گلیم به عنوان یکی از زیرانداز های کهن، امروزه در اشکال و انواع مختلفی در بازار های جهانی یافت می شود و به دلایل مختلف با اقبال و توجه بیشتری رو به روست.
محصولی که به عنوان یکی از صنایع دستی در کشور های مختلف بافته و تولید می شود اما دیرینگی و اصالت آن را باید در انواع اشکال بافت گلیم دنبال کرد که البته منظور از اشکال بافت، ساختار کلی گلیم نیست.
- بیشتر بخوانید: فرش دستباف ایرانی
بلکه به طور دقیق تر باید ساختار کلی گلیم دو رو را از اشکال بافت آن متفاوت دانست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. گلیم به عنوان کالایی که با قدمتی چند هزار ساله همواره بخشی از زندگی انسان بخصوص در قدیمی ترین زیستگاه های بشر در خاورمیانه، آناتولی، قفقاز و آسیای مرکزی بوده. امروزه یکی از اقلام تجاری و اقتصادی بخصوص در حوزة صادارات محسوب می شود.
این که گلیم از کجا آمده و تاریخ دقیق آن از کجاست؟! موضوعی است که می تواند صاحبان مختلفی داشته باشد اما این کالای قدیمی و زیبا با نقش ها و بافت هایش تعلقش را نمایان می کند، به همین خاطر گلیم مانند هر عنصر تاریخی دیگر در زندگی بشر، داستان طولانی از سر گذرانده و مانند هر تولید انسانی دیگر در امتداد زمان در قالب های دیگر درآمده و به عنوان یک هنر، روایت گر بخشی از زندگی مردمانش بوده و هست.
با همراه باشید تا داستان این کالای قدیمی را دنبال کنیم. بدون شک همة ما واژه ای به اسم گلیم فرش را شنیده ایم، کالایی که باید آن را یکی از منسوجات بدون پرز دانست که از منسوجات دست باف به شمار می آید.
- بیشتر بخوانید: گلیم ایرانی
گلیم به عنوان یکی از صنایع دستی کهن در مناطق مختلفی از قفقاز، آناتولی، پاکستان، شمال آفریقا، چین، بالکان، افغانستان، ایران و خاورمیانه دارای قدمتی چندهزار ساله است که البته در ادامة آشنایی با این محصول با جغرافیای بافت آن بیشتر آشنا می شیویم. چرا که این محصول به واسطه ی زیست جغرافیایی و تنوع فرهنگی دارای تقسیم بندهای مختلفی است که اشکال گوناگون بافت آن را ایجاد می کنند.
این فرش بدون پرز از طریق در هم تنیدگی تارها و پود ها شکل می گیرد و در این مسیر نقش ها و نگاره های متنوعی با رنگ ها گوناگون در هم آمیخته و جان می گیرند.
البته این محصول با توجه به مصالح و مواد در اختیار مردمانی که بافنده های آن بوده اند از مواد اولیه ی مختلفی ایجاد می شود که می توان به پنبه، پشم، نخ ابریشم و نخهای پشمی و کرکی اشاره کرد. که در مناطق مختلف با نام های گلیم، گیلیم، بداس، لیاط، چیلیم و کیلیم شناخته می شوند.
گلیم در گذشته به عنوان یک زیر انداز تعریف می شد و اساسا کارکرد و کاربردی تزئینی نداشت. این در حالی است که امروزه به دلایل مختلف فرهنگی و اجتماعی گلیم کاربرد های متنوعی پیدا کرده است که می توان در کنار کاربرد قدیمی و چندهزار ساله اش به استفاده از آن به عنوان یک کالا و محصول تزئینی هم اشاره داشت.
امروزه از گلیم به عنوان تزئینات دیواری، آویز، رومیزی، روتختی، روکش مبلمان یا حتی برای درست کردن کیف هم از آن استفاده می کنند که البته مواد اولیة گلیم در شکل کارکردی آن تاثیر بسزایی دارد اما از آنجایی که گلیم یکی از صنایع دستی قدیمی به شمار می رود. باید آن را یک هنر دانست، طرح ها و نقش ها هم در شکل استفاده از گلیم ها بسیار تاثیر گذارد.
البته باید در کنار مواد اولیه، طرح و نقش گلیم به تنوع رنگی بالای مورد استفاده در گلیم ها هم اشاره کرد البته گلیم در اشکال سنتی اش زیرمجموعة قالیچه های مسطح یا ساده بافت به شمار می رفت که امروزه می توان به انواع دیگر باف گلیم هم اشاره داشت که در ادامه با آنها آشنا می شویم.پ
این شکل از گلیم تزیینی سنتی تخت بافت پرز ندارند و برای تولید آنها مواد کمتری مورد استفاده قرار می گیرد. در نتیجه هزینه تمام شدة آنها هم پایین تر است، گلیم زیرانداز و فرشی بسیار سبک است که به عنوان یکی از ویژگی های قدیمی اش می توان به آن اشاره کرد.
چراکه در گذشته جابه جایی به دلایل مختلف یکی از بخش های زندگی مردم بوده که این شکل از جابه جایی در عشایر بیشتر به چشم می خورده، از این نظر حمل و جابه جایی آن، گلیم را به عنوان یکی از بخش های همیشگی زندگی آنها تبدیل کرده بود.
امروزه هم در زندگی های آپارتمانی و مدرن تنوع، جابه جایی و تغییر دکوراسیون همچنان باعث قوت گرفتن این ویژگی کهن گلیم شده است.
از ویژگی های دیگر گلیم می توان به کم حجم بودنش اشاره داشت. گلیم به دلیل شکل بافت و مواد اولیه مورد استفاده در آن، در کمترین فضای جا می گیرد و این در زندگی امروز ما یک امتیاز محسوب می شود.
مقرون به صرفه بودنش هم امکان و فرصت تغییر فضا و ایجاد تنوع بصری در محیط خانه و محل زندگی را برای شما ساده تر می کند و به واسطة تونالیته رنگی بالا تنوع، تاثیر طیف هیا رنگی در محیط را بالا می برد.
نکتة قابل توجه دیگر در این خصوص به واسطه شکل بافت، ساختار و مواد اولیه اش دارای کیفیت و دوام بالایی است و از این نظر از کالا های پر دوام به شمار می آید.
گلیم ها با فرش های پرزدارکاملاً متفاوت هستند چراکه طرح هیا قالی و یا همان فرش بر روی پرز ها با استفاده از رشته های کوتاه نخ یا هر مادة اولیة دیگری بر روی تارهای طولی گره خوردند و با فشار دادن و کوبیدن محکم پودهای متقاطع به یکدیگر متصل و شکل می گیرند.
این درحالی است که گلیم راه راه در انواع و اشکال مختلف بافت آن در نواحی مختلف جهان دارای یک ساختار دیگر است و آن در هم تنیدگی تار و پود با یکدیگر هستند به گونه ای که بافتی صاف ایجاد می کنند.
واژگان کلیدی گلیم هرسین، عرضه گلیم دست بافت ایرانی، بافت گلیم، انواع بافت گلیم، نقش ها و طرح های گلیم، بازار گلیم در جهان، قیمت مناسب گلیم هرسین،
