیاد و با بودجه های دولتی، زیرساختی را فراهم کرده است که این فرصت ها برای ما ایجاد شود.
پس ما می توانیم از لجستیک و امکانات لجستیکی داخل ایران هم استفاده نماییم فقط باید در مورد تکنیک های آن مقداری اطلاعات کسب کنیم.
برای مثال بعضی از افراد هستند که روی محصولی مانند پارچه، تجهیزات پزشکی، لوازم مصرفی، محصولاتی که حجم کمشان هم ارزش زیادی دارد، یا مثلا محصولات ساده تر مانند محصولات مورد نیاز برای اتاق خواب، تخت خواب، روتختی، پتو و امثال کالاهای مرتبط فعالیت می کنند که هزینه حمل و نقلشان بسیار زیاد می شود. چطور ما این کار را طوری انجام دهیم تا مشتری علاقه مند شود با ما کار کند. اینجا ما باید به روش های دیگری که می توان لجستیک ما را به صرفه کند فکر کنیم.
نمونه ای از ابتکار در حمل و نقل کالا در داخل کشور
به طور مثال یک دوستی داشتیم در مشهد که کار پلاستیک می کرد و قصد داشت کالای خود را به آبادان ارسال کند. چون در این زمینه تجربه نداشت و کار نکرده بود قصد داشت این کار را با اتوبوس انجام دهد. به قول خودش دو بسته توپ ارسال کرد، اندازه خود توپ ها کرایه حملش شد. دفعه بعد به من گفت چکار کنم؟ من به او گفتم با شرکت های باربری صحبت کن، آنها قیمت بسیار پایین تری می گیرند.
او رفت و بین شرکت ها، شرکت هایی پیدا کرد که از مشهد به آبادان باربری می کنند. گفت حالا که شما در حال بردن بار هستید این چند پلاستیک را هم ببرید. یعنی حجم کالای خود را کنار کالای دیگری گذاشت. به علت اینکه این کالا سبک و کم حجم بود آن را بالای بار می بست و وزنی به حملش اضافه نمیکرد و کرایه حملش هم را از کالاهایی که سنگین بود داشت دریافت می کرد. با این کار قیمت حمل او یک دهم شد.
ببینید با تغییراتی که در عملیات لجستیک و حمل و نقل می توان داد چه مقدار می توان رقابتی تر فعالیت کرد. در همین بازار داخل زمانی که عملیات درستی برای کارمان انتخاب کنیم بهتر می توانیم از کارمان نتیجه و خروجی بگیریم. خیلی ها دنبال این مسائل نیستند و در نتیجه رشدی هم در این بازار ندارند، در صورتی که می توانند با بهبود دادن سیستم های لجستیکی مقرون به صرفه تر و با برنامه تر کارهای خود را انجام دهند.
انجام عملیات گمرکی توسط برخی شرکت های لجستیکی
فراموش نکنید که لجستیک فرآیند برنامه ریزی و اجرای حمل و نقل کارآمد کالا و ذخیره سازی آن، یا اصطلاحا انبارداری کالا، از مبدا تا محل تحویل می باشد. به این معنی که هر مقدار این مسیر نزدیک تر شود بهتر است.
در دنیا شرکتهایی هستند که اصطلاحا عملیات DDP یا DAP یعنی عملیات گمرکی در مقصد نیز انجام می دهند، و شما حتی در مقصد هم برای تحویل کالا به مشتری درگیر این مسائل نیستید، و کالا را می برند و در محل مشتری تحویل می دهند و کار تمام می شود.
پس ما میتوانیم از این فرآیند یا از این سیستم نتایج و خروج های خیلی بهتری به دست بیاوریم به شرطی که به درستی به این فرآیند ها آشنا باشیم.
