سماق کوهی یکی از گونه‌های گیاهی خودرو است که در ادامه به بررسی روش های تکثیر و پرورش آن می پردازیم که میوه‌های خوشه‌ای شکلی داردرنگ میوه آن قرمز و قهوه ای و طعم آن گس است ولی بعد از رسیدن ترش می‌شود.
این محصول در ایران در نقاط استپی سلسله کوه‌های البرز، زاگرس و استان‌های آذربایجان، خراسان، فارس، دره‌های کرج، ارتفاعات شیراز و جنگل‌های ارسباران به صورت خودرو رشد می‌کند.
درختچه سماق در مناطقی رشد می‌کند که سالانه 350 میلیمتر بارندگی داشته باشند و بیشتر به خاک‌های اسیدی و خنثی علاقه دارد این گیاه نورپسند و غیر مقاوم به سایه است و اگر در اثر کم آبی خشک شود با مختصر رطوبتی دوباره احیا می‌شود و شاخ و برگ جدید در می‌آورد.
درست است که اصل این گیاه به شکل خودرو است اما امروزه به کمک پیشرفت علم کشاورزی، این محصول را در شرایط آب و هوایی مساعد و به روش‌های مختلف تکثیر می‌نمایند در ادامه مقاله به شرح و توضیح این روش‌ها می‌پردازیم.
روش‌های تکثیر سماق
تکثیر سماق به چند روش بذر، قلمه و پاجوش انجام می‌شود که هر کدام از این روش‌ها را به طور جداگانه توضیح خواهیم داد.
1. تکثیر سماق از طریق بذر
در این روش ابتدا بذرها را داخل ظرف آبی قرار دهید و پس از گذشت یک روز دانه‌ها را از آب خارج کرده و بر روی دستمال تمیز قرار دهید تا خشک شوند. در مرحله بعدی بذرها را داخل ظرفی که با خاک پرلیت و پیت ماس پر شده به عمق 1 سانتیمتر بکارید و به مدت 3 تا 4 ماه در یخچال قرار دهید در این مدت سطح خاک را همواره مرطوب نگه دارید دلیل قرار دادن بذرها در یخچال برای طی شدن خواب زمستانی بذر انجام می‌شود بعد از گذشت 4 ماه بذرها را از یخچال خارج کرده و در گلدانی حاوی مخلوط پیت ماس و پرلیت به عمق 8 تا 10 سانتیمتر بکارید.
برای کاشت بذرها از گلدانی استفاده کنید که کف آن سوراخ باشد. پس از کاشت دانه‌ها روی گلدان پلاستیک بکشید تا رطوبت آن حفظ شود. دمای مناسب برای جوانه زنی بذر سماق بین 18 تا 21 درجه سانتی گراد است. گلدان را در معرض نور خورشید قرار دهید. پس از اینکه جوانه‌ها سر از خاک بیرون آوردند، پلاستیک را از روی گلدان بردارید. پروسه جوانه‌زنی بذر سماق بین 2 تا 4 هفته طول می‌کشد. زمانی که اندازه نهال‌ها به 10 تا 15 سانتیمتر رسید آن را به گلدان‌های بزرگتر حاوی خاک زهکشی مرغوب منتقل نمایید و در نهایت در فصل پاییز در زمین بکارید.
2. تکثیر سماق از طریق قلمه
برای تکثیر درختچه سماق از طریق قلمه، شاخه‌های صافی را انتخاب کنید که دارای جوانه باشند در مرحله بعد برگ‌های اضافی آن را جدا نمایید طوری که فقط چند برگ جوان در انتهای ساقه باقی بماند طول قلمه انتخابی باید بین 15 تا 20 سانتیمتر باشد در آخر قلمه‌های آماده شده را در گلدانی حاوی خاک پیت ماس بکارید.
برای تسریع عمل ریشه‌زایی می‌توانید انتهای قلمه‌ها را به پودر هورمون ریشه زایی آغشته کنید بعد از 4 هفته قلمه را چک کنید، اگر جوانه‌های موجود بر روی قلمه هیچ رشدی نکرده‌اند، به این معنی است که قلمه‌ها ریشه‌دار نشده‌اند زمانی می‌توانید قلمه‌ها را از گلدان به خاک باغ یا باغچه منتقل کنید که ریشه‌ها مقاوم شده باشند.
