کشور ایران به دلیل شرایط اقلیمی خوب و خاک مناسب، پتانسیل بسیار بالایی در کاشت و برداشت انواع محصولات کشاورزی و تجارت و صادرات اقلام مهم آن به نقاط مختلف جهان دارد.
- بیشتر بخوانید: بهترین محصولات کشاورزی ایران
چالشهای صادرات در محصولات کشاورزی
محصولاتی از قبیل: هندوانه، پرتغال، سیب، سیب زمینی، گندم، برنج و جو بازار بسیار خوبی برای صادرات به کشورهای جهان دارند. رسیدن به این مهم نیازمند تلاش و همت فراوان کشاورزان در تولید محصول باکیفیت و بااستاندارد، وزارت محترم صمت و بازرگانی و کلیه نهادهای مسئول می باشد که شرایط و زیرساختهای لازم برای نگهداری محصولات، حمل و نقل، شرایط صادرات و در نهایت ارسال محصولات کشاورزی به نقاط مختلف جهان را فراهم کنند.
کیفیت بالا و قیمت مناسب دو عامل اساسی است که موجب شده محصولات کشاورزی ایران برای مشتریان خارجی بسیار جذاب باشند. اهمیت صادرات محصولات کشاورزی به قدری است که بعد از نفت سبک بیشترین اهمیت را در اقتصاد کشور ما دارد. صادرات محصولات کشاورزی اگر با رعایت اصول و قوانین مربوط به تولید باکیفیت و مطابق استانداردهای جهانی و نیز با رعایت قوانین بازرگانی و صادراتی هر دو کشور مبدا و مقصد انجام گیرد، می تواند کمک شایانی به رشد اقتصاد یک کشور در سطح جهانی کند که این نیازمند نهادهای نظارتی و تصمیم گیرنده در سطوح کلان است. امروزه متاسفانه موانع زیادی بر سر راه صادرات محصولات کشاورزی ایران قرار دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- یکی از مواردی که در بحث کشاورزی بسیار مهم است، دریافت استانداردهای لازم جهت صادرات است.
در مورد کالاهای دیگر هر کشور به صورت مستقل استانداردهایی را برای کالای خود در نظر می گیرد و لزوما نیاز به دریافت استاندارد در کشور مقصد نیست. ولی در مورد کالاهای صادراتی کشاورزی نه تنها دریافت استانداردهای لازم در کشور مبدا مهم است بلکه استانداردهایی هم کشور مقصد برای کالاهای کشاورزی وارداتی در نظر می گیرد که باید در هنگام صادرات یک محصول خاص به یک کشور خاص تمامی استانداردهای وارداتی کشور مقصد توسط صادر کننده از کشور مبدا برای جلوگیری از برگشت محصول و متضرر شدن مورد توجه قرار بگیرد.
- مورد بعد این است که یک صادر کننده باید اشراف کامل به قوانین صادرات محصولات کشاورزی در کشور خود داشته باشد؛ چرا که ندانستن آن نیز می تواند به نوبه خود هزینه های هنگفتی برای صادر کننده به بار آورد.
بعضی افراد ممکن است بگویند دسترسی به قوانین کار سختی است اما هرگز اینطور نیست؛ از طریق ارتباط گرفتن با بخشهای محتلف صادراتی از جمله: وزارت صمت و بازرگانی و نهادهای مسئول صادرات و واردات در کشور مقصد به راحتی می توان با قوانین صادرات و واردات در کشور مبدا و مقصد آشنا شد.
- یک مانع مهم دیگر در راه صادرات محصولات کشاورزی در ایران تعرفه های گمرکی بالا است که به نوبه خود هزینه های سنگینی را برای صادر کنندگان به بار آورده است.
- مورد دیگر بالا بودن نرخ تهیه مواد اولیه برای کارخانه های فرآوری محصولات کشاورزی است که در قیمت تمام شده محصول تاثیر زیادی دارد و می تواند شامل هزینه های بالایی برای صادر کننده باشد.
- استفاده از ماشین آلات فرسوده و نیمه خودکار در کارخانه ها هزینه های هنگفتی برای تعمیرات و نگهداری روی دست صاحبان آنها می گذارد که مجددا در جمع بندی قیمت نهایی برای محصول تاثیر زیادی دارد.
- نبود برندسازی برای اکثر محصولات کشاورزی و ضعف تبلیغاتی و شناساندن محصول در بازارهای جهانی از دیگر عوامل مهم در ضعف صادرات در کشور می باشد.
- عدم توجه به میزان عرضه و تقاضا برای یک محصول خاص در بازارهای جهانی و نبود واحد مناسب برای تحقیق و توسعه در این زمینه نیز از موانع مهم دیگر در زمینه صادرات محسوب می شود.
- نبود استاداردهای به روز و منطبق با بازارهای جهانی نیز از عوامل مهم دیگر در ضعف صادرات در کشور می باشد.
برای برطرف کردن این مشکلات نیاز به همتی بلند از طرف مسئولان مربوطه در بخش صادرات است که تصمیمات و سیاستهایی را در زمینه صادرات محصولات کشاورزی اتخاذ کنند که به خوبی پاسخگوی چالشهای پیش روی کشاورزان و صادر کنندگان باشد.
اقلام مهم صادراتی در زمینه محصولات کشاورزی
مرکبات: در سالهای اخیر صادرات مرکبات از جمله: سیب، پرتغال و نارنگی سبز به کشورهای اطراف بسیار زیاد شده که از جمله این کشورها می توان به عراق و روسیه به عنوان عمده متقاضیان مرکبات ایران اشاره کرد. صیفی جات: به عنوان محصولاتی بسیار مهم در بازارهای جهانی به حساب می آیند که در کشور ما به شکل عمده تولید و به کشورهایی از جمله: عراق، پاکستان، سوریه و روسیه صادر می شوند. با تلاش بیشتر در زمینه فراهم کردن زیرساختهای مناسب برای صادرات صیفی جات می توانیم در آینده ای نزدیک جایگاه خود را در رده بندی جهانی به طور چشمگیری جا به جا کنیم. کشمش: کشمش یا انگور خشک به دلیل خواص و ارزش غذایی بالا طرفداران بسیاری در بازارهای جهانی دارد؛ ایران به طور خاص این محصول را به 80 کشور جهان صادر می کند. کیوی: ایران در صادرات کیوی جایگاه بسیار خوبی در بازارهای جهانی دارد و به عنوان هشتمین صادر کننده کیوی در جهان شناخته می شود. بازار صادرات کیوی ایران فقط به آسیا منتهی نمی شود، کشورهای اروپایی نیز مقصد صادراتی کیوی ایران هستند؛ روسیه از جمله بزرگ ترین مقاصد صادراتی کیوی ایران می باشد.
صادرات بلدرچین: بلدرچین به صورت منجمد یا زنده می تواند به نقاط مختلف جهان صادر شود که در صورت ارسال نوع منجمد باید توجه بسیاری به تازگی گوشت در طول مسیر شود که این نیازمند سیستمهای خنک کننده به روز در فرآیند صادرات است. خیار: به عنوان یک منبع غنی از ویتامینها می تواند محصول بسیار