در این مقاله سعی بر شناساندن محتوای غذایی و فواید روغن کنجد برای سلامتی ونیز دستورالعملهای ساخت و معرفی جایگزین آن شده است دو نوع روغن کنجد در عرصه تولید موجود است پرس سرد و پرس گرم (برشته شده).
روغن کنجد صنعتی یا سنتی چیست
با فشار دادن دانه‌های خام روغن سرد فشرده‌ای صنعتی یا سنتی تولید می‌شود که برای پخت و پز مناسب است در حالی که با فشار دادن دانه‌های برشته شده روغنی با عطر و طعم آجیلی تولید می‌شود که مناسب چاشنی غذا می باشد.
در مطالعاتی که در سال 2022 بر روی روغن کنجد انجام شده است آمده است که این روغن با داشتن مواد طبیعی زیر ممکن است برای سلامتی مفید باشد:
لینگنان ها: ترکیبات گیاهی هستند که اثراتی مشابه اثرات استروژن در بدن را دارا هستند و ممکن است خواص ضد سرطانی داشته باشند.
فیتواسترول ها: بنا بر نقل قول از یک منبع معتبر ترکیبات گیاهی هستند که به کاهش سطح کلستزول کمک می کنند.
آنتی اکسیدان ها: ترکیبات گیاهی هستند که از سلول ها در برابر رادیکال های آزاد بیماری زا محافظت می کند.
انواع مختلف روغن کنجد
یکی از بزرگترین فواید خوراکی روغن کنجد تنوع فوق العاده آن است؛ می توانید از آن به صورت نپخته استفاده کنید می توانید با آن پخت و پزکنید و مطمئناً می توانید از آن برای سرخ کردن یا برشته کردن استفاده کنید البته به شرطی که مراقب میزان حرارت خود باشید نقطه دود روغن کنجد تصفیه نشده حدود 350 درجه فارنهایت است به این معنی که تا زمانی که به آن دما نرسد شروع به سوختن نخواهد کرد.
روغن کنجد تصفیه شده نقطه دود بالاتری دارد حدود 450 درجه فارنهایت اما به به دلیل اینکه بشدت فرآوری شده مقدار زیادی از مواد مغذی و طعم آن از بین رفته است.
در نهایت روغن کنجد را اگر بصورت برشته شده مورد استفاده قراردهید که بعد از برشته شدن دانه روغن از آن خارج شود ودراین حالت پایین ترین نقطه دود را دارد و به درد پخت غذا نمی خورد اما طعم مغزی باورنکردنی دارد که برای استفاده در حالت نپخته ایده آل است.
به هر نحوی که از روغن کنجد استفاده کنید تضمینی برای بالا بردن میزان سلامتی و لذت بردن از طعم لذیذ و کمی آجیلی آن است تمایل اکثر مردم در استفاده از نوع پرس سرد برای پخت و پز و از انواع برشته شده برای چاشنی غذا می باشد.
خواص استفاده از روغن کنجد
بر اساس تحقیقات علمی برخی از فواید بالقوه روغن کنجد برای سلامتی در زیر آورده شده است:
1- سلامت قلبی عروقی:
آترواسکلروز اصطلاح پزشکی به معنی باریک شدن رگ ها به دلیل تجمع پلاک ها در امتداد دیواره شریان است پلاک ها تجمعی از رسوبات چربی و مواد زائدی هستند که جریان خون را از طریق رگ ها مختل می کنند.
محققان معتقد هسنتد که در صورت التهاب شرایط گرفتگی رگ ها حاد تر شده و ممکن است به حمله قلبی و سکته منجر شود در سال 2017 یک منبع موثق اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی روغن کنجد را بر روی تصلب شرایین مورد مطالعه قرار داد.
طبق بررسی روغن کنجد ممکن است به موارد زیر اثر گذار باشد:
کاهش التهاب کاهش خطر آترواسکلروز کاهش سطح بالای کلسترول تاخیر در شروع بیماری های قلبی عروقی در صورت عدم درمان ممکن است آترواسکلروز منجر به عوارض قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته شود روغن کنجد در درمان تصلب شرایین ضروری باشد.
2- تسکین آرتریت:
در برخی از نقاط جهان برای رهایی از درد مفاصل از روغن کنجد به عنوان یک داروی سنتی استفاده می کنند روغن کنجد از فشار دادن دانه های کنجد خام یا برشته به دست می آید.
بر طبق مطالعه‌ای که در سال 2019انجام شد محققان مقایسه ای بین ژل دیکلوفناک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی و روغن کنجد را در درمان آرتریت زانو انجام دادند این تحقیق شامل 104 نفر بود که روغن کنجد یا ژل دیکلوفناک را سه بار در روز به مدت 4 هفته روی زانو مالیدند.
تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که بین دو درمان در کاهش درد و افزایش عملکرد زانو اثربخشی روغن کنجد تفاوت معناداری وجود ندارد بنابراین روغن کنجد جایگزین خوبی برای درمان‌های موضعی خاص است.
