سنگ فیروزه یکی از سنگ های معدنی و قیمتی ایران است که بسیار محبوب و مشهور می باشد بهترین معدن سنگ فیروزه در ایران در نیشابور می باشد برای همین سنگ فیروزه نیشابور در دنیا شناخته شده و به نام است . آن چه در این مطلب خواهید خواند تاریخچه فراز و نشیب سنگ فیروزه نیشابور ویژگی های معادن آن و قدمت آن در ایران است.
سنگ فیروزه غریب به 7000 سال است در ایران استخراج می شود در گذشته استخراج این سنگ گران بها به صورت کاملا سطحی و با ابزار های ساده انجام می شده است و در گذر زمان استخراج آن پیشرفته تر شده است و در هنگام استخراج از تونل های عمیق برای پیدا کردن رگه های فیروزه استفاده می کردند.
در سال 1100 ه.ش برای نخستین بار در استخراج این سنگ ها از معدن از باروت استفاده شده است که هر چند سرعت عمیق تر کردن این تونل ها را افزایش داده اما باعث شد تا فیروزه های استخراجی با کاهش اندازه و در نتیجه با کاهش قیمت روبرو شود تا اواخر دوره صفویه این معادن توسط حکومت و به صورت کاملا منظم و علمی استخراج می شد ولی با آغاز دوره قاجار استخراج معادن به اشخاص حقیقی سپرده شد و با استخراج غیر علمی و غیر اصولی روبرو شد در نتیجه بسیاری از این معادن از بین رفت و یا از آب پر شد و باعث فراموش شدن سنگ فیروزه ایران در بازار های جهانی شد.
جالب است بدانید سنگ فیروزه نیشابوری علاوه بر کیفیتی که دارد قدیمی ترین معدن استخراج شده در ایران نیز معدن نیشابور هست و قدمت آن به 2000 سال پیش از میلاد بر می گردد شایع است که این معادن برای حضرت اسحاق نبی (ع) است در این صورت قدمت آن می تواند خیلی پیش تر از چیزی باشد که گفته شد بنابر منابع موجود استخراج فیروزه قدمتی 7000 ساله دارد. در دوره قاجار منابع بسیار خوب و کاملی از تشریح معادن سنگ فیروزه نیشابور وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
در این منابع معادن سنگ فیروزه نیشابور را به چند دسته تقسیم کرده اند که عبارت اند از: معادن عبدلی که سنگ استخراج شده از آن سبز رنگ است و نیز کوه اسبان که سنگ فیروزه مرده موجود در آن هم سبز رنگ می باشد. عبدالمجیدی فیروزه های آن رنگ های گوناگون و ترکیبی دارد و در نهایت ازهری و گنجینه که رنگ سبز و آبی دارد اما رنگ فیروزه آن دوام ندارد و پایدار نیست.
همچنین در منابع دیگر از فیروزه ابواسحاقی که بهترین نوع فیروزه نیشابور است یاد شده که دارای رنگی شفاف، صاف و با کیفیت است نوع بعدی آن فیروزه ازهری است که مشابه ابواسحاقی است و از فیروزه های مرغوب به شمار می آید نوع سوم آن فیروزه سلیمانی می باشد که رنگ شیری دارد و انواع دیگر نظیر زرهونی، آسمان گون (خاکی) عبدالمجیدی که رنگی یکدست و عالی دارد و همچنین اندازه آن کمی بزرگتر است و مورد آخر عند لیبی است که رنگی سفید مایل به زرد دارد و بی کیفیت ترین نوع فیروزه نیشابور می باشد.
- بیشتر بخوانید: سنگ فیروزه اصل
شاید برایتان جالب باشد که بدانید فیروزه فقط در دل کوه نمی باشد و آن را از بستر رودخانه نیز استخراج می کنند گفتیم که در دوره قاجار از باروت برای استخراج فیروزه استفاده شده است شاید علت پراکندگی این سنگ ها در رود های هم جوار معدن نیز همین باشد در دوره قاجاریه چون بیشتر معادن فیروزه نیشابور از بین رفته بود قیمت آن هم در آن دوره بسیار بالا رفته بود و فیروزه در ایران کمیاب شده بود وسنگ های دوره های قبلی در معامله ها استفاده می شد.
در این دوره معادن سنگ فیروزه رگه دار نیشابور به کسانی که بتواند از پس کرایه سالیانه آن بر بیاید اجاره می دادند و این افراد نه تمکن مالی کافی برای گسترده کردن معدن کاری را داشتند و نه تجربه کافی در این زمینه داشتند برای همین خسارت های جبران ناپذیری به معادن فیروزه نیشابور زده شد.
در این دوره با قلم و چکش سوراخ های در معدن ایجاد می کردند و باروت را در داخل آن قرار می دادند و منفجر می کردند در آن زمان از چراغ های پیسوز برای روشنایی استفاده می کردند و باعث می شد تا فضای داخل معدن پر از دود شود بعد از انفجار سنگ ها را در سبد های کوچک جمع می کردند و به خارج از معدن انتقال می دادند در بیرون معدن کودکان با چکش سنگ ها را باز هم خورد تر می کنند و سنگ های ریز شده فیروزه را جمع می کردند.
قطعات خرد شده فیروزه مانند خرده شیشه پهن و گوشه دار بودند و بیشتر آن ها در هنگام شناسایی شکسته و خرد می شدند و اینگونه این سنگ های با ارزش به روشی کاملا غیر اصولی از بین می رفتند و معادنی دیگر که به آنها نوع خاکی گفته می شد امروزه به این معادن پلاسری فیروزه می گویند.
- بیشتر بخوانید: سنگ فیروزه سبز
بعضی از این منابع دارای فیروزه ای با کیفیتی بودند و از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند در آن زمانی احتیاجی به گرفتن مجوز و دادن اجاره برای این معادن نبود و بیشتر این معادن توسط پیرمردان و خردسالان به صورت کاملا غیر اصولی استخراج می شدند در آن زمین بیشتر نگین های انگشتری از این معادن به دست می آمد.
از زمانی که کنترل این معادن به دست حکومت های محلی و خارجی افتاد پیمان کاران آن برای کسب سود بیشتر و سرعت بخشیدن به حفاری و استخراج این سنگ همچنین پرداخت به موقع اجاره بها اقدام به روش های غیر اصولی کردند و منابع زیادی از این گوهر گران بها از بین رفت.
در عرصه های اخیر صادرات و قاچاق این سنگ ها به صورت خام و تراشیده نشده به کشور های همجوار باعث شد صدمه های زیادی به این منابع برسد به طوری که بنظر می رسد معادن سنگ فیروزه عجمی تا 5 سال دیگر به کلی از بین بروند پس باید این فرصت را غنیمت شمرده و از این نعمت خدادادی بهترین استفاده را ببریم.
مجموعه تجاری الماس کوه نور با هدف بهبود کیفیت محصولات داخلی در زمینه سنگ های قیمتی شروع به فعالیت کرده و قصد دارد تا فروش این محصولات در بازار های جهانی و صادراتی را به حد اعلای خود برساند خدمات مشتریان نیز از اهداف اصلی این مجموعه به حساب می آید چناچه قصد تهیه انواع سنگ فیروزه را به صورت کلی و جزئی دارید می توانید بازدن کلید سبز رنگ خرید محصول با مدیریت فروش این مجموعه تماس حاصل فرمایید.
