هندوستان کشوری در جنوب آسیا است که در این مقاله قصد داریم فرآورده های گوجه در بازار رقابتی و تجارت این کشور را بررسی و تحلیل کنیم. هند بخش گسترده ای از شبه قاره هند را شامل می شود و پایتخت آن دهلی نو می باشد. این کشور از شمال غربی با پاکستان؛ از شمال با چین، بوتان، نپال و تبت و از شمال شرقی با برمه و بنگلادش همسایه است.
هند از خاور با خلیج بنگال از باختر با دریای عمان و از جنوب نیز با اقیانوس هند مرز آبی دارد.
روند تغییرات بازار در سالهای گذشته
بازار سس و رب گوجه فرنگی در هند، سال 2015 معادل 397.00 میلیون دلار محاسبه شده است البته در قیمتهای خرده فروشی؛ از این سال پیش بینی گردید که با رشد 7.27 درصدی، در سال 2025 به 1.10 میلیارد دلار در قیمت خرده فروشی برسد. اما این روند در سالهای 2020-2024 با کاهش مواجه شد، در حالی که این محصول رشد حدود 14.69 درصد را در سال 2015-2019 به خود اختصاص داده بود. متوسط مصرف سرانه رب و سس گوجه فرنگی در هندوستان بر حسب ارزش در سال 2015، 0.31 دلار در قیمت خرده فروشی بوده که تا سال 2020 باز رشد کرد و 13.25 درصد شد که به رقم سرانه 0.51 دلار در سال رسیده است. کارشناسان و متخصصان بازار مواد غذایی در هندوستان، پیش بینی کرده اند که رشد سرانه مصرف تا سال 2025، کاهش می یابد، اما مصرف سرانه همچنان با 6.01 درصد در سال ادامه دارد.
رشد صنعت سس و چاشنی در سالهای اخیر
در چند سال گذشته صنعت سس و چاشنی در حال رشد و گسترش بوده است. به منظور جلب توجه مصرف کنندگان، شرکتها با مواد و طعمهای جدید و متفاوت برای ایجاد چاشنیها، دستور العملهای سسهای جدید و خوشمزه تر را آزمایش کرده اند. در نتیجه، این صنعت شاهد انفجار تنوع بوده است؛ در حالی که قبلا فقط تعداد انگشت شماری چیپس گوجه فرنگی، سس گوجه فرنگی، خردل و مایونز وجود داشت، اکنون محصولات رقیب متعددی در بازار وجود دارد. سس کچاپ و گوجه فرنگی، خردل و سس مایونز در صدر فهرست سسهای پرمصرف به ویژه در شهرهای مرکزی هندوستان می باشند. با این حال، هنگام صرف غذا در رستورانها یا سایر مراکز غذایی، تعداد زیادی از مردم به دنبال سسهای خاص با طعمهای متمایز هستند.
توسعه تولید محصولات بدون افزودنی
در حال حاضر تعداد مصرف کنندگانی که به دنبال محصولات بدون افزودنی یا نگهدارنده مصنوعی هستند رو به افزایش است. در واقع اصطلاح پشت این روند که به آن برچسب زدن پاک می گویند، روز به روز محبوبیت بیشتری پیدا می کند. امروزه اکثر مردم از ادعاهای برچسب تمیز آگاه هستند و این ادعاها بر روی تصمیم آنها برای خرید محصولات سس و چاشنی تاثیر می گذارد. تقاضا برای محصولات با چنین برچسبهایی در حال افزایش است و مردم تمایل دارند برای محصولاتی با این برچسب خاص، قیمت بالاتری بپردازند. به منظور پاسخ به روند جدید برچسب تمیز، شرکتهای این بخش در تلاش هستند تا با فرمول بندی مجدد مواد تشکیل دهنده خود و ارائه محصولات بدون مواد نگهدارنده، مشتریان را جذب کنند. در همین حال، تقاضا برای محصولاتی که فاقد گلوتن، قند، لبنیات و مواد افزودنی می باشد، افزایش یافته است.
