سماق یک ماده محبوب در غذاهای مدیترانه‌ای و خاورمیانه است. علاوه بر این، مردم از این گیاه برای درمان خانگی برخی از بیماری‌ها استفاده می‌کنند. این مقاله همه چیزهایی را که باید در مورد فواید سماق قرمز دارای خواص معجزه آسا با کیفیت غذایی و دارویی بدانید، از جمله چیستی، فواید بالقوه آن برای سلامتی و نحوه استفاده از آن را بررسی می‌کند، پس در ادامه همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید سماق چیست؟ فواید سماق در طب سنتی کاربردهای سماق در آشپزی سماق چیست؟ سماق گونه‌‌های مختلفی دارد و در مناطق مختلفی در سراسر جهان می‌روید. اما به طور کلی گیاه سماق به شکل درختچه‌ای گلدار است .
و از رسته گیاهانی، با نام Anacardiaceae می‌باشد. نام علمی این گیاه، Rhus coriaria است و در دو دسته کلی سماق قرمز و سماق قهوه ای طبقه بندی می‌شود. سماق بیشتر در منطقی می‌روید که آب‌و‌هوای نیمه گرمسیری و معتدل دارند. به همین علت درختچه‌ها و مزارع این گیاه اغلب در مدیترانه، آسیا، آمریکای شمالی و آفریقا دیده می‌شود.
طبق تحقیقات انجام شده در حوزه گیاه شناسی، بیش از 200 گونه مختلف از این گیاه وجود دارد که همگی با همان نام واحد سماق شناخته می‌شوند اما از هر 200 نوع این گیاه استفاده نمی‌شود و تنها تعداد معدودی از انوع مختلف این گیاه را برای آشپزی یا مصارف پزشکی استفاده می‌کنند.
بهترین نوع سماق ایرانی، سماق سردشت است که در مزارع این شهر کشت می‌گردد. خوشه‌های سماق سردشت بزرگ و متراکم هستند و هنگامی که به طور کامل رشد نکرده‌اند، به رنگ قرمز روشن بوده و هر دانه از آن‌ها، به اندازه یک عدس می‌باشد.
شما می‌توانید سماق تازه را برای تهیه چای دم کنید؛ اما روشی که اغلب افراد برای تهیه دمنوش سماق از آن استفاده می‌کنند، خشک کردن و سپس پودر کردن آن است تا به عنوان یک مکمل گیاهی یا چاشنی آشپزی استفاده شود. فواید سماق در طب سنتی اگرچه عمده کاربرد سماق در آشپزی و به عنوان چاشنی در کنار غذاهای کبابی است.
- بیشتر بخوانید: سماق اعلا قرمز
اما در طب سنتی، سماق عقبه‌ای تاریخی و قابل استناد در درمان بیماری‌های مختلف نظیر اسهال، بواسیر، بستن زخم و همچنین کاهش قند خون و کلسترول دارد بنابراین نمی‌توان خواص دارویی این گیاه را نادیده گرفت و آن را تنها به ادویهای برای آشپزی تقلیل داد.
تحقیقات انجام شده و مقایسه بین افراد مختلف نشان داده است که مصرف سماق می‌تواند تاثیر بسزایی در پیشگیری یا درمان بسیاری از بیماری‌ها داشته باشد همچنین سماق یکی از داروهایی است که برای اصلاح مزاج توسط طبیبان طب سنتی تجویز می‌شود. اگر غلبه سردی و بلغم در بدن شما زیاد است، حتما از سماق استفاده کنید.
- بیشتر بخوانید: سماق کیلویی
شواهد علمی در مورد اثرات سماق در درمان افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف نشان می‌دهد که سماق مزایای سلامتی بالقوه‌ای دارد. به دلایل زیر، سماق یکی از گیاهانی بوده که به طور ویژه مورد توجه طبیبان سنتی از گذشته تا به امروز بوده است:
- حاوی مواد مغذی مهم است؛ اگرچه هنوز هم بسیاری از خواص سماق برای بشریت ناشناخته مانده است.
- اما ترکیبات سماق مشخص شده است و حاوی موادی نظیر فیبر، چربی‌های سالم و اغلب ویتامین‌های ضروری می‌باشد است.
