نحوه فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما
علت به وجود آمدن سامانه نیمایی، تحریم های اقتصادی و تنگنای کشور در دستیابی به ارز خارجی بوده است که مهم ترین وسیله برای تجارت است و به این علت سامانه نیما ایجاد شده است.
سامانه نیما بحث خرید فروش ارز خارجی بین صادر کننده و وارد کننده است و این سامانه به هیچ کس دیگری ارتباطی ندارد، یعنی اگر شما مثلاً مسافر یا توریست هستید هیچ وقت در سامانه نیما نه حضور پیدا می کنید و نه می توانید معامله و خرید و فروش ارز را انجام دهید.
مشکلاتی که در اثر تحریم ها ایجاد شده است
به علت مشکلاتی که برای تحریم های اقتصادی در زمینه انتقال ارز ما با آن روبرو هستیم، تحریم ها در چند زمینه ما را تحت فشار قرار داده است، یکی بحث این است که ما امکان صادرات کالاهای خاصی مثل نفت را نداریم و به سختی بابت این کالاها از ما خرید می شود و دیگری اینکه در بحث نقل و انتقال پول اگر بانکی، منشاء این نقل و انتقال را تشخیص دهد که به بانک مرکزی ایران یا بانک های تجاری که در ایران دچار تحریم هستند، مرتبط باشد آن منشا اگر شناسایی شود که به این موجودیت های تحریمی مرتبط است پول را بلوکه می کنند و اجازه برداشت پول را نمی دهند.
پس ما در دو زمینه تحت فشار هستیم یکی اینکه خرید و فروش اجناسمان سخت شده است و دیگر اینکه پرداختی های مان دچار مشکل می شوند، چون پرداختی های ما دچار مشکل شده است، آمدند یک خلاقیتی به خرج دادند.
فروش ارز در سامانه نیما
فرض کنید شما یک صادر کننده ای هستید که کالا یا خدمتی را به یک خریدار خارجی فروختید، در قبال این کالا و خدمتی که فروختید واحد پول خارجی (ارز خارجی) دریافت کردید، این ارز خارجی در اکثر مواقع آن چیزی که بین تجار رایج است و مورد قبول تجار است، دلار آمریکا است حتی اگر هیچ کدام از طرفین معامله شهروند کشور ایالات متحده آمریکا نباشند.
شما وقتی که این ارز را به دست می آورید در یک حساب ارزی که این حساب ارزی در خارج از کشور است و می تواند متعلق به بانک های داخلی باشد، یعنی حسابتان در شعب خارجی بانک های داخلی به صورت حساب ارزی باشد یا می تواند اصلاً مربوط به بانک های خارجی باشد، بانک هایی که مربوط به کشورهای به غیر از ایران هستند واریز می کنید.
شما این ارز را دارید، به جای اینکه این ارز را بیاورید داخل کشور بفروشید، شما به عنوان یک تاجر دارید داخل کشور زندگی می کنید و این زندگی کردن مستلزم این است که شما صادرات را انجام می دهید که ارز خارجی دریافت کنید، ارز خارجی تان را به ریال تبدیل کنید و در کشور خرج کنید، چون دارید داخل ایران زندگی می کنید.
به جای اینکه این پول و این ارز خارجی را وارد کشور کنید، بانک مرکزی یک تعهد و یکی وظیفه ای به عهده شما به عنوان صادر کننده قرار داده است و آن هم این است که ۹۵ درصد ارز حاصل از صادرات خودتان را در بازه نهایتاً شش ماهه (که به فکر این هستند که این بازه را حتی کوتاه تر هم کنند) در سامانه نیما به فروش برسانید.
این ۶ ماه هم به این علت به شما فرصت داده می شود چون به هر حال در تجارت مرسوم است که شما پرداخت تان را با تأخیر انجام دهید، یعنی توافق می کنید و وقتی که توافق کردید شما کالای آن نفری که دارد از شما خریداری می کند را آماده می کنید، ارسال می کنید، به گمرک آنجا که رسید پولتان را پرداخت می کند و این پروسه معمولاً شاید دو یا سه ماه طول بکشد.
