واژه ی حلوا ریشه عربی دارد و به معنای شیرینی می باشد. حلوا ارده، ماده ای مغذّی و مقوی است که بیشتر، در وعده ی صبحانه مصرف می شود.
خواص حلوا ارده اردکان برای حفظ قدرت و سلامتی کودکان یکی از فواید این ماده ارزشمند است این محصول از اصلی ترین مواد تشکیل دهنده این ترکیب میتوان به ارده، هل، شکر، چوبک و تخم مرغ اشاره کرد. چوبک شیره ی نوعی گیاه است که استفاده از آن در این ترکیب، موجب شیرینی وسفت شدن حلوا ارده می شود.
در تهیه حلوا ارده می توان از مواد شیرین کننده ی دیگری همچون شیره خرما، شیره انگور یا عسل استفاده کرد. در زمان های قدیم نیز که هنوز شکر وجود نداشت ، برای تهیه حلوا ارده از شیره ی انگور استفاده می کردند. ارده که در این ترکیب به کار می رود مایعی کرم رنگ با طعمی گس است که از سابیدن کنجد تفت داده شده به دست می آید.
برای تهیه ی ارده، ابتدا کنجد برداشت شده از مزرعه به کارخانه برده می شود. سپس بدون مواد افزودنی پوسته آن را جدا می کنند و آن را به دقت می شویند.
در مرحله ی بعد کنجد ها بو داده می شوند و با استفاده از آسیاب های مخصوص، کنجد بدون پوست، سابیده می شود. از له کردن این کنجد ها، ارده به دست می آید. از آنجایی که طعم ارده کمی به تلخی می زند، معمولا آن را با موادی شیرین مانند شیره یا عسل مخلوط می کنند و سپس آن را مصرف می کنند.اما حلوا ارده به دلیل شکر و چوبکی که در آن به کار رفته است، شیرین و جامد است و به تنهایی می توان آن را مصرف نمود.
حلوا ارده اردکان
حلوا ارده در ایران قدمتی طولانی دارد و گفته می شود که اولین نفری که این ماده را ابداع و تولید کرد شیخ بهایی می باشد.
با این حال، این گفته آن چنان معتبر نیست زیرا کتاب اشپزی قدیمی به زبان عربی وجود دارد که در آن هفت مدل حلوای مختلف اموزش داده شده است.
این کتاب در حدود 300 سال پیش از تولد شیخ بهایی نوشته شده است. گفته می شود پس از آنکه شیخ بهایی حلوا ارده را ابداع کرد این صنعت به اردکان منتقل شد. حلوا ارده پیشینه دیرینه ای در این شهرستان دارد که به قبل از دوران قاجاریه بر می گردد.
اسنادی که در موزه ی فرهنگ اردکان نگهداری می شود نشانی از رونق این صنعت در اردکان می باشد. شهر اردکان در استان یزد، توانسته است به عنوان مهم ترین تولید کننده محصولات کنجدی در ایران شناخته شود و تنوع بالایی از این محصولات کنجدی را روانه بازار کند.
حلوا ارده اردکان از شناخته شده ترین محصولات کنجدی است که طرفداران بسیاری در سراسر ایران دارد. حلوا ارده انواع مختلفی دارد: حلوا ارده ساده، حلوا ارده نرم، حلوا ارده شکری، حلوا ارده بدون شکر و حلوا ارده با شیره های طبیعی.
حلوا ارده ساده فرآورده ای جامد است که شکلی رشته ای دارد و از پختن شکر،گلوکز مایع، اسید سیتریک و سپس از مخلوط کردن آن با ارده به دست می آید. حلوای نرم همانطور که از نام آن مشخص است ظاهری نرم و یکدست و بدون نخ دارد.
برای تهیه آن شکر، گلاب، سفیده تخم مرغ، اسید سیتریک وگلوکز مایع را می پزند و در نهایت آن را با ارده ترکیب می کنند. حلوای بدون شکر همانند حلوا ارده ساده بافتی محکم و ظاهر رشته ای دارد که از پختن شکر،گلوکز مایع،آب چوبک، قند های الکلی و اسید سیتریک به دست می آید و سپس مانند بقیه حلواها با ارده ترکیب می شود.
قندهای الکلی نیز طعمی مانند شکر دارند اما تفاوت آن ها در این است که این قند ها انرژی کمتری تولید می کنند و موجب فساد و پوسیدگی دندان ها نمی شوند. حلوا ارده با شیره های طبیعی بسته به شیره ای که در آن به کار می رود نام گذاری می شوند.
شیره انگور و شیره خرما دو نمونه از شیرین کننده های طبیعی هستند که بیشترین کاربرد را در تهیه حلوا ارده دارند. استفاده از این شیره ها نه تنها طعم و مزه حلوا را تغییر می دهد بلکه در تشکیل بافت حلوا نیز موثر است.
این نوع حلوا از پختن شیره های طبیعی و ترکیب این مواد با ارده به دست می آید. به طور معمول روی حلوا ارده، خلال پسته یا دانه های کنجد ریخته می شود تا طعم خوشایندتری پدید آید.
این محصول خوش طعم، بهتر است که در مکانی خنک و دور از تابش مستقیم خورشید نگهداری شود. در صورتی که در یخچال نگهداری شود تاریخ مصرف آن میتواند از شش ماه به یکسال افزایش پیدا کند.
درصورتی که مدتی از ظرف محتوی حلوا ارده استفاده نشود مقداری روغن بر روی آن مشاهده می شود که این موضوع ربطی به نامرغوب بودن محصول ندارد بلکه روغن آن جدا شده است ( به اصطلاح، دو فاز شده است.
برای رفع این موضوع کافی است آن را به دقت مخلوط کنید یا به آرامی روغن آن را روی حلوا ارده خالی کنید. این روغن همان روغن کنجد است و می توان برای سالاد یا روی غذا از آن استفاده کرد.
خواص حلوا ارده
حلوا ارده یک ماده غذایی با طبع گرم است برای همین در طب سنتی به افراد سرد مزاج توصیه می شود که در برنامه ی غذایی خود از این محصول مصرف نمایند.
از آنجا که این محصول اندکی سنگین است خوردن آن حتی به اندازه کم باعث احساس سیری در افراد می شود که این نکته ی مثبتی است برای افرادی که قصد فعالیت بدنی دارند. چرا که یک صبحانه ی کم حجم و نیروزا به حساب می آید.
این ماده مغذی با داشتن انواع ویتامین هاو املاح مفید مانند منیزیم،روی،کلسیم و فسفر برای افراد مسن ،کودکان و افراد دارای ضعف عمومی، صبحانه ای بسیار مناسب و مفید است.این ماده غذایی همچنین تاثیر بسزایی بر حافظه دارد و مصرف آن سبب افزایش میزان یادگیری دانش آموزان می شود.
املاح بالای موجود در آن، سبب تقویت استخوان و کاهش پوکی استخوان، رفع کم خونی و فقرآهن و کاهش حملات میگرنی می شود. چربی این محصول فاقد کلسترول است و مصرف آن سبب افزایش چربی مفید به نام اچ دی ال می شود.
