خلیج فارس میتواند از زوایای مختلفی برای ما اهمیت داشته باشد. از طریق خلیج فارس میتوانیم با کشورهای مختلفی در ارتباط باشیم. کشورهایی که در حاشیه خلیج فارس هستند با توجه به پتانسیلی که دارند، میتوانند منبعی برای گسترش تجارت باشند.
منابع معدنی وجود منابع غنی معدنی مثل آهن، گوگرد، خاک سرخ و ... در این مناطق، توجه بیشتر جامعه جهانی را بهدنبال داشتهاست؛ مثلا عربستان علاوه بر آهن، سنگ گچ و مواردی از این دست، به معدنی از طلا، نقره و مس دسترسی دارد؛ در طول قرون متوالی، هر کدام از این فلزات بسیار ارزشمند دلیلی برای طمع دیگر کشورها بودهاست.
کشور ایران منابع زیادی از مس، سنگ آهن، منگنز، روی، باریت، سولفات سدیم و سیلیس دارد که میتوانند مورد بهرهبرداری قرارگیرند. مدیریت منابع موضوع دیگری است که اگر به بهترین شکل انجام میگرفت، از نظر اقتصادی در وضعیت خیلی بهتری بودیم. کشوری مثل امارات متحده عربی در مس بسیار قوی است، قطر آهک و خاک رس خوبی دارد، عمان در مرمر قوی است و ... .
منابع بیشمار دیگر در خلیج فارس جزایر مختلفی مثل لارک در دسترس است. انواع ماهیهای درجه یک و دو مثل سنگسر، شوریده، سرخو و ... در این مناطق، میتوانند برای کشورهای این منطقه امتیازی باشند که از آن استفاده کنند. همه اینها منابعی هستند که باعث میشوند این منطقه از نظر سیاسی، استراتژیکی و اقتصادی مهم باشد.
اهمیت تجاری مدارک مربوط به تاریخ دریانوردی در آبهای جهان نشان میدهد خلیجفارس از زمانهای قدیم مورد توجه اقوام و ملل مختلف بودهاست و همواره بهعنوان یکی از باارزشترین آبراههای تجاری جهان از آن استفاده میشدهاست.
باتوجه به این که کشورهای مختلف حوزه خلیج فارس، منابع زیادی دراختیار دارند در امر تجارت مهم هستند. آبهای آزاد خلیج فارس در تجارت با کشورهای دیگر بسیار تاثیرگذار است؛ ما منابع خیلی زیادی که در این مناطق داریم را ازطریق آبهای آزاد به کشورهای دیگر میرسانیم.
تنگه هرمز در کشورهایی که با آبها در ارتباط هستند تنگه های زیادی وجود دارد که هر کدام به نوعی میتوانند در حمل و نقل و تجارت موثر باشند؛ تنگه هرمز یکی از آنهاست.
تنگههای دیگری هم هستند که در بحث تجارت بینالملل بسیار موثرند؛ مثل تنگه جبلالطارق یا تنگه باب المندب، منتها تنگه هرمز بهخاطر نزدیکی با ما و مرزی که بین خلیج فارس و دریای عمان ایجاد میکند، برای حملونقل و صادرات ما بسیار حیاتی است. تنگه هرمز به عنوان تنگهای که از لحاظ استراتژیک و ارتباط با کشورهای دیگر میتواند برای ما بسیار اهمیت داشته باشد مرجع است.
فاصله طولانی ۲۰۲ کیلومتری که این تنگه ایجاد کردهاست باعث شدهاست بیشتر مورد توجه قرارگیرد. شیب تند این تنگه حملونقل را تحتتاثیر قرارمیدهد و لازم است در حملونقلهایی که در این تنگه انجام میشود، کشتیهای مناسبی به کار گرفتهشوند. ما یک مرز خیلی طولانی با خلیج فارس و دریای عمان داریم. تنگه هرمز آب خلیج فارس را به سمت دریای عمان هدایت کردهاست. کشورهای اطراف مثل امارات، عربستان، قطر، عمان با این تنگه درارتباط هستند.
با توجه به این که ما طولانیترین مرز را با این منطقه داریم، در مدیریت تنگه هرمز منشا هستیم و امارات به نوعی شریک ما در تنگه هرمز است.
اهمیت سیاسی تنگه هرمز صدور نفت و انواع کالاها از این منطقه به کشورهایی مثل کشورهای اروپایی، باعث شدهاست این تنگه از لحاظ سیاسی بسیار مورد توجه قرارگیرد.
یکی از دلایلی که روی این منطقه حساسیت وجود دارد، این است که اگر این تنگه به هر دلیلی بسته شود، تجارت دنیا مختل میشود و همین باعث شدهاست طی سالیان گذشته، از این بابت مشکلات زیادی را تجربه کنیم؛ طبیعتا مسائل ایجادشده، در کسبوکار فعالان حوزه تجارت نیز تاثیر داشتهاست.
لزوم آشنایی با قوانین اینکوترمز موضوعاتی که در ارتباط با حمل و نقل دریایی مطرح کردیم به نوعی بهعنوان اطلاعات عمومی مطرح است و برای این که بهتر بتوانید در تجارت کار کنید، باید شاخصه هایی که برای حملونقل بهتر در تجارت مطرح است را بشناسید؛ مثلا مهم ترین پارامتری که در قوانین اینکوترمز (incoterms) برای حملونقل دریایی مطرح شدهاست، تجارت از طریق FOB است؛ اگر قرار باشد با تاجرانی که میخواهند خارج از ایران با شما معامله کنند تبادلی را انجام دهید، باید به این طریق کار کنید.
(free on board(FOB موقعی که کالا را ازطریق FOB به مشتریان خود تحویل میدهید مسئولیت حمل آن را برعهده ندارید و حمل کالا برای شما تا عرشه کشتی مطرحاست و بعد از آن مسئولیت حمل آن دیگر با شما نیست.
اگر بخواهید کالایی را بهصورت FOB تحویل دهید، باید هزینه حمل را از جایی که میخواهید کالا را حمل کنید (مبدأ)، تا بندری که مدنظر دارید، حساب کنید. انتقال بار از بندر به عرشه کشتی نیز برای شما هزینه دارد؛ از بندر تا عرشه کشتی را هم هزینه درنظر بگیرید.
محاسبه این هزینهها و اعلام قیمت به کسانی که قراراست از شما خرید کنند و با شما تجارت داشتهباشند، برای شما مزیتی نسبت به تولیدکنندهها محسوب میشود؛ چون کسانی که محصولات مختلفی را تولید میکنند معمولا در این حوزهها فعال نیستند و در قواعد قیمتگذاری و حمل و نقل مطرح در اینکوترمز (incoterms)، توانمندی خاصی ندارند.
اگر فقط همین مسئله را در اعلام قیمت به مشتریان در نظر بگیرید، عاملی میشود که بتوانید نسبت به تامینکنندهها و عرضهکنندگان محصول برتری داشتهباشید.