و چون وقتی که شما آن کالا را صادر می کنید و دو یا سه ماه بعد پولش به دستتان می رسد، یک بازه ۶ ماه در نظر گرفتند که شما موظف هستید به عنوان یک صادر کننده که ۹۵% ارز صادراتی خودتان را در سامانه نیما به فروش برسانید.
رفع تعهد ارزی
وقتی که صادر کننده ۹۵ درصد ارز صادراتی خودش را در سامانه نیما به فروش برساند می گویند رفع تعهد ارزی شده است، یعنی رفع آن وظیفه از او برداشته شده است و دیگر هیچ دینی در این زمینه ندارد و می تواند دوباره در چرخه تجارت فعالیت کند.
در حالی که اگر این کار را انجام ندهد یعنی اگر آن دینی که به عهده اش است، آن ارزی که باید در سامانه نیما به فروش برساند را به فروش نرساند دچار در مرحله اول تذکر و توبیخ می شود، کارت بازرگانی اش لغو می شود و اجازه تجارت از او در کشور گرفته می شود.
اما وظیفه ما به عنوان یک صادرکننده این است که تعهد ارزی مان را ادا کنیم یعنی آن وظیفه ای که به عهده ما است، ۹۵ درصد ارزی که باید از ارز صادراتی مان تحویل بانک مرکزی بدهیم را انجام دهیم اما تنها راه، فروش ارز در سامانه نیما نیست، راه های دیگری هم دارد که در ادامه راجع به آن صحبت می کنیم.
مهم ترین و پر کاربردترین روش رفع تعهد ارزی
اما مهم ترین و پرکاربردترین روش رفع تعهد ارزی این است که مثلاً وقتی شما به عنوان یک صادر کننده ای که یک جنسی را صادر کردید و در ازای آن ۱۰۰ هزار دلار درآمد ارزی داشتید، موظف هستید که ۹۵ هزار دلار آن را در سامانه نیما به فروش برسانید، اگر این کار را کنید رفع تعهد تعهد ارزی کردید و راه های دیگری هم وجود دارد که این تعهدتان را ادا کنید اما مهمترین و پرکاربردترین که همه از آن استفاده می کنند، فروش ارز صادراتی در سامانه نیما است.
5 درصد باقیمانده از ارز
علت این که اجازه می دهند آن ۵ درصد را به فروش نرسانید این است که شما وقتی یک انسان صادر کننده غدر هستید قطعاً برای فروش کالای خودتان بازاریابی درست و مناسبی انجام دادید که توانسته اید به عنوان مثال مثلاً ۵۰۰ هزار دلار جنس را به یک نفر به فروش برسانید، این مستلزم این است که شما لینک ها و بازاریابی های قوی در خارج از کشور دارید و از شبکه تبلیغاتی استفاده کردید.
حتماً دفتر یا شرکتی در خارج از کشور دارید که توانسته اید اینقدر صادرات را انجام دهید، این ها همه برای شما هزینه دارند، امور دفتریتان هزینه دارد تبلیغاتتان هزینه دارد و در واقع این ۵ درصد را تخفیف قائل شدند که شما این ۵% را لازم نیست اصلاً وارد کشور کنید، این ۵% را خرج اموری می کنید که در خارج از کشور باید انجام دهید.
پس شما وقتی ۱۰۰ هزار دلار صادرات کردید ۹۵ هزار تای آن را موظف هستید که به نحوی تحویل کشورتان دهید، وقتی هم به سامانه نیما می فروشید انگار دارید به نظام بانکی و ارزی کشورت می دهید و ۵ درصد آن که ۵ هزار دلار می شود (در مثال صادرات ۱۰۰ هزار دلاری) را می توانید خرج دفترتان در خارج از کشور، تبلیغات تان و امور دیگری از جمله حمل و نقل و غیره کنید.
