میناکاری هنری است که معمولاً روی ظروف مسی و سفالی انجام می شود و زمینه ای به رنگ آبی فیروزه ای و لاجوردی دارد و میناکاری را برای ظروف دکوراتیو مورد استفاده قرار می دهند اما این به این معنا نیست که تمام ظروفی که میناکاری شده اند صرفاً جنبه تزئینی دارند، بلکه برخی از این ظروف ممکن است جنبه مصرفی نیز داشته باشند.
آن نوع موضوعی که مربوط به میناکاری است و در این مطلب مورد توجه قرار گرفته است آموزش میناکاری روی سفال می باشد که در بخش های بعدی این مطلب به تفصیل و مرحله به مرحله توضیح داده می شود.
قبل از آن که پیرامون آموزش میناکاری روی سفال لالجین از مبتدی تا پیشرفته صحبت کنیم، نخست بایستی در مورد ابزارها و لوازم مورد نیاز برای انجام این حرفه و هنر سخن بگوییم.
مهم ترین ابزارهایی که برای میناکاری روی سفال لازم است عبارت است از:
۱. سفال خام
۲. پودرهای رنگی و آماده که به صورت دوغاب موجود می باشد و می توان آنها را از کارگاه های سفال سازی تهیه کرد.
۳. شابلون های مختلف هندسی که حتی علاوه بر شکل های هندسی به اشکال مختلف دیگر نیز موجود می باشند و اغلب دارای نقوش اسلیمی هستند.
۴. سرسوزن های مشکی، آبی و سبز رنگ که برای لعاب زدن و رنگ آمیزی سفال مورد استفاده قرار می گیرند و تفاوت در رنگ بندی آنها تفاوت در عملکرد سرسوزن را نشان می دهد.
۵. پمپ های رنگ
۶. دستکش
۷. سنباده
مواردی که به آن اشاره شد از جمله ابزارهایی هستند که برای میناکاری روی سفال مورد نیاز می باشند و آن دسته از افرادی که مبتدی می باشند و قرار است برای اولین بار کار میناکاری روی سفال را انجام دهند.
بهتر است آموزش های لازم را یا از طریق حضوری و یا به روش کلیپ های آموزشی و مشاهده فایل های ویدئویی که از ابتدا تا انتها کلیه مراحل کار را به تفصیل توضیح می دهند دنبال نمایند.
برای شروع هنر میناکاری روی سفال ابتدا باید ظرف مورد نظر خود را انتخاب کنید و این ظرف می تواند بشقاب، کاسه، لیوان و یا گلدان باشد.
سپس، شابلون های مورد نیاز خود را برای قرار دادن طرح مورد نظر روی سفال در اختیار داشته باشید و آنها را با استامپی که از قبل تهیه کرده اید آغشته کنید.
پس از آن شابلون را در جای مناسب آن روی ظرف سفالی قرار دهید و لطفاً توجه داشته باشید که معمولاً طرح گذاشتن روی ظروف سفالی برای مینا کاری از مرکز ظرف شروع می شود.
به عبارت دیگر، همواره مرکز ظرف را قبل از آغاز کار مشخص کنید و سپس با خطوط ضربدر و به‌علاوه سعی کنید تا مرزبندی آن را مشخص نمایید.
از این رو، نیاز به سنباده دارند تا سطح آنها ابتدا صاف شود و نقش های شابلون به راحتی روی آنها قرار بگیرد و نکته دیگری که حائز اهمیت می باشد.
این است که پس از آن که طرح های مد نظر خود را با استفاده از شابلون روی ظرف قرار دادید، نوبت به مرحله رنگ آمیزی طرح ها می رسد که با استفاده از پمپ این کار انجام می شود.
اما نکته مهم این است که اگر تا قبل از مرحله پخت و قرار گرفتن ظرف در کوره دست شما با قلمی که این طرح ها را سیاه و مشخص می کند خط خورد و یا بخشی از رنگ خارج از طرح روی ظرف قرار گرفت، می توانید با سر سوزن هایی که از قبل تهیه کرده اید آن رنگ یا خط خوردگی را به راحتی بتراشید.
در واقع، تا زمانی که ظرف رنگ آمیزی شده در کوره قرار نگرفته است می توان رنگ های اضافی را از روی آن به راحتی تراش داد و پاک کرد.
لطفاً دقت بفرمایید که حتماً برای قرار گرفتن رنگ ها به درستی در فضای مشخص شدهٔ هر طرحی که با شابلون ایجاد شده است بایستی این رنگ ها را متناسب با فضای میناکاری و تم مخصوص آن انجام دهید.
آموزش میناکاری روی سفال لالجین پیشرفته
برای آموزش میناکاری روی سفال لالجین از نوع پیشرفته لازم است تا نقش زدن روی ظروف و نوع نقشی که انتخاب می شود در آغاز کار قرار بگیرد.
البته افرادی که فاقد قدرت تجسم هستند و یا نقاشی و طراحی آنها نیاز به آموزش بیشتری دارد، بهتر است ابتدا آموزش لازم طراحی و نقاشی روی ظروف مختلف را ببینند و سپس وارد مرحله پیشرفته شوند.
لطفاً توجه داشته باشید که افرادی که در مرحله پیشرفته این هنر قرار دارند، اگر خود صاحب کوره مخصوص باشند، می توانند ظرف را با درجه حرارت ۹۵۰ درجه که مخصوص کوره برای پخت و تثبیت رنگ روی ظروف است انجام دهند.
افزون بر مواردی که گفته شد، لازم به ذکر است که سفال لالجین همدان یکی از بهترین با کیفیت ترین و در عین حال مرغوب ترین انواع سفال به شمار می رود.
سطح این نوع سفال بسیار صاف و ضخامت آن استاندارد است و مناسب هنر میناکاری با رنگ های مختلف و نقش های برجسته می باشد.
ضمن این که لعاب دادن روی این سفال نیز به دلیل جنس این سفال بسیار آسان است و لعاب به خوبی روی آن قرار می گیرد.
