پرداخت مالیات یک قانون شرعی است همان‌طور که گفته شد پرداخت مالیات بر اساس قانون، تکلیف شهروندان محسوب می‌شود و البته بسته به اینکه مالیات مستقیم یا غیر مستقیم است، پرداخت آنها متفاوت خواهد بود. مالیات‌های غیرمستقیم بر ارزش افزوده هنگام خرید خدمات و محصولات، از مصرف کنندگان دریافت می‌شود و نیازی نیست که به صورت جداگانه پرداخت شود.
اما در مورد مالیات‌های مستقیم پرداخت مالیات الزامی و اجباری است. تکلیف شهروندان به پرداخت مالیات‌های مستقیم مورد پیش‌بینی قرارگرفته است؛ اما گاهی برخی از شهروندان با روش‌های گوناگون از تکلیف پرداخت مالیات شانه خالی می‌کنند. به این ترتیب است که اگر جرائم مالیاتی رخ دهند، قابل مجازات نیز هستند.
با فرار مالیاتی آشنا شوید خیلی از مردم ممکن است که اصطلاح جرم فرار مالیاتی را شنیده باشند و با انواع آنها که منجر به وقوع چنین جرمی می‌شود آشنا باشند. برای جلوگیری از اعمال مجازات به دلیل ارتکاب جرم فرار مالیاتی بهتر است که به صورت مفصل به این موضوع پرداخته شود که فرار مالیاتی و جرم آن چیست. به طور کلی فرار مالیاتی به این معنا است که شخص به صورت قانونی موظف و مکلف به پرداخت مالیاتی است که از آن شانه خالی می‌کند و یا اینکه به میزان کمتری مالیات پرداخت می‌کند.
جرم فرار مالیاتی در قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده است و بر اساس ماده 201 این قانون، جرم فرار مالیاتی به صورت زیر تعریف شده است: قانون فرار مالیاتی این قانون می‌گوید که هر گاه کسی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد، به ترازنامه و حساب سود و زیان و یا دفاتر اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل است و بر خلاف حقیقت تهیه و تنظیم شود، استناد کند و یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خود خودداری کند، علاوه بر جریمه هایی که در این قانون قید شده است از تمام بخشودگی های مالیاتی نیز محروم می‌شود.
بنابراین به صورت خلاصه می توان گفت که جرم فرار مالیاتی به جرمی گفته می‌شود که مودی مالیاتی با انواع روش‌های فرار مالیاتی، مالیات خود را نپرداخته و یا اظهارنامه مالیاتی تنظیم نکند و آن را به مراجع ذی صلاح هم ارجاع ندهد. حکم کسانی که مالیات پرداخت نمی کنند چیست؟ اما نکته بسیار مهمی که در خصوص جرم فرار مالیاتی وجود دارد این است که مودی مالیاتی باید قصد فرار مالیاتی داشته و نسبت به این جرم علم و اطلاع کافی داشته باشد، در غیر این صورت جرم فرار مالیاتی محقق نمی‌شود؛ به این دلیل است که شما نشنیدید که کسی برای فرار مالیاتی به زندان برود و یا محکومیت کیفری داشته باشد، البته وجود دارد ولی عمومیت ندارد. پس دو رکن مهم جرم فرار مالیاتی وجود علم و عمد نسبت به این جرم است؛ یعنی هم علم و هم عمد باید در فرار مالیاتی وجود داشته باشد، در غیر این صورت جرم فرار مالیاتی قابل اعمال نیست. در قسمت های بعد انواع فرار مالیاتی و مجازات های آن را مورد بررسی قرار می دهیم و خواهیم گفت که اینها چه هستند.
مجازات این جرم در قانون به چه شرایطی بستگی دارد جرم فرار مالیاتی چیست؟ در قانون مالیات های مستقیم ممکن است شرایط خاصی سبب اعمال مجازات جرم فرار مالیاتی شود؛ اما سؤالی که می‌خواهیم در این قسمت به آن بپردازیم این است که جرم فرار مالیاتی انواع و اقسامی دارد و یا به عبارت دیگر انواع فرار مالیاتی چیست؟ همان طور که گفته شد در ماده 201 قانون مالیاتی، انواع جرم فرار مالیاتی به دو شکل اتفاق خواهد افتاد. نوع اول زمانی است که شخص با علم و عمد انجام بدهد و این موضوع در تشخیص میزان مالیات اثرگذار بوده و باعث شود مالیاتی که مودی می‌پردازد به مراتب کمتر از حالتی باشد که به این مدارک استناد نمی کردند.
کسانی که حکم مالیاتی خود را اظهار نکنند نوع دوم زمانی است که مودی برای سه سال متوالی برگه های مالیاتی خود را تکمیل و اظهار نکرده و حساب سود و ضررش را ارائه نداده باشد که در این حالت جرم فرار مالیاتی در صورتی محقق می شود که علم و عمدی داشته و در مورد توضیحاتی که باید به سازمان مربوطه بدهد کوتاهی کند. علاوه بر موارد مذکوری که به موجب ماده 201 قانون فرار مالیاتی تحت عنوان جرم فرار مالیاتی شناخته‌شده است، به موجب ماده 247 قانون مالیات‌های مستقیم نیز برخی دیگر از انواع فرار و جرائم مالیاتی شامل موارد زیر می شود: اول زمانی است که اشخاص فعالیت اقتصادی خود را کتمان کرده و به این وسیله زمینه فرار مالیاتی را فراهم کنند و بگویند که ما چنین فعالیت تجاری نداشته و به ما ارتباطی ندارد. بعدی زمانی است که فعالان اقتصادی یا شرکت‌های اقتصادی از ارائه اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود به مأموران مالیاتی امتناع کرده و مانع تشخیص میزان صحیح مالیات شده و در آن تعمد به کار ببرند.
قرار داد و یا کارت مالیاتی به نام دیگری باشد مورد بعدی اینکه اشخاص برای فرار مالیاتی اقدام به دریافت کارت بازرگانی اشخاص دیگر کرده و یا قراردادهای تجاری خودشان را به صورتی تنظیم می کنند که به نام دیگران باشد تا مشمول مالیات قرار نگیرد. در این موضوع باید بگویم که استفاده از کارت بازرگانی دیگران جرم نیست اما از اینکه به نحوی برخورد کنید که از کارت دیگران استفاده شود و زمینه عدم پرداخت مالیات انجام گیرد این می تواند جرم باشد. لازم به ذکر است که انواع فرار مالیاتی مربوط به مصادیق ذکر شده نیست و هر فعل یا ترک فعل که باعث شود مودی مالیات را نپردازد و یا به میزان کمتر مالیات دهد، از انواع فرار مالیاتی محسوب می شود. در هر فعالیت تجاری که انجام می شود باید مالیات آن به دولت پرداخت گردد. همان‌طور که گفتیم مالیات زیربنا و زیرساخت سازندگی یک کشور است و عواملی که به هر طریقی باعث این شود که موعدی از پرداخت مالیات خودداری کند، جرم محسوب می‌شود. در رسیدگی به تخلف و جرم موارد خاصی را در نظر می گیرند.