بنابراین سماق از نظر تغدیه‌ای یک ماده غذایی کامل است و گواه این مدعا، تحقیقاتی است که در سال 2014 بر روی گیاه سماق انجام شد و نشان داد که: سماق خشک شده از نظر تغذیه‌ای شامل 71٪ کربوهیدرات، 19٪ چربی و 5٪ پروتئین است.
چربی‌های سالم موجود در سماق نیز، دو نوع چربی خاص به نام‌های اسید اولئیک و اسید لینولئیک هستند که برای سلامت کبد و جلوگیری از بیماری کبد چرب، بسیار مفیدند. اسید اولئیک از دسته چربی های تک اشباع نشده است که تاثیر بسزایی بر روی سلامت قلب و عروق ما دارد. این چربی اشباع نشده در مواد غذایی گیاهی نظیر زیتون و آووکادو نیز موجود است.
از سوی دیگر، اسید لینولئیک نوعی چربی اشباع نشده و چندگانه است که برای حفظ سلامت، رطوبت پوست و غشای سلولی ضروری است و بنابراین باید مواد غذایی حاوی این نوع اسید به طور مرتب مصرف شود. ماده مفید دیگری که در ترکیبات سماق وجود دارد، فیبر است که در سلامت دستگاه گوارش، علی‌الخصوص روده‌ها، نقش مهمی دارد.
اطلاعات منتشر شده ار ریزمغذی‌های منتشر شده از این گیاه، حاکی از آن است که ویتامین‌های ضروری برای بدن نظیر C، B6، B1 و B2 در ساختار سماق وجود دارد بنابراین با مصرف سماق، آهن بدن شما تامین است.
2. سرشار از آنتی اکسیدان است؛ سماق سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی متعدد است. کارشناسان معتقدند که این ممکن است دلیل اصلی پتانسیل درمانی وسیع سماق باشد. سماق حاوی طیف گسترده‌ای از ترکیبات شیمیایی با فعالیت آنتی اکسیدانی قوی، از جمله تانن‌ها، آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها است. آنتی اکسیدان‌ها از سلول‌های شما در برابر آسیب محافظت می‌کنند و استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش می‌دهند.
- بیشتر بخوایند: سماق قرمز
همچنین شواهدی وجود دارد که آنتی اکسیدان‌های موجود در غذاهایی مانند سماق ممکن است در کاهش التهاب نقش داشته باشند. آن‌ها ممکن است به پیشگیری از بیماری‌های التهابی، مانند بیماری قلبی و سرطان کمک کنند.
3. قند خون را کاهش می‌دهد؛ برخی تحقیقات نشان داده است که سماق یکی ابزارهای موثر برای مدیریت قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می‌باشد.
4. درد عضلانی را کاهش می‌دهد؛ اگر استفاده از دمنوش سماق را در برنامه روزانه خود بگنجانید، از ابتلا به دردهای عضلانی در امان خواهید بود.
دردهای عضلانی مزمن زندگی را برای شخص سخت می‌کنند و او را از انجام فعالیتهای روزانه باز می‌دارند. بنابراین ضروری است تا با مصرف دمنوش این گیاه پر خاصیت، خودمان را از شر دردهای عضلانی برای همیشه خلاص کنیم.
کاربردهای سماق در آشپزی سماق ادویهای است که طعم و مزه‌ای متفاوت به غذاهای شما می‌دهد. یک ادویه متمایز که می‌توانید آن را در انواع سالادها، برای گرفتن نفخ حبوبات، پختن آش سماق و غذاهای محلی نظیر سماق پلو به کار ببرید.
بنابراین همانطور که می‌بینید، سماق فقط ادویهای نیست که بر روی کبابتان می‌ریزید. بلکه یک دارو است؛ یک طعم دهنده فوق العاده است که می‌تواند به عنوان دمنوش و شربت نیز استفاده شود.
سماق دارای رنگ قرمز غنی، رایحه‌ای مرکبات مانند و طعم ترش متمایز مشابه آبلیمو است. مردم گاهی از آن برای تهیه نوشیدنی شیرین و ترش معروف به لیموناد سماق استفاده می کنند. از سماق برای تهیه سس سالادهای مختلف نیز استفاده می‌شود. به خصوص سالادهای رژیمی که خالف صد در صد استفاده از سس مایونز برای طعم دار کردن آن هستند.