دلیل ایجاد تعهد در سامانه نیما
تعهد ارزی در سامانه نیما برای این ایجاد شده است که بانک مرکزی بتواند نظارت داشته باشد که ببیند شما دارید ارز را چند می فروشید، شما در سامانه نیما خودتان تعیین کننده قیمت نیستید، قیمت یک چیزی است که توسط بازار نیما دارد تعیین می شود و این بازار تحت نظارت بانک مرکزی است، این طوری نیست که شما بگویید من نمی خواهم بفروشم، من 100 هزار دلار دارم، ۹۵ هزار دلار هم تعهد ارزی دارم که باید این تعهدم را ادا کنم یعنی ۹۵ هزار دلار را هم باید بفروشم ولی نرخ نیما از نظر من کم است و من نمی خواهم بفروشم، اینطوری نیست، نرخ نیما و سامانه نیما یکی از اهداف به وجود آمدنش این است که بانک مرکزی بتواند به قیمت ارز خارجی نظارت داشته باشد.
دور زدن تحریم ها
دومین علتی که به وجود آمده است که اصلاً در واقع یکی از مهم ترین دلایلش است، دور زدن تحریم است، شما قبلاً صادرات را انجام می دادید ارزتان را به بانک مرکزی تحویل می دادید، بعد وارد کننده ای که می خواست واردات انجام دهد می آمد به بانک مرکزی می گفت من ارز می خواهم و بانک مرکزی به او ارز می داد اما الان چون بانک مرکزی و بانک های دیگر کشور دچار تحریم هستند و اگر در معامله ای فعالیت کنند شناسایی می شوند و پول بلوکه خواهد شد.
به علت اینکه این پول بلوکه نشود، دچار تحریم نشود و بشود تحریم را دور زد می گویند شما به عنوان صادر کننده لازم نیست پول را به بانک مرکزی تحویل دهید شما پول را به حساب یک نفر خارجی واریز می کنید که آن نفر خارجی در واقع فروشنده ای است که به وارد کننده جنس فروخته است.
یعنی شما صادر کردید، ارز دستتان است، خارج از کشور در یک حساب خارجی می باشد، از آن سمت یک وارد کننده ای نیاز به ارز دارد و می گوید من مثلاً می خواهم ۹۵ هزار دلار به حساب آقای فلانی بریزم که این آقای فلانی همان فروشنده ای است که قرار است به من مثلاً روغن بفروشد.
مثلاً قرار است من دانه های روغنی وارد کشور کنم و این آقای فلانی از من ۹۵ هزار دلار می خواهد، به جای اینکه شما به عنوان یک صادر کننده که ۱۰۰ هزار دلار از صادرات به دست آوردید، ۱۰۰ هزار تای آن را به بانک مرکزی برگردانید، بانک مرکزی می گوید که شما وارد سامانه نیما می شوید، یک نفر پیدا می شود که ۹۵ هزار دلار شما را می خواهد برای اینکه به حساب یک فروشنده خارجی واریز کند، فروشنده خارجی که این وارد کننده می خواهد از او دانه های روغنی را خریداری کند.
پس شما دیگر به جای اینکه ارز را داخل کشور وارد کنید و یک دفعه مشکلی برایش پیش بیاید و دیگر نشود تکانش داد، چون وقتی پول بلوکه می شود همان جا می ماند و مثل این است که فعلاً شما آن را از دست دادید و به این سادگی هم پول از بلوکه شدن و مسدودی در نمی آید، به جای اینکه پول با ریسک مسدود شدن و تحریمی روبه رو شود شما اصلاً بانک مرکزی را داخل کار نمی آورید و مستقیم پول را به حسابی که به شما اعلام می شود، واریز می کنید، این حساب در سامانه نیما اعلام می شود، پس سامانه نیما به این علت به وجود آمده است که بشود تحریم ها را با آن دور زد.