بنابراین شرکتها مواد باکیفیت بالاتر و بدون افزودنی را برای محصولات خود انتخاب می کنند. مونوسدیم گلوتامات توسط بسیاری از مصرف کنندگان، ناسالم در نظر گرفته شده است؛ به همین دلیل آنها به طور فعال از آن در سسها و چاشنیها اجتناب می کنند. برخی از شرکتها نیز تصمیم گرفته اند شربت ذرت با فروکتوز بالا را از فرمولاسیون خود حذف کنند، در عوض آن را با ساکارز به شکل قند نیشکر یا شکر قهوه ای جایگزین کرده اند. به عنوان مثال: Best Foods Inc یک سس کچاپ و گوجه فرنگی را درست کرد که با عسل شیرین می شود. علاوه بر این، به دلیل تغییر اساسی درک مردم در مورد غذا، تقاضا برای ادویه های ارگانیک نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. این به ویژه برای کالاهایی مانند: فلفل قرمز، زنجبیل و سیر معتبر است.
جایگاه هندوستان در تولید فرآورده های گوجه فرنگی
هند پس از چین دومین تولید کننده بزرگ گوجه فرنگی در جهان است و در حال حاضر 11 درصد از کل تولید جهانی گوجه فرنگی را به خود اختصاص داده است. اکثر گوجه فرنگیهای تولیدی در کشور به صورت تازه مصرف می شوند و مابقی به محصولاتی مانند: رب گوجه فرنگی، آب گوجه فرنگی و سس گوجه فرنگی تبدیل می شوند. این صنعت رشد چشمگیری در کشور داشته است؛ چرا که محصولات فرآوری گوجه فرنگی مانند: سس گوجه فرنگی معمولا با محصولات غذایی مانند: همبرگر، ساندویچ، پیتزا و سیب زمینی سرخ شده سرو می شود. علاوه بر این، محصولات گوجه فرنگی فرآوری شده مانند: رب گوجه فرنگی و سس گوجه فرنگی نیز در غذاهای مختلف هندی کاربرد گسترده ای دارند. برخی از عوامل دیگری که بازار فرآوری گوجه فرنگی در هند را هدایت می کند عبارتند از: راحتی، ماندگاری طولانی تر، شهرنشینی، تغییر عادات غذایی و رشد در بخش خرده فروشی. با این حال، تنها تعداد کمی به صورت تجاری در دسترس هستند و برخی دیگر به صورت محلی مصرف می شوند. چندین شرکت بذر گوجه فرنگی را بیشتر پرورش داده اند و گونه های جدیدی را با ویژگیهای خاص عرضه کرده اند. سهم ایالتهای هندوستان در تولید گوجه فرنگی در جدول زیر نمایش داده شده است.
سهم ایالتهای هندوستان در تولید گوجه فرنگی در جدول زیر نمایش داده شده است.
Tomato production in India state wise
| State | Production (in 000 tons) | Share(%) |
| Andhra Pradesh | 3146.96 | 16.22 |
| Madhya Pradesh | 2511.89 | 12.95 |
| Karnataka | 1775.79 | 9.16 |
| Gujarat | 1366.57 | 7.05 |
| Orissa | 1305.31 | 6.73 |
| West Bengal | 1268.12 | 6.54 |
| Telangana | 901.53 | 4.65 |
| Maharashtra | 805.90 | 4.15 |
| Chhattisgarh | 1133.09 | 5.84 |
| Bihar | 955.57 | 4.93 |
بزرگ ترین تولید کنندگان گوجه فرنگی در جهان
چین بزرگ ترین تولید کننده گوجه فرنگی در جهان است که حدود 34.75 درصد از کل تولید گوجه فرنگی در جهان را به خود اختصاص داده است. هند با تولید 19.01 میلیون تن 10 درصد از کل تولید گوجه فرنگی در جهان را به خود اختصاص داده است که هر سال مقدار 1.45 درصد افزایش می یابد. ترکیه و ایالات متحده سومین و چهارمین تولید کنندگان بزرگ گوجه فرنگی هستند. ترکیه نیز در پنج سال گذشته شاهد رشد سریع 8 درصدی بوده است. وقتی صحبت از صادرات به میان می آید، مکزیک 26 درصد سهم دارد در حالی که در کشورهایی مانند: هند و چین، گوجه فرنگی به صورت محلی مصرف می شود یا به شکل رب گوجه فرنگی یا سایر غذاهای فرآوری شده صادر می شود.
