در این مقاله قصد داریم در مورد کود، انواع آن (بویژه کود طبیعی) و اثراتی که در رشد گیاهان و پیشرفت کشاورزی دارد صحبت کنیم.
رشد یک گیاه تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله نور مناسب و کافی، آب و رطوبت کافی و عناصر مغذی و مفید موجود در خاکی که گیاه کشت شده است می باشد.
از این رو کودهای طبیعی و شیمیایی(مصنوعی) در صنعت کشاورزی جایگاهی ویژه دارند و تولیدات کود در اشکال مختلف نظیر گرانول، پودر، پلت، مایع و استفاده از انواع کود ها برای رشد بهتر گیاهان و پرباری محصولات کشاورزی گسترش یافته است.
همانطور که قبلا اشاره شده است کود ها انواع مختلفی دارند که همگی در دو دسته کودهای طبیعی و یا کود های شیمیایی قرار می گیرند.
کود چیست؟
به هر ماده ای که عناصر و مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه را فراهم می کند کود می گویند کودها در حاصل خیزی خاک زمین کشاورزی، افزایش میزان تولید و افزایش کیفیت محصولات موثر هستند.
انواع کود و بررسی کود شیمیایی
در دسته بندی دیگر، انواع کود ها را می توان در سه دسته کلی شامل:
۱.کود آلی یا همان ارگانیک
۲. کود زیستی (بیولوژیک)
۳. کود شیمیایی (معدنی)
قرار داد کود شیمیایی یا همان معدنی به شیوه صنعتی از مواد معدنی با قابلیت تجزیه و جذب آسان تشکیل شده است این نوع کود در صنعت در اشکال مختلف نظیر پودری، مایع، گرانول و غیره.
تهیه می شود کودهای شیمیایی برحسب مواد و عناصر به کار رفته در آنها به سه دسته تقسیم می شوند:
۱. کود شیمیایی ماکرو المنت کود های ازتی، پتاسی و فسفاتی.
۲. کود شیمیایی میکرو المنت
۳. کود شیمیایی
کامل کود شیمیایی کودهای شیمیایی از مواد معدنی که به سادگی قابل تجزیه هستند تشکیل شده است و این نوع کودها می توانند نیازهای تغذیه ای گیاه را در مدت زمان کم فراهم آورند و مناسب برای حاصلخیزی و آماده شدن خاک برای کشت گیاه در بازه زمانی کوتاه هستند.
در نتیجه دو مزیت بازدهی بالای این نوع کود ها در مدت زمان کم و ارزان بودن آن ها تولید و استفاده از این کودها رایج میباشد اما متاسفانه این کودها به دلیل شیمیایی بودن مضراتی را هم برای محیط زیست و هم در نهایت برای انسان به عنوان مصرف کننده محصولات گیاهی در پی دارند.
وجود مواد سمی موجود در آن ها در بدن انسان باعث آسیب کبد، بروز بیماری هایی مثل سرطان، ایجاد ناهنجاری های ژنتیکی،پوکی استخوان و غیره.
مصرف کودهای شیمیایی علاوه بر عوارض انسانی، آلودگی محیط زیست و منابع آبهای زیرزمینی را در پی دارند همچنین کودهای شیمیایی میزان اسیدیته خاک را تغییر میدهند جالب است بدانید که مصرف کنترل نشده کودهای شیمیایی باعث ایجاد و شیوع آفات و بیماری های گیاهی می شود.
انواع کودهای شیمیایی :
کود های ازت: بیشترین و اصلی ترین ماده به کار رفته در آنها نیتروژن است حدود ۸۰ درصد نیتروژن دارند کود های ازت انواع مختلفی دارند اما پر مصرف ترین نوع آن کود ازت اوره است.
کود نیترات : نیتروژن موجود در این نوع کودها به صورت نیترات و قابل دسترس از طریق انحلال در آب برای گیاه میباشد. کودهای فسفات : بعضی از آنها محلول در آب و بعضی محلول در اسید نوع دیگر کودهای فسفات نامحلول در آب هستند و قابلیت حل شدن در اسید های ضعیف را به میزان کم دارند.
کود سوپر فسفات : این نوع کود غنی از فسفر است و مناسب برای گلدهی گیاه است از این رو مصرف آن برای گل های گلدانی قابل توصیه است.
