یکی از رشته های تخصصی دامپروری پرورش زنبور عسل و تولید عسل است که برای این کار نیاز به تخصص و آموزش می باشد، مهمترین جز کندو ملکه بوده که در شاخون به سر برده و تا پایان عمر تولید لارو می کند. نکته مهم در رابطه با کندو بیماریهای مختلفی مانند نوزما است که زنبورها را درگیر می کند و داشتن اطلاعات کافی در رابطه با انواع بیماریهای انگلی یک کندو نیز به کندو داران کمک می کند تا بتوانند بهره برداری بهتری از کندوهای خود داشته باشند.
زنبور عسل ملکه لارو
در بحث کندو داری و پرورش زنبور عسل یکسری مفاهیم پایه وجود دارد که داشتن اطلاعات راجع به آنها می تواند به پرورش بهینه ی زنبور عسل کمک کندیکی از این مفاهیم لارو گیری از ملکه است، به طور کلی ملکه در کندو دو وظیفه بسیار مهم و اصلی دارد: 
- ملکه تنها زنبور ماده داخل ندو است که قدرت تولید مثل جنسی داشته و بنابراین اولین و مهمترین وظیفه ی ملکه تخم گذاری می باشد، تخمها به دو دسته ی بارور و غیربارور تقسیم بندی می شوند از تخمهای بارور زنبورهای ماده و کارگر تولید شده و از تخمهای غیر بارور زنبورهای نر به وجود می آیند، لازم به ذکر است که یک ملکه می تواند بین 250 هزار تا یک میلیون تخم در سال بگذارد، زنبورهای ملکه در اوج تخم گذاری که در بهار و اوایل تابستان است تا دو هزار تخم در طول روز می گذارند و از اوایل پاییز میزان تخم گذاری تا اوایل بهار که دسترسی مجدد به گرده ایجاد می شود تخم گذاری حتی به صفر می رسد، از این تخمها لارو تولید خواهد شد که پس از عمل دگردیسی تبدیل به زنبورهای ماده، کارگر یا نر می شود.
- دومین وظیفه ی ملکه تولید فرمون است که با تولید این ماده اجتماع زنبورهر را در کنار هم قرار می دهد، فرمون ماده ی بیوشیمیایی است که بوی خاصی داشته و این بو قدرت انتشار تا کیلومترها را داشته و به واسه ی همین بو زنبورهایی که کندو را ترک می کنند می توانند دوبر ی کندوی خود را پیدا کنند.
با توجه به اینکه ملکه در کندو از مهمترین اعضای کندو به حساب می آید کارایی ملکه تعیین کننده ی کارایی و کیفیت کندو خواهد بود این موضوع به قدری اهمیت دارد که کندو داران تمایل به تهیه ی ملکه ای با قدرت ژنتیکی عالی هستند به نحوی که بتواند بیشترین تخم گذاری و بهترین تولید عسل گون را داشته باشد تا در نهایت کندو دار بتواند بهترین اجتماع زنبور را ایجاد کند. 
نکته ی مهم دیگر در رابطه با زنبور ملکه این است که ملکه تمایلی برای خروج از کندو ندارد مگر اینکه بخواهد با نرها جفت گیری کند، یا بخواهد مهاجرت کرده و با تعدادی زنبور دیگر اجتماع جدیدی را تشکیل دهد یا اینکه شدیدا تحت هجوم انگلها و ویروسهای بیمارگر قرار گرفته باشد، اشتباهی که بسیار رایج است این است که مردم گمان می کنند که ملکه حاکم کندو است در صورتی که حاکمان واقعی کندو زنبورهای کارگر هستند و زمانی که زنبورهای کارگر صلاح ببینند زنبور ملکه را اخراج کرده و آن را به راحتی جایگزین می کنند اما چه زمانی ملکه جایگزین می شود؟
- برخی مواقع میزان تخم گذاری ملکه به شدت بالا رفته و تعداد بالای لارو و زنبور ایجاد محدودیت در فضا می کند بنابراین ملکه با تعدای زنبور کارگر کندو را ترک کرده و زنبورهای کارگر یکه می مانند ملکه جدید را انتخاب می کنند.
- گاهی اوقات به دلیل بالا رفتن سن ملکه عملکرد ضعیفی از خود نشان می دهد، زنبورهای کارگر قادر به تشخیص عملکرد پایین ملکه بوده و آن را با ملکه جدید جایگزین می کنند.
- پس از اتمام عمر ملکه و مرگ آن زنبورهای کارگر ملکه را با ملکه جدید جایگزین می کنند،د از آنجایی که این پروسه یکمرتبه و برنامه ریزی نشده رخ می دهد زنبورهای کارگر چند لارو قویتر را انتخاب کرده با ژل رویال تغذیه می کنند و چند ملکه تولید می شود سپس یکی از آنها که قویتر و بهتر باشد را به عنوان ملکه نهایی انتخاب می کنند.