سهولت در تامین ارز مورد نیاز کشور
و در واقع سومین دلیل هم که یکی از آثار دلیل دوم است یعنی وقتی شما می خواهید تحریم ها را دور بزنید هدفتان این است که تامین ارز مورد نیاز کشور با سهولت انجام شود، چون اگر اشتباه کنید و به نحوی یک کاری کنید که آن ارز صادراتی بلوکه و مسدود شود مثل این است که کشور این پول را از دست داده است و حالا حالا هم از مسدودی در نمی آید.
مشکلاتی که در اثر تحریم ها ایجاد شده است
به علت مشکلاتی که برای تحریم های اقتصادی در زمینه انتقال ارز ما با آن روبرو هستیم، تحریم ها در چند زمینه ما را تحت فشار قرار داده است، یکی بحث این است که ما امکان صادرات کالاهای خاصی مثل نفت را نداریم و به سختی بابت این کالاها از ما خرید می شود و دیگری اینکه در بحث نقل و انتقال پول اگر بانکی، منشاء این نقل و انتقال را تشخیص دهد که به بانک مرکزی ایران یا بانک های تجاری که در ایران دچار تحریم هستند، مرتبط باشد آن منشا اگر شناسایی شود که به این موجودیت های تحریمی مرتبط است پول را بلوکه می کنند و اجازه برداشت پول را نمی دهند.
پس ما در دو زمینه تحت فشار هستیم یکی اینکه خرید و فروش اجناسمان سخت شده است و دیگر اینکه پرداختی های مان دچار مشکل می شوند، چون پرداختی های ما دچار مشکل شده است، آمدند یک خلاقیتی به خرج دادند.
فروش ارز در سامانه نیما
فرض کنید شما یک صادر کننده ای هستید که کالا یا خدمتی را به یک خریدار خارجی فروختید، در قبال این کالا و خدمتی که فروختید واحد پول خارجی (ارز خارجی) دریافت کردید، این ارز خارجی در اکثر مواقع آن چیزی که بین تجار رایج است و مورد قبول تجار است، دلار آمریکا است حتی اگر هیچ کدام از طرفین معامله شهروند کشور ایالات متحده آمریکا نباشند.
شما وقتی که این ارز را به دست می آورید در یک حساب ارزی که این حساب ارزی در خارج از کشور است و می تواند متعلق به بانک های داخلی باشد، یعنی حسابتان در شعب خارجی بانک های داخلی به صورت حساب ارزی باشد یا می تواند اصلاً مربوط به بانک های خارجی باشد، بانک هایی که مربوط به کشورهای به غیر از ایران هستند واریز می کنید.
شما این ارز را دارید، به جای اینکه این ارز را بیاورید داخل کشور بفروشید، شما به عنوان یک تاجر دارید داخل کشور زندگی می کنید و این زندگی کردن مستلزم این است که شما صادرات را انجام می دهید که ارز خارجی دریافت کنید، ارز خارجی تان را به ریال تبدیل کنید و در کشور خرج کنید، چون دارید داخل ایران زندگی می کنید.
به جای اینکه این پول و این ارز خارجی را وارد کشور کنید، بانک مرکزی یک تعهد و یکی وظیفه ای به عهده شما به عنوان صادر کننده قرار داده است و آن هم این است که ۹۵ درصد ارز حاصل از صادرات خودتان را در بازه نهایتاً شش ماهه (که به فکر این هستند که این بازه را حتی کوتاه تر هم کنند) در سامانه نیما به فروش برسانید.
این ۶ ماه هم به این علت به شما فرصت داده می شود چون به هر حال در تجارت مرسوم است که شما پرداخت تان را با تأخیر انجام دهید، یعنی توافق می کنید و وقتی که توافق کردید شما کالای آن نفری که دارد از شما خریداری می کند را آماده می کنید، ارسال می کنید، به گمرک آنجا که رسید پولتان را پرداخت می کند و این پروسه معمولاً شاید دو یا سه ماه طول بکشد.
و چون وقتی که شما آن کالا را صادر می کنید و دو یا سه ماه بعد پولش به دستتان می رسد، یک بازه ۶ ماه در نظر گرفتند که شما موظف هستید به عنوان یک صادر کننده که ۹۵% ارز صادراتی خودتان را در سامانه نیما به فروش برسانید.
رفع تعهد ارزی
وقتی که صادر کننده ۹۵ درصد ارز صادراتی خودش را در سامانه نیما به فروش برساند می گویند رفع تعهد ارزی شده است، یعنی رفع آن وظیفه از او برداشته شده است و دیگر هیچ دینی در این زمینه ندارد و می تواند دوباره در چرخه تجارت فعالیت کند.
در حالی که اگر این کار را انجام ندهد یعنی اگر آن دینی که به عهده اش است، آن ارزی که باید در سامانه نیما به فروش برساند را به فروش نرساند دچار در مرحله اول تذکر و توبیخ می شود، کارت بازرگانی اش لغو می شود و اجازه تجارت از او در کشور گرفته می شود.
اما وظیفه ما به عنوان یک صادرکننده این است که تعهد ارزی مان را ادا کنیم یعنی آن وظیفه ای که به عهده ما است، ۹۵ درصد ارزی که باید از ارز صادراتی مان تحویل بانک مرکزی بدهیم را انجام دهیم اما تنها راه، فروش ارز در سامانه نیما نیست، راه های دیگری هم دارد که در ادامه راجع به آن صحبت می کنیم.
مهم ترین و پر کاربردترین روش رفع تعهد ارزی
اما مهم ترین و پرکاربردترین روش رفع تعهد ارزی این است که مثلاً وقتی شما به عنوان یک صادر کننده ای که یک جنسی را صادر کردید و در ازای آن ۱۰۰ هزار دلار درآمد ارزی داشتید، موظف هستید که ۹۵ هزار دلار آن را در سامانه نیما به فروش برسانید، اگر این کار را کنید رفع تعهد تعهد ارزی کردید و راه های دیگری هم وجود دارد که این تعهدتان را ادا کنید اما مهمترین و پرکاربردترین که همه از آن استفاده می کنند، فروش ارز صادراتی در سامانه نیما است.
5 درصد باقیمانده از ارز
علت این که اجازه می دهند آن ۵ درصد را به فروش نرسانید این است که شما وقتی یک انسان صادر کننده غدر هستید قطعاً برای فروش کالای خودتان بازاریابی درست و مناسبی انجام دادید که توانسته اید به عنوان مثال مثلاً ۵۰۰ هزار دلار جنس را به یک نفر به فروش برسانید، این مستلزم این است که شما لینک ها و بازاریابی های قوی در خارج از کشور دارید و از شبکه تبلیغاتی استفاده کردید.
حتماً دفتر یا شرکتی در خارج از کشور دارید که توانسته اید اینقدر صادرات را انجام دهید، این ها همه برای شما هزینه دارند، امور دفتریتان هزینه دارد تبلیغاتتان هزینه دارد و در واقع این ۵ درصد را تخفیف قائل شدند که شما این ۵% را لازم نیست اصلاً وارد کشور کنید، این ۵% را خرج اموری می کنید که در خارج از کشور باید انجام دهید.
پس شما وقتی ۱۰۰ هزار دلار صادرات کردید ۹۵ هزار تای آن را موظف هستید که به نحوی تحویل کشورتان دهید، وقتی هم به سامانه نیما می فروشید انگار دارید به نظام بانکی و ارزی کشورت می دهید و ۵ درصد آن که ۵ هزار دلار می شود (در مثال صادرات ۱۰۰ هزار دلاری) را می توانید خرج دفترتان در خارج از کشور، تبلیغات تان و امور دیگری از جمله حمل و نقل و غیره کنید.
