مشمولان غایب به افرادی گفته می‌شود که در تاریخ تعیین شده خود را به سازمان وظیفه عمومی یا پلیس معرفی نمی‌کنند و این افراد بر اساس قانون باید در وظعیت سربازی خود قرار بگیرند و خدمت وظیفه را به عهده بگیرند و با این حال این افراد تصمیم می‌گیرند از خدمت وظیفه معاف شوند و از دستگیری جلوگیری کنند.
دستگیری مشمولان غایب در دستور کار نیروی انتظامی (ناجا) قرار دارد و طبق این دستور کار پلیس موظف است با همکاری سازمان وظیفه عمومی، مشمولان غایب را دستگیر کند و به نظام وظیفه تحویل دهد و به عبارت دیگر این افراد با دستگیری و در جریان قانون قرار می‌گیرند و به سرعت بررسی قضایی می‌شوند.
باید توجه داشت که در تعیین مشمولان غایب، سازمان وظیفه عمومی یا پلیس مشخصات و شناسنامه افرادی که مورد تحقیق و دستگیری قرار می‌گیرند، شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی و سایر اطلاعات مربوط به آنها محرمانه می‌باشد و باید به حریم شخصی افراد رعایت شود.
دستگیری غایبین سربازی در سال ۱۴۰۲ و در دستور کار ناجا قرار گرفت و این اقدام از سوی ناجا به منظور افزایش قرارگیری افراد مشمولان غایب در دستگاه قضایی بود و به عبارت دیگر، تلاش برای دستگیری و محاکمه افراد معاف ارائه می‌کند.
با وجود این دستور کار، افرادی که مشمولان غایب هستند همچنان تلاش می‌کنند تا از خدمت وظیفه معاف شوند و از دستگیری جلوگیری کنند و به منظور اجتناب از دستگیری،بعضی افراد مشمولان غایب سعی در ترک کشور، تغییر هویت یا استفاده از راه‌های قانونی یا غیرقانونی دیگر دارند.
اخیرا با افزایش نظارت و تکنولوژی‌های پیشرفته، سازمان وظیفه عمومی و پلیس همچنان تلاش می‌کنند تا از دستگیری مشمولان غایب پیگیری کنند و به عبارتی از دورزدن آنان جلوگیری کنند و همچنین مسلماً تجاوز به قوانین و عدم انجام وظیفه خدمت وظیفه با مجازاتی روبرو خواهد شد.
مشمولان غایب افرادی هستند که شامل قوانین خدمت وظیفه بوده و تعهدی دارند تا در تاریخ مقرر خود را به سازمان وظیفه عمومی یا پلیس معرفی کنند و با این حال آنها از تعهد خدمت وظیفه خود کاسته و اقدام به معافیت و اجتناب از خدمت می کنند.
با توجه به اینکه دستگیری مشمولان غایب در دستور کار ناجا قرار دارد می توان نسبت به شرایط و روند دستگیری آنها صحبت کرد و پلیس با همکاری سازمان وظیفه عمومی، به دنبال دستگیری مشمولان غایب است و بر اساس دستور کار ناجا پلیس موظف است مشمولان غایب را دستگیر کرده و به محاکم تحویل دهد تا در جریان قضایی قرار گیرند.
هدف دستگیری مشمولان غایب، تشویق افراد به انجام وظایف خدمت وظیفه است. با تأیید دستگیری مشمولان غایب و پیگیری قضایی، به وضعیت قانونی این افراد و کنترل موضوعات مرتبط با خدمت وظیفه کمک می شود.
در نهایت برخی از مشمولان غایب خدمت وظیفه خود را به دلیل دلایل شخصی، مالی، خانوادگی یا سیاسی کاسته می کنند. هدف اصلی نگه داشتن نظم و انضباط اجتماعی و انجام وظایف خدمت وظیفه است، بنابراین تلاش باید برای جلوگیری از دستگیری مشمولان غایب و انگیزه ایجاد شود تا افراد از اجتناب از خدمت وظیفه خود دست نیافتند.
با توجه به مفاهیم و قوانین مربوط به مشمولان غایب، نحوه دستگیری آنها و راهکارهایی برای انجام وظیفه خدمت وظیفه و جلوگیری از اجتناب از خدمت آنها می توان تأثیرات دستگیری مشمولان غایب بر جامعه و سیستم وظیفه عمومی را بررسی کرد و در مسائل مرتبط با جامعه و قوانین به عینه مشاهده نمود.