کود های پتاسیم : این کودها سه عنصر اصلی مورد نیاز رشد گیاه را فراهم می کنند انواع مختلفی دارند و در هر نوع از آنها نسبت درصد این سه عنصر متفاوت است پتاسیم سولفات و پتاسیم حجیم شده پرکاربردترین این نوع کودها می باشند.
کود NPK : مخلوطی از سه عنصر اصلی مورد نیاز برای رشد گیاه را دارا می باشد.
کود کریستالون : مناسب برای گیاهان آپارتمانی است دارای سه عنصر اصلی رشد گیاه و عناصر دیگر نظیر آهن و غیره میباشد.
کود میکرو المنت روی : عنصر روی در تولید هورمون رشد در گیاه به کار میرود در نتیجه کاهش روی باعث کاهش رشد گیاه،کاهش باروری ، کاهش تولید میوه و به طور کلی نامناسب شدن شرایط برای رشد دوره زایشی گیاه میشود.
از کود دارای روی به صورت محلول استفاده میشود کود میکرو المنت منگنز : منگنز باعث افزایش فتوسنتز و فعالیت های عملکردی آنزیم های موجود در گیاه میشود کود دارای منگنز به صورت محلول قابل استفاده است.
بهترین کود طبیعی
کود طبیعی چیست؟
کود آلی طبیعی یا ارگانیک حاوی عناصر و مواد کاملاً طبیعی است بقایای گیاهان، گیاهان تازه و خشک، محصولات گیاهی و کشاورزی و بقایای حیوانی منشا تولید این نوع کود می باشند.
کودهای طبیعی بسیار زیاد برای حاصلخیزی خاک ، افزایش کیفیت خاک و در نهایت کیفیت و کمیت محصولات گیاهی مناسب هستند این کود های آلی(طبیعی) منبع غنی از مواد مغذی برای خاک زمین کشاورزی هستند.
مزیت های کود آلی طبیعی : این کودها از مواد موجود در طبیعت تولید می شوند و شامل همه عناصر مورد نیاز برای رشد یک گیاه هستند در واقع کود های طبیعی هم در تغذیه و رشد مناسب یک گیاه و هم در افزایش کیفیت انواع خاک ها نقش دارند.
البته استفاده از کودهای طبیعی نیز معایب خود را دارد از جمله اینکه کودهای طبیعی اگر به میزان زیاد در خاک به کار روند باعث کاهش ازت خاک شده و کیفیت محصولات را تحت تاثیر قرار می دهند از دیگر معایب این کود طولانی بودن مدت اثرگذاری آن بر رشد گیاه می باشد.
بهترین کود طبیعی
اینکه کدام نوع کود می تواند بهترین باشد بستگی به عوامل مختلفی دارد مثلاً نوع گیاه نقش موثری بر انتخاب بهینه ترین و بهترین کود دارد.
به طور کلی می توان گفت انتخاب بهترین کود تحت تاثیر نوع گیاه، خاک آن، شرایط اقلیمی، زمان استفاده از کود و در یک کلام آگاهی از کلیه نیازهای یک گیاه است به طور مثال کودهای نیتروژنه، کودهای حاوی آهن و منیزیم کودهای حاوی گوگرد از جمله بهترین کودها برای درختان میوه دار هستند.
کود طبیعی برای گوجه فرنگی
همانطور که میدانیم گیاه نیازهای تغذیه ای خود را از خاک به دست می اورد در نتیجه لازم است قبل از کشت گیاه خاک را از نظر مواد موجود در آن و میزانشان بررسی کنیم تا بتوانیم بر این اساس نوع کود مناسب را تعیین کنیم.
رشد و باردهی گوجه فرنگی بسیار زیاد به نوع کود و میزان کود تزریق شده به خاک تحت کشت این گیاه بستگی دارد کوددهی مناسب به خاک این گیاه در تمامی مراحل رشد تاثیر مهمی دارد به طور مثال کمبود فسفر در خاک و کود از ریشه زایی جلوگیری می کند.
همچنین میزان زیاد ازت موجود در خاک و کود باعث افزایش دوره رویشی گیاه و کاهش دوره زایشی میشود در نتیجه باردهی گیاه کاهش پیدا می کند.
اگر میزان ازت مصرف شده در خاک و کود در مرحله میوه دهی افزایش یابد اندازه محصولات بزرگ می شوند اما طعم خوبی نخواهند داشت از دیگر اثرات کود طبیعی بر گوجه فرنگی می توان به افزایش قدرت بوته های این گیاه اشاره نمود.