دلیل ایجاد تعهد در سامانه نیما
تعهد ارزی در سامانه نیما برای این ایجاد شده است که بانک مرکزی بتواند نظارت داشته باشد که ببیند شما دارید ارز را چند می فروشید، شما در سامانه نیما خودتان تعیین کننده قیمت نیستید، قیمت یک چیزی است که توسط بازار نیما دارد تعیین می شود و این بازار تحت نظارت بانک مرکزی است، این طوری نیست که شما بگویید من نمی خواهم بفروشم، من 100 هزار دلار دارم، ۹۵ هزار دلار هم تعهد ارزی دارم که باید این تعهدم را ادا کنم یعنی ۹۵ هزار دلار را هم باید بفروشم ولی نرخ نیما از نظر من کم است و من نمی خواهم بفروشم، اینطوری نیست، نرخ نیما و سامانه نیما یکی از اهداف به وجود آمدنش این است که بانک مرکزی بتواند به قیمت ارز خارجی نظارت داشته باشد.
دور زدن تحریم ها
دومین علتی که به وجود آمده است که اصلاً در واقع یکی از مهم ترین دلایلش است، دور زدن تحریم است، شما قبلاً صادرات را انجام می دادید ارزتان را به بانک مرکزی تحویل می دادید، بعد وارد کننده ای که می خواست واردات انجام دهد می آمد به بانک مرکزی می گفت من ارز می خواهم و بانک مرکزی به او ارز می داد اما الان چون بانک مرکزی و بانک های دیگر کشور دچار تحریم هستند و اگر در معامله ای فعالیت کنند شناسایی می شوند و پول بلوکه خواهد شد.
به علت اینکه این پول بلوکه نشود، دچار تحریم نشود و بشود تحریم را دور زد می گویند شما به عنوان صادر کننده لازم نیست پول را به بانک مرکزی تحویل دهید شما پول را به حساب یک نفر خارجی واریز می کنید که آن نفر خارجی در واقع فروشنده ای است که به وارد کننده جنس فروخته است.
یعنی شما صادر کردید، ارز دستتان است، خارج از کشور در یک حساب خارجی می باشد، از آن سمت یک وارد کننده ای نیاز به ارز دارد و می گوید من مثلاً می خواهم ۹۵ هزار دلار به حساب آقای فلانی بریزم که این آقای فلانی همان فروشنده ای است که قرار است به من مثلاً روغن بفروشد.
مثلاً قرار است من دانه های روغنی وارد کشور کنم و این آقای فلانی از من ۹۵ هزار دلار می خواهد، به جای اینکه شما به عنوان یک صادر کننده که ۱۰۰ هزار دلار از صادرات به دست آوردید، ۱۰۰ هزار تای آن را به بانک مرکزی برگردانید، بانک مرکزی می گوید که شما وارد سامانه نیما می شوید، یک نفر پیدا می شود که ۹۵ هزار دلار شما را می خواهد برای اینکه به حساب یک فروشنده خارجی واریز کند، فروشنده خارجی که این وارد کننده می خواهد از او دانه های روغنی را خریداری کند.
پس شما دیگر به جای اینکه ارز را داخل کشور وارد کنید و یک دفعه مشکلی برایش پیش بیاید و دیگر نشود تکانش داد، چون وقتی پول بلوکه می شود همان جا می ماند و مثل این است که فعلاً شما آن را از دست دادید و به این سادگی هم پول از بلوکه شدن و مسدودی در نمی آید، به جای اینکه پول با ریسک مسدود شدن و تحریمی روبه رو شود شما اصلاً بانک مرکزی را داخل کار نمی آورید و مستقیم پول را به حسابی که به شما اعلام می شود، واریز می کنید، این حساب در سامانه نیما اعلام می شود، پس سامانه نیما به این علت به وجود آمده است که بشود تحریم ها را با آن دور زد.
سهولت در تامین ارز مورد نیاز کشور
و در واقع سومین دلیل هم که یکی از آثار دلیل دوم است یعنی وقتی شما می خواهید تحریم ها را دور بزنید هدفتان این است که تامین ارز مورد نیاز کشور با سهولت انجام شود، چون اگر اشتباه کنید و به نحوی یک کاری کنید که آن ارز صادراتی بلوکه و مسدود شود مثل این است که کشور این پول را از دست داده است و حالا حالا هم از مسدودی در نمی آید.