3. تکثیر از طریق پاجوش
بهترین روش تکثیر درختچه سماق پاجوش است در این روش پاجوش‌هایی را که در کنار درختچه مادر رشد می‌کند را در فصل پاییز یا آخر زمستان از خاک بیرون آورده و در محلی دیگر بکارید اگر پاجوش‌ها خیلی کوچکند، می‌توانید برای کاشت از گلدان استفاده کنید.
پرورش سماق گیاهی
تمام گیاهان برای رشد و نمو نیاز به شرایط محیطی و آب و هوایی خاصی دارند. درختچه سماق نیز برای اینکه بتواند روند رشد خود را به خوبی طی کند، به شرایط ویژه‌ای نیاز دارد که در ادامه به معرفی این شرایط می‌پردازیم:
1. آبیاری
گیاه سماق برای رشد نیاز به آبیاری منظم دارد. تنها زمانی اقدام به آبیاری مجدد گیاه نمایید که بستر گیاه کاملا خشک شده باشد. زیرا آبیاری بیش از اندازه موجب پوسیدگی ریشه و در نهایت از بین رفتن گیاه می‌شود.
2. نور و دما
از آن جایی که گیاه سماق متعلق به مناطق گرمسیری می‌باشد، توصیه می‌شود که گلدان حاوی نهال سماق را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید تا گیاه بتواند روند رشد خود را به درستی طی کند درختچه سماق نسبت به دمای پایین بسیار حساس است دمای محیط این گیاه نباید کمتر از 6 درجه باشد.
3. خاک و کود‌دهی
بستر درختچه سماق باید از زهکشی خوبی برخوردار باشد بهترین ترکیب خاک مناسب برای رشد این درختچه شامل خاک پرلیت، پیت ماس و کوکوپیت می‌باشد.
این گیاه در طول رشد نیاز به هیچ گونه کود و تغذیه‌ای ندارد پس خودسرانه اقدام به کود‌دهی گیاه نکنید.
گیاهان خودرو که به گیاهان خودکاشت نیز معروفند، مجدداً خود را کاشت می‌کنند و محصول جدیدی از گیاهان را در فصل رشد بعدی ارائه می‌دهند.
چه چیزی میتواند بهتر از گیاهان رایگان باشد؟ گیاهانی که خودشان بذر خودشان را می‌کارند، سال بعدی مزرعه را پربارتر کرده و سود بیشتری نصیب شما می‌کنند.
این فرآیند سال بعد با گیاهانی در حجم بیشتر نیز تکرار می‌شود و یک روند صعودی را طی می‌کند.
گیاهان خودرو غلاف بذر خود را باز می‌کنند و دانه‌های داخل کپسول را در پایان فصل بر روی خاک می‌ریزند.
در بیشتر موارد، بذرها به چیزی بیشتر از همان خاکی که روی آن می ریزند، نیاز ندارند و با تکیه بر تغییرات فصلی طبیعی جوانه زده و رشد می‌نمایند.
استفاده از روش خود کاشت برای پرکردن باغ‌ها و مزارع یک روش قدیمی است که توسط باغبانان مدرنی که بذر گل‌های وحشی را در مزارع و بسترهای آشفته یا استفاده نشده پخش می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نتایج بسته به منطقه باغ شما میتواند متفاوت باشد؛ زیرا سرما یا گرمای بیش از حد میتواند بر فرآیند جوانه‌زنی بذر سماق تأثیر بگذارد.
جالب اینجاست که میوه‌ها و سبزیجاتی که خود کاشته می‌شوند ممکن است کمی متفاوت از گیاه اصلی باشند، اما همان خوراکی و بار را تولید می‌کنند.
سخن آخر
سماق گیاهی چند ساله و متعلق به مناطق گرمسیری است که به صورت درختچه رشد می‌کند و ارتفاع آن معمولا به 3 متر نیز می رسد این درختچه هم به صورت خودرو رشد می‌کند و هم از طریق روش‌های مختلف تکثیر می یابد. در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف تکثیر این گیاه پرداختیم.
امیدواریم با خواندن این مطلب اطلاعات لازم در زمینه نحوه تکثیر و کاشت این گیاه را بدست آورده باشید.