صادرات فرآورده های گوجه فرنگی از هندوستان
سس گوجه فرنگی در سراسر جهان معامله می شود؛ داده های ارائه شده در مورد تجزیه و تحلیل صادرات نشان می دهد که تقریبا 124 کشور و منطقه وجود دارد که به طور فعال سس گوجه فرنگی را از هند وارد می کنند. ارزش مجموع کل صادرات 28.16 میلیون دلار است؛ بنابراین اگر هر صادر کننده ای بخواهد کچاپ گوجه فرنگی را صادر کند، Connect2India راهنمای کاملی در مورد نحوه صادرات سس گوجه فرنگی از هند را ارائه می دهد. داده های زیر شامل تجزیه و تحلیل صادرات سس گوجه فرنگی و منابع صادراتی می باشد. بر اساس داده های صادرات سس گوجه فرنگی، 5 شریک تجاری برتر هند که سس گوجه فرنگی را از صادر کنندگان هندی خریداری می کنند، در جدول زیر ذکر شده اند. ارزش کل صادرات 5 کشور برتر 18.99 میلیون دلار است که 67.44 درصد از صادرات را تشکیل می دهد.
| Country | Value (USD Million) |
| USA | 5.6 |
| United Kingdom | 5.08 |
| Australia | 4.43 |
| Oman | 2.03 |
| Nepal | 1.85 |
پس از چین، کشور هند دومین تولید کننده بزرگ گوجه فرنگی در جهان است و در حال حاضر 11 درصد از کل تولید جهانی گوجه فرنگی را دارا می باشد، اما بیش از 87 درصد گوجه تولیدی در این کشور به شکل تازه و در مناطق محلی مصرف می گردد. با وجود تقاضای بالا برای سس و رب گوجه فرنگی هندوستان، این کشور بیشترین صادرات رب گوجه خود را به صورت صادرات مجدد و یا همکاری مشترک با پاکستان انجام می دهد. کشور هندوستان پتانسیل بالایی برای صادرات رب و سس گوجه فرنگی به شکل فله و بشکه های 200 تا 300 کیلویی دارد.
واردات فرآورده های گوجه فرنگی به هند
ارزش کل واردات محصولات نهایی یعنی کنسرو گوجه و بذر گوجه فرنگی، سس و رب، در سال 2019 به 20.64 میلیون دلار آمریکا رسید. ارزش کل واردات رب گوجه فرنگی در هند نیز، در طول سال 2019 به 19 میلیون دلار آمریکا رسید. نزدیک به 72 درصد واردات از چین بوده و پس از آن آمریکا، اسپانیا، ایتالیا و شیلی. واردات رب گوجه فرنگی از بریتانیا، سوئیس، نیجریه، مالزی و بوتان بسیار ناچیز بوده است
. 
در سال 2019-2020، ایتالیا بیشترین سهم صادرات کنسرو گوجه فرنگی را به هند و پس از آن چین به دست آورد. واردات کنسرو گوجه فرنگی از بریتانیا، هلند و اسپانیا تقریبا 1 درصد از کل واردات را تشکیل می دهد. در سال 2019-2018، مقداری گوجه فرنگی کنسرو شده تنها از امارات و استرالیا وارد شد، اما در سال 2019، وارداتی از این کشورها ثبت نشد. ارزش کل واردات گوجه فرنگی کنسرو شده در هند، در طول سال 2019 به کمتر از 0.94 میلیون دلار آمریکا رسید و این کشور بیشتر به دنبال واردات فله ای این محصول بود.
