عسل زنبور عسل اولین ماده شیرین مورد استفاده انسان بود که به ویژه توسط کشیشان در آیینهای مختلف مورد توجه قرار گرفت. شواهد کافی وجود دارد مبنی بر اینکه در تمدنهای باستانی از عسل گون در تهیه نوشیدنی الکلی که گرده و مخمرهای لانه زنبوری به آن اضافه می شد از عسل استفاده می شده است.
اما قدیمی ترین اسناد مربوط به عسل دو قطعه است که به زبان سومری نوشته شده است. نشانه هایی از مصریان در مورد نحوه برداشت و استفاده از عسل باقی مانده است. بابلیها و تمدنهای مختلف باستانی در هند و چین از عسل هم به عنوان دارو و هم در آیینها و مراسم استفاده می کردند.
در عهد عتیق می یابیم که "عسل" بیش از 60 بار نوشته شده است. در یونان باستان، در مورد تولید عسل بسیار نوشته شده بود. بقراط عسل را برای التیام برخی از بیماریها (معده-روده ای، کلیوی، تنفسی) و برای درمان زخمها توصیه می کرد. دیوسکوریدس، نویسنده کتاب پنج جلدی De Materia Medica، زخم های فیستول دار را با استفاده از عسل در کاربردهای محلی درمان کرد.
- بیشتر بخوانید: عسل گون اردبیل
پلینی عسل را در ترکیب با روغن ماهی برای درمان زخمهای عفونی نشان داد. مسلمانان از عسل به عنوان داروی خوب برای هر بیماری استفاده می کردند. استفاده از عسل در غذا (به عنوان غذا، نوشیدنی، نگهدارنده)، در پزشکی، در مراسم مذهبی تا زمان کشف نیشکر و قند چغندر پیوسته رو به افزایش بود.
در سال 1871، اینورتاز (آنزیمی که تبدیل قند را به گلوکز و فروکتوز سرعت می بخشد) کشف شد. عسل گل، (گل)، به دست آمده از فرآوری شهد و گرده جمع آوری شده توسط زنبورها از گل گیاهان عسلک،عسل مانا، (خارج گل)، که از سایر قسمت های گیاه، به غیر از گل، می آید، می تواند منشا حیوانی یا گیاهی داشته باشد.
با توجه به خواص تغذیه‌ای آن، در غذای افراد در هر سنی از ارزش بالایی برخوردار است و در رژیم غذایی و درمانی کاربرد فراوانی دارد. عسل در خانه عسل اغلب در غذا، در آشپزخانه یا به عنوان دارو استفاده می شود، که توسط طب عامیانه بسیار مورد استقبال قرار می گیرد. همچنین کاربردهای مهمی در تغذیه مصنوعی، تغذیه قبل و بعد از عمل، در اطفال و زنان دارد.
ارزش غذایی عسل
ارزش غذایی عسل در درجه اول در غنی بودن آن از قند (70 تا 80 درصد) نهفته است، از این نظر، یک غذای انرژی زا است. بیشتر قندهای موجود در عسل قندهای ساده (گلوکز و فروکتوز) هستند که دیگر نیازی به پردازش خاصی از طریق هضم ندارند و مستقیماً جذب شده و کاملاً تا مرحله دی اکسید کربن و آب می سوزند و در تمام مراحل تجزیه انرژی آزاد می کنند.
یک گرم قند موجود در عسل سیاه مانند قند چغندر آزاد می کند: 4.1 کالری، اما (بر خلاف شکر) این انرژی کاملاً در دسترس بدن است. بنابراین عسل یک غذای آسان جذب و قابل هضم است.
تفاوت اساسی بین عسل زنبور عسل و شکر تجاری، محتوای بالای آن در برخی از مواد غیر قندی (ریز عناصر، آنزیمها، اسیدهای آلی و ویتامینها) است که تأثیر مثبت خود را هم از طریق تنظیم عملکردهای مهم بدننشان می دهد.
همچنین کمک می کند جهت افزایش کیفیت طعمی خاص (طعم عسل) ظاهر، رنگ، قوام عسل را به یک ماده غذایی بسیار ارزشمند تبدیل می کند، اما بویژه عطر خاص آن به دلیل محتوای روغنهای ضروری (فرار) است، بوی عسل با رایحه گلهایی که از آن می آید یکسان نیست.
ارزش درمانی عسل عسل زنبور عسل نه تنها دارای خواص تغذیه ای است، بلکه با بررسیهای انجام شده نشان داده شده است که این عسل اقاقیا دارای اثر درمانی موثری نیز می باشد که هم در اختلالات گوارشی و هم در کبد و صفراوی، قلب و عروق، تنفس، سیستم عصبی و دستگاه ادراری اعمال می شود.
اختلالات، در بیماریهای تغذیه ای و عفونی، در بیماریهای خونی و پوستی. عسل با تمام خواص ارزشمندی که دارد برای بیماران مبتلا به چاقی، دیابت، اختلالات تنظیم گلوکز، نارسایی پانکراس برون ریز و بیماران گاسترکتومی و همچنین در برخی اختلالات آلرژیک منع مصرف دارد.
اندیکاسیونهای اپی درمانی مانند هر دارویی فقط توسط پزشک متخصص انجام می شود و درمانها با در نظر گرفتن اعمال عمومی و فیزیولوژیکی دارویی-فیزیولوژیکی فراورده اپی درمانی، وضعیت بیمار و سیر تکاملی تحت نظارت مستقیم وی انجام می شود.