قهوه بعد از آب پرطرفدارترین نوشیدنی در جهان است و صنعت قهوه دومین صنعت درآمدزای دنیا پس از نفت است.
تنوع بسیار زیادی در انواع سرو قهوه وجود دارد که بعضی اوقات حتی قهوه خورهای حرفه ای هم همه آنها را نمیشناسند.
قهوه با عطر و طعم منحصر به فردی که دارد نوشیدنی بسیار پرطرفداری است.
اما شاید وقتی به کافه میروید و با منویی طولانی از انواع قهوه رو به رو میشوید دقیقا نمیدانید که تفاوت آنها در چیست؟
قهوه ترک، فرانسه، دمی و خانواده اسپرسو از انواع مختلف قهوه هستند که شاید در ظاهر شبیه به هم باشند اما دستور تهیه آنها و مواد ترکیبی شان با هم متفاوت است.
در مقاله امروز می خواهیم زیر و بم این محصول دوست داشتنی را با یکدیگر بررسی کنیم.
تاریخچه کشف قهوه
در مورد تاریخچه قهوه، باید گفت که حبشه یا اتیوپی فعلی خانه اصلی قهوه یا گیاه عربیکا می باشد.
Kaffa شهری در جنوب غربی اتیوپی مکانیست که اولین شکوفه گیاه قهوه در آنجا به وجود آمد و نام این نوشیدنی را به خود اختصاص داد.
کشت اصلی قهوه به عنوان یک نوشیدنی از اوایل قرن نهم اغاز شد ولی قبل از این، درختان قهوه در جنگل های شهر kaffa رشد می کردند.
در بحث کاشف قهوه، با توجه به تاریخ باستان اتیوپی یک چوپان حبشی به نام kaldi کسی که ۸۵۰ سال بعد از میلاد مسیح در آنجا زندگی می‌کرد گیاه قهوه را کشف کرد.
او مشاهده کرد که بزهایش بعد از خوردن Cherry (گیلاسهای قرمز) که بر روی بوته‌ها رشد کرده بودند بر روی دو پا و هیجان زده در حال بع بع کردن با صدای بلند هستند.
پس Kaldi نیز چند دانه از آن میوه ها را امتحان کرد و خیلی زود احساس شادی و هیجان کرد و سپس مقداری از آن میوه ها را داخل جیب خود ریخته و به سمت خانه رفت تا به همه این کشف خود را اعلام کند.
و این شد که قهوه این دانه رویایی کشف شد.
تاریخچه قهوه در ایران
نوشیدنی قهوه در زمان سلسله صفوی، در کشور ایران رواج پیدا کرد.
در سال ۱۶۶۴ میلادی فردی به نام کاشف الدین، داروساز مشهور در دوره صفویه، رساله‌‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت.
رساله او در خصوص فواید و مضرات قهوه، باعث ایجاد علاقه در شاه عباس برای استفاده از قهوه شد و این آغازی خوب برای گسترش قهوه در ایران بود.
کشت دانه‌های قهوه و تجارت آن از شبه جزیره عرب آغاز شد و طبق شواهد موجود از قرن ۱۵ در یمن و در قرن ۱۶ نیز در ایران، مصر، سوریه و ترکیه شناخته شد.
این نوشیدنی محبوب در نشست‌ها و دیدارها، هنگام گوش دادن به موسیقی‌های زنده، خواندن کتاب، تماشای فیلم و تئاتر تبدیل شد.
قهوه‌خانه‌ها و کافه‌ها به سرعت در همه جا ظاهر شدند و دیگر فقط کافه و قهوه‌خانه معمولی نبودند بلکه محلی برای تبادل اطلاعات روز شده بودند تا جایی که از آنها با نام «مدارس عاقلان» یاد می‌شد.
جالب است بدانید که قهوه در ایران قبل از چای رواج داشته است و در آن زمان، ایرانیان در سفرهای زیارتی خود به سایر اماکن مذهبی کشورهای مسلمان، با قهوه آشنا شدند و آن را با خود به ایران آوردند.
با توجه به فاصله زیاد بین کشورهای تولید کننده قهوه با ایران، حمل و نقل قهوه به ایران مشکلات زیادی داشت.