زنبور عسل ملکه شاخون
سلولهایی از کندو که حاوی ملکه ی زنبور عسل، لارو، تخم و ژل سلطنتی رویال باشد را شاخون می گویند، شاخون ها معرف زاد اوری و تمایل جمعیت به بچه دادن است، شاخون بدون لارو و ژله را شاخون دروغین می نامند اما شاخون دروغین به هیچ عنوان معرف عدم تمایل جمعیت به بچه دادن نیست و خراب کردن شاخون حقیقی هم جمعیت را از بچه دادن منصرف نمی کند بلکه به سرعت یک شاخون حقیقی را جایگرین کرده و مجددا اقدام به بچه دادن می کند و شاید ممکن است برای یکسال از بچه دادن منصرف شود و زنبور دار تنها در آن سال از کندو عسل برداشت نمی کند چون به شاخون صدمه زده است، نشانه ی شاخونی که تمایل به بچه دادن دارد این است که سلول ملکه در کناره ی شانها ساخته می شد اگر سلول ملکه وسط شان ایجاد شود به معنای آن است که جمعیت تمایل به تعویض ملکه دارد، یک ملکه ی خوب از وسط شان شروع به تخم گذاری می کند و در همه ی سلولها پشت سر هم و در هر سلول تنها یک تخم قرار می دهد، چنانچه ملکه ای به صورت متناوب تخم گذاری کند دلیل بر ضعیف بودن یا پیر بودن آن است و باید فورا با ملکه جوان و از قبل جفت گیری کرده جایگزین شود. در صورتی که تعداد لاروها و نرهای کندو بالا رود باید شان را سر زنی کرده و مجددا داخل کندو آویزان کرد زنبورهای کارگر خودشان سلولها را مجددا تمیز کرده و آماده قرارگیری تخم جدید می کنند. 
نحوه ی تشخیص سلولهای حاوی لارو نر:
- این سلولها بزرگتر از سلولهای کارگر هستند.
- پس از بسته شدن درب سلول از نمای بالا درب سلول نر حالت گنبدی شکل می گیرد اما درب سلولهای کارگر همیشه صاف خواهد بود.
- بیشتر بخوانید: زنبورعسل و آموزش زنبورداری
به طور معمول کندو داران برای صرفه جویی در اواخر تابستان و اوایل پاییز تمام نرها را از بین برده و جمعیت بدون نر زمستان گذارنی می کند.
زنبور عسل ملکه نوزماز
نکته ی بسیار مهم در کار زنبور داری داشتن اطلاعات و آگاهی کامل نسبت به انواع بیماریهای انگلی و ویروسی رایج مانند نوزما می باشد که ممکن است زنبور عسل ملکه یا دیگر زنبورها و عسل کوهی را در یک کندو درگیر کرده و باعث از بین رفتن بخشی یا تمام جمعیت شده و به کندو داران خسارت زیادی وارد می کند، بیماری نوزما یک بیماری انگلی رایج در فصل رکود یعنی اوایل پاییز تا اواخر زمستان است. چون در این فصول زنبورها نمی توانند از کندو خارج شوند و به سرعت این بیماری در جمعیت پیشروی می کند اما ممکن است مجددا در بهار و تابستان این بیماری کمرنگ شود، میکرواسپوریدیهای بیماری در معده ی زنبورهای بالغ رشد کرده و منجر به مرگ زنبورهای بالغ می شود. 
علائم بیماری به این صورت است که کم شدن تجدریجی زنبور ها را شاهد هستیم به نحوی که ممکن است در نهایت یک یا دو قاب زنبور در کندو باقی بماند، زنبورها ناتوان و ضعیف شده و نمی توانند خوب پرواز کنند و در مواردی به ساقه ی گیاهان می چسبند و حتی لاشه ی زنبورهای تلف شد را در اطراف کندو می بینیم، برای کنترل این بیماری تنها ضدعفونی کردن به شیوه ی اصولی کار ساز است. همانطور که دانستیم زنبور داری علم گسترده و پیچیده ای است که نیاز به آموزش، مشاوره و راهنمایی مستمر در طول دوره دارد، برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان تنها کافی است فرم درخواست مشاوره داخل سایت را پر نموده و منتظر پاسخگویی مشاوران ما باشید مشاوران زبده ی ما در زمینه ی زنبور داری در اسرع وقت پاسخگوی پرسش شما عزیزان خواهند بود از حسن انتخاب و اعتماد شما کمال تشکر را داریم.