حجم کل واردات سس گوجه فرنگی HS210320 در هند به 640.94 تن متریک در طول سال 2020-2019 رسید. ارزش کل این واردات در سال 2020 با 2.6 درصد کاهش به 733000 دلار آمریکا رسید. بیشترین واردات از ایالات متحده آمریکا، بوتان، سریلانکا، تایلند و ایتالیا بوده است.
روند صادرات فرآورده های گوجه فرنگی در سالهای اخیر
نپال شریک تجاری کلیدی هند است و سهم بازار 59 درصد از کل صادرات رب گوجه فرنگی HS200290 را در اختیار دارد. با این حال، حجم صادرات به نپال تقریبا 26 درصد در سال 2019-2020 کاهش یافت و از 309 تن در سال 2019-2018 به 228 تن رسید. حجم صادرات به بوتان در سال 2019 با 108 درصد افزایش به 88.75 تن رسید. در سال 2019-2020، ارزش کل صادرات رب گوجه فرنگی از هند به 187000 دلار آمریکا رسید که رشد قابل توجهی نزدیک به 160 درصد در مقایسه با سال 2019-2018 ثبت شد. هند نزدیک به 138.19 تن محصول کنسرو گوجه فرنگی HS200210 را در سال 2020-2019 صادر کرد. ارزش این صادرات در سال 2020-2019 به 94000 دلار آمریکا رسید؛ صادرات به نپال با 53 درصد از کل حجم تجارت هند، بالاترین سهم بازار را به خود اختصاص داد. 47 درصد باقی مانده بین قزاقستان، استونی، گرجستان، چین و سایر کشورهای خاورمیانه، اروپا و آسیای جنوب شرقی تقسیم شد. نزدیک به 23 درصد از حجم کل محصولات سس گوجه فرنگی HS210320 در سال 2020-2019 به ایالات متحده صادر شده است. ارزش صادرات سس گوجه فرنگی در سال 2019، CAGR 6 درصدی را ثبت کرد و به 4.85 میلیون دلار در طول سال رسید. سال 2019-2020 برخی از کمترین مقدار محصولات سس گوجه فرنگی بذر گوجه فرنگی سانسید به کشورهای شبه قاره آفریقا صادر شد.
تقاضای تخمینی فرآورده های گوجه فرنگی در هند
در هند، مصرف داخلی محصولات حاصل از گوجه فرنگی فرآوری شده بیشتر از کل تولید گوجه فرنگی فرآوری شده است. بر اساس برآوردهای تولید و داده های واردات و صادرات، مصرف ظاهری گوجه فرنگی فرآوری شده را می توان در حدود 278000 تن متریک در سال تخمین زد که از سال 2017 تا کنون سالانه بیش از 20 درصد افزایش داشته است. بر اساس این ارقام، مصرف سرانه در سال 2019-2018، 0.17 کیلوگرم بوده و در سال 2023-2022 سرانه مصرف 0.26 کیلوگرم برآورد می گردد. این محاسبات با سایر داده ها همخوانی دارد که نشان می دهد تقاضای هند برای محصولات گوجه فرنگی فرآوری شده سالانه حدود 30 درصد افزایش می یابد که هم ناشی از رشد جمعیت و هم به دلیل افزایش تقاضای مصرف کننده برای محصولات دیگر مانند: سس ماکارونی و سس کچاپ و همچنین محصولات آماده جدید است. به عنوان مثال: محصولات خوراکی، آبغوره کیلویی و لوازم عمده در زنجیره های خرده فروشی مواد غذایی از جمله رستورانهای فست فود و هتلهای زنجیره ای. بازار هند شاهد تنوع در محصولاتی مثل: سس کاری، کاری آماده مصرف و مخلوط پودر خشک، سس کچاپ، پوره، آبمیوه و گوجه فرنگی خشک می باشد. این رشد با افزایش مصرف داخلی به دلیل نوسانات گوجه فرنگی تازه، تقاضا را برای رب گوجه فرنگی بسته بندی شده افزایش داده است. بر اساس گزارش NRAI India Food Services، اندازه بازار بخش HoReCa هند در سال 2019-2018 تقریبا 20 میلیارد دلار برآورد شده است.
تخمین زده می شود که این بخش با رشد 15 درصد به 35 میلیارد دلار آمریکا در سال 2023-2022 برسد. رشد مصرف رب گوجه فرنگی در هند دو رقمی شده است، بنابراین یک بازار در حال ظهور وجود دارد. با این حال، وسعت بازار به گونه ای است که حدود 8000 هکتار از حدود 900000 هکتار گوجه فرنگی برای تامین نیاز فرآوری کفایت میکند، بنابراین هنوز بازار بسیار کوچکی است. بازار در هند بسیار باکیفیت نیست و رب گوجه فرنگی غیر استاندارد را که دارای شکر اضافه شده، PH اصلاح شده و رنگ مصنوعی می باشد را می پذیرد. بسیاری از واحدها فقط دارای گواهینامه پایه HACCP یا تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی با استفاده از سیستمهای غیر بسته برای پردازش هستند. هیچ صنعت فرآوری گوجه فرنگی اختصاصی وجود ندارد، زمانی که قیمت APMC گوجه فرنگی به کمتر از 4 روپیه در کیلوگرم می رسد، فرآوری گوجه فرنگی یک فعالیت فرصت طلبانه است؛ اینها برخی از مسائل کلیدی هستند.
لیست شرکتهای مجاز صادرات و واردات به هندوستان
لیست کلیه شرکتهای مجاز به واردات و صادرات رب و سس گوجه فرنگی در هندوستان از نظر سازمان بهداشت مواد غذایی و سازمان استاندارد هندوستان به شرح ذیل می باشد.
- ATL NASIK TRADERS
- FARMEX AGRI HOME PRODUCTS LLP
- M/s T.R. Himalayan Fruit Products
- Jadli Foods Pvt. Ltd..
- Al Tauheed Impex
- SAI ADVERTISING
- Sunny
- Bhavar Ventures Pvt Ltd
- GREEN FIELD FOODS
- Natural Fresh Fruits And Veggies
- Akshaj Overseas
- Nidhi Enterprises
- SAFA AGRO PRIVATE LIMITED
- Shreya Structures Private Limited
- SAFFRON INTERNATIONAL
- Genomic Valley Biotech Ltd
- Embhah Enterprise And Lamlynti Border Farm Society
- Only Me Superfoods
- VL Internationals
- R AND B EXPORT COMPANY
- GABRIELLA INTERNATIONAL
- ALFA FOOD PRODUCTS
- Harikrushna International
- D Y ENTERPRISES
- SAFFRON TRADING
- Excellent Agro Export Services
- BVG Health Food Pvt. Ltd.
- AL-Azim Worldwide Exports & Imports
- Emporium Impex
- Downhill Agro Sobhagu Form
- KASH Agro Export And Import
- SAR Overseas
- Unnamed Proprietor Firm / Self Managed Firm
- Farmer
- IGNITE GROUP
- Corporate International
- Sach Herbotech Products Pvt Ltd
- Nilons Enterprises Pvt Ltd
- Tag Overseas
- Patel Overseas
- INDO-US BIOTECH PVT. LTD.
- Sai International
- Sai International
- R S ARORA & CO.
- Green Foods
- Neoc Corp
- Pingax Agro Foods
- Jeeva Exporters
- Canny
- Agri International
- Energy Food Processing
- Parth Foods
- Mexican Traders ( Unit Of Christy Group Of Industries)
- Kamalesh Enterprises
- Continental Exports
- UPPIN FOOD PRODUCTS
- Kohinoor Foods Ltd