از طرف دیگر، کشور ایران به دلیل قرار داشتن در نزدیکی كشت كنندگان عمده چای دنیا مانند چین و وجود جاده ابریشم در ایران که امکان حمل و نقل چای را در ایران نسبت به قهوه آسان تر می کرد باعث شد تا نوشیدن چای در بین مردم رواج پیدا کند.
همانطور که اشاره شد قهوه خانه‌‌ها در کاخ‌‌ها و بارگاه‌‌های سلطنتی صفوی و قاجار وجود داشت و طیف وسیعی از نوشیدنی ها از جمله قهوه در این مکان‌‌ها سرو می‌شد.
اولین قهوه خانه‌‌های ایران در زمان شاه طهماسب در قزوین و به مرور زمان در نقش جهان اصفهان شروع به فعالیت کرد.
انواع قهوه و پارامترهای مهم آن
روش تهیه کردن قهوه ها به سه دسته کلی زیر تقسیم بندی می‌شود:
- قهوه دمی
- قهوه اسپرسو
- قهوه ترک
اسپرسو پرطرفدارترین روش آماده کردن قهوه است. هرچند قهوه‌های دمی نیز از محبوبیت بالایی در بین دوستداران قهوه در سراسر جهان برخوردار است.
قهوه‌های دمی با استفاده از ابزارها و ویجت‌های مختلفی مثل فرنچ پرس ،ائروپرس ،کلور ،کمکس ،V60 و سایفون تهیه می‌شوند و برخلاف اسپرسو، آب داغ طی چندین مرحله به پودر قهوه اضافه می‌شود و قهوه دم می‌کشد.
قهوه ترک نیز از محبوب‌ترین قهوه‌ها به شمار می‌رود. این نوشیدنی به روش سنتی در قهوه‌جوش‌هایی موسوم به جذوه یا ایبریک دم‌آوری می‌شود.
بزرگترین تولیدکنندگان قهوه در جهان
بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان به طور قطع برزیل است و این کشور سال ها این عنوان را برای خود حفظ کرده است.
قهوه در حال حاضر یکی از کالاهایی است که تبدیل به یک تجارت بزرگ در سرتاسر دنیا شده است و حضور آن در میز صبحانه بیشتر مردم و همچنین در کافی شاپ ها این موضوع را تائید می کند.
اما همانطور که حتما می دانید این دانه محبوب در هر آب و هوایی کشت نمی شود بنابراین برخی کشورهای جهان سهم بسیار بیشتری در تولید قهوه دارند.
شاید برایتان عجیب باشد که بعد از برزیل کشورهای دیگری مانند ویتنام، کلمبیا، اندونزی، السالوادور و اتیوپی در لیست شش تولید کننده برتر قهوه در جهان از بین بیشتر از ۷۰ کشور دنیا قرار دارند.
کشورهایی که به عنوان بزرگترین تولید کننده قهوه در جهان شناخته می شوند همگی یک نوع خاص از قهوه را تولید نمی کنند.
در دنیا سه نوع اصلی دانه قهوه تولید می شوند که آن ها را با نام های عربیکا، روبوستا و لیبریکا می شناسیم.
حدود ۹۸ درصد کل قهوه تولیدی در دنیا از دو نوع اول هستند و محبوب ترین آن ها به طور قطع عربیکا است.
در رتبه بندی کشورهای تولیدکننده قهوه عربیکا، بیشترین تولید باز هم متعلق به کشور برزیل است اما بهترین قهوه عربیکا در جهان متعلق به کلمبیا و مکزیک است.
واردات قهوه به ایران
واردات قهوه به ایران، در سال‌های گذشته به دلیل افزایش تقاضا تا حد زیادی افزایش داشته است.
امروزه واردات قهوه از ۱۰ اولویت واردات کالا به کشور به شمار می‌رود.
برندهای بسیاری در ایران وجود دارد که انواع مختلف قهوه را در بسته بندی‌های متنوع بصورت دان یا پودر قهوه وارد بازار می‌کنند.
هرچند به دلیل حفظ کیفیت قهوه، معمولا قهوه بصورت دان وارد کشور می‌شود.
کشور امارات با صادرات بیش از ۶۶۶ تن قهوه خام، بزرگترین منبع واردات قهوه به ایران است.
کشورهای ایتالیا، ترکیه و اندونزی با صادرات بیش از ۳۰۰ تن قهوه خام در رده‌های بعدی واردات قهوه به ایران می‌باشند.
تعرفه گمرکی ترخیص قهوه با توجه به پارامترهای مختلف، متفاوت است.
قهوه رست شده یا خام، قهوه کافئین دار یا بدون کافئین و ... از جمله مواردی است که عوارض و حقوق وارداتی متفاوتی دارند.
تجار ایرانی در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰ میلیون دلار قهوه به کشور وارد کردند که این رقم، کشور ما را به هفتاد و هشتمین وارد کننده قهوه در جهان تبدیل کرد.
قهوه ایران از مقاصد مختلفی به کشور وارد می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- امارات متحده عربی با ۸.۸ میلیون دلار
- هند بیش از ۶ میلیون دلار
- اندونزی ۲.۷ میلیون دلار
- آلمان ۶۷۸ هزار دلار
- ایتالیا ۵۸۰ هزار دلار
البته همه قهوه وارداتی به ایران برای مصرف در داخل کشور نیست. بخشی از این محصول بعد از فرآوری و رُست‌کردن به مقصد کشورهای دیگر از جمله هند، ترکیه و… صادر می‌شود.
در سال ۲۰۲۰ تجار ایرانی توانستند ۱۲۲ هزار دلار قهوه صادر کنند که این رقم، ایران را در رتبه ۱۲۸ ام در میان صادرکنندگان قهوه جهان قرار داد.
مقصدهای اصلی صادرات قهوه از ایران شامل کشورهای زیر بود:
- هند ۸۵ هزار دلار
- ترکیه ۱۱ هزار دلار
- قزاقستان ۱۰.۵ هزار دلار
- کانادا ۴.۴ هزار دلار
- آلمان ۳ هزار دلار
بین ۶۰ تا ۷۰ درصد قهوه صادراتی در جهان از نوع عربیکا است.
قهوه روبوستا هم که به عنوان متعادل کننده طعم قهوه و سایر ویژگی‌های مورد انتظار از یک قهوه مطلوب به آن اضافه می‌شود، بین ۳۰ تا ۴۰ درصد صادرات قهوه در جهان را شامل می‌شود.
بیشترین حجم قهوه وارداتی به ایران هم مانند بسیاری از کشورهای جهان از نوع عربیکا است.
این دانه‌های قهوه به صورت خام، بوداده، سبز، فرآوری شده و… به کشور وارد می‌شوند.
انواع قهوه فوری و سایر محصولات مشابه هم در لیست قهوه وارداتی به کشور جای می‌گیرد.
انواع پودر قهوه
دو نمونه از پرطرفدارترین انواع قهوه که به گوش بسیاری از قهوه دوستان آشناست قهوه عربیکا و قهوه روبوستا هستند.
این دو نوع قهوه، به صورت دانه‌های سبز رنگی هستند که پس از رست یا برشته شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آیند و سپس با آسیاب شدن تبدیل به پودر قهوه می‌شوند.
شاید بتوان تنها نقطه مشترک این دو قهوه را در همین یک خط خلاصه کنیم و در زمینه‌های دیگر عربیکا و روبوستا تفاوت‌های آشکاری با یکدیگر دارند.
| شاخصه ها | روبوستا | عربیکا |
| ظاهری | دانه‌های کوچک، گرد و دارای خط وسط صاف | دانه‌های صاف، بیضی مانند و دارای انحنا در خط وسط |
| قیمت | کم | زیاد |
| میزان کافئین | ۱.۵ تا ۴ | ۰.۸ تا ۱.۵ |
| اسیدیته | کم | زیاد |
| تلخی | تلخ‌تر | شیرین‌تر |
| میزان چربی | کم | زیاد |
| مناطق قابل کشت | آفریقا، اندونزی، ویتنام، برزیل | اتیوپی، سودان، برزیل، کلمبیا |
انواع قهوه در بازار
در بازارهای ایران و جهان قهوه های معروفی وجود دارند که در ادامه برخی از آنها را به شما معرفی می کنیم.
کد ۱۱۲۰
جهت دریافت مشاوره خرید می توانید با کارشناسان فروش ما ارتباط گرفته و پس از بررسی اقدام به تهیه محصول نمایید.