3- درمان التهاب لثه:
قرقره کردن روغن تکنیکی است که شامل چرخاندن روغن در دهان به مدت 20 دقیقه و سپس ریختن آب دهان به بیرون است؛ محققان در خصوص قرقره کردن روغن ادعا می کنند که این عمل باعث از بین رفتن و حل شدن باکتری های بد داخل دهان شده در نتیجه سلامت دهان را تقویت می کند.
یک بررسی در سال 2016 طب سنتی هند از قرقره کردن روغن کنجد برای حفظ بهداشت دهان استفاده می کند این تحقیق نشان داد که روغن کنجد می تواند کاهش دهنده التهاب لثه ناشی از پلاک باشد.
4- بهبود حافظه:
براساس یک کارآزمایی بالینی در سال 2021 اشاره به این امر دارد که اختلال خفیف حافظه ممکن است باعث پیشروی زوال عقل یا بیماری آلزایمر باشد در این روش محققان ایمنی و اثربخشی عصاره کیک روغنی کنجد (SOCE) را به منظور بهبود عملکرد حافظه مورد بررسی قرار دادند.
عصاره کیک روغنی کنجدی از محصولات فرعی روغن بدست آمده از دانه کنجد محسوب می شود؛ در آزمایش انجام شده بر روی70 نفر بیمار اختلال حافظه در مدت 12هفته که به دو گروه تقسیم شده بودند.
به گروه اول عصاره کیک کنجد و گروه دوم دارو نما تجویز شد؛ نتایج نشان داد که عصاره به طور قابل توجهی حافظه کلامی را افزایش داده و سطح پروتئین های آمیلوئیدی پلاسمایی خون را که باعث ابتلا افراد به بیماری آلزایمر می شود را کاهش می دهد.
5- مدیریت دیابت:
طی مطالعه‌ای که در سال 2018 بر روی اثربخشی روغن دانه کنجد سفید (WSSO) در درمان دیابت نوع 2 انجام شد محققان به این نتیجه رسیدند که WSSO ممکن است در تنظیم گلوکز خون و محافظت در برابر اثرات مضر دیابت مفید باشد.
این مطالعه شامل 46 شرکت کننده بود که طی90 روز انجام شد؛ محققان تفاوت های قابل توجهی را بین دو گروه مشاهده کردند؛ در مقایسه با گروه دارونما شرکت کنندگانی که WSSO مصرف می کردند.
همچنین کاهش قابل توجهی در گلوکز خون ناشتا و HbA1c را تجربه کردند که معیاری برای میانگین گلوکز خون محسوب می شود وهمچنین بهبود قابل توجهی در بیومارکرهای عملکرد قلب کبد و کلیه از خود نشان دادند.
بهترین جایگزین روغن کنجد
در زیر چند روغن گیاهی جایگزین روغن کنجد آورده شده است:
روغن زیتون:
روغن زیتون یکی از جایگزین های روغن کنجد است این روغن منبع غنی از پلی فنل ها است که ترکیبات گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی هستند؛ بر اساس یک گزارش سال 2019 حاکی از آنست که مصرف روغن زیتون بکر مزایای سلامتی زیر به ارمغان می آورد :
- کاهش فشار خون
- کاهش خطر سرطان
- کاهش خطر ابتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و ام اس
- کاهش التهاب و تعدیل سیستم ایمنی در شرایط خودایمنی مانند: بیماری التهابی روده (IBD) لوپوس اریتماتوی سیستمیک روماتیسم مفصلی اسکلروز.
از آنجاییکه این تحقیقات براساس گزارش مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی تهیه شده نیاز است که آزمایشات انسانی بیشتری انجام شود.
روغن آووکادو:
لازم به ذکر است روغن آووکادو جایگزین دیگری برای روغن کنجد است که طی یک بررسی انجام شده درسال 2019 اشاره به خواص ضد التهابی مشابه ایبوپروفن (NSAID) دراین روغن است این تحقیقات همچنین حاکی از آن است که جایگزین کردن روغن آووکادو با کره برای صبحانه منجر به بهبود موارد زیر می شود:
- سطح قند خون
- سطوح انسولین کلسترول تام لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL)
- نوع کلسترولی که در رگ های خونی تجمع می یابد.
همچنین لازم به یادآوری است که این مطالعه براساس آزمایش بر روی نمونه های مختصری اظهار شده بنابراین تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
روغن نارگیل:
از روغن نارگیل به عنوان یک روغن سالم یاد می شود که نمونه ای دیگر برای جایگزینی روغن کنجد محسوب می گردد اما مصرف بیش از حد روغن نارگیل ممکن است اثرات منفی بر سلامتی داشته باشد.
طبق یک بررسی درسال 2018 اشاره به استفاده موضعی روغن نارگیل برای درمان درماتیت آتوپیک ونیز قرقره کردن روغن برای جلوگیری از حفره های دندانی دارد البته در مورد این روغن مزایای دیگری ادعا شده که از شواهد ضعیفی برخوردار است.
دریک بررسی جداگانه در سال 2018 عنوان شده که روغن نارگیل ممکن است اثر مضری بر سلامت قلب و عروق داشته باشد زیرا افزایش دهنده کلسترول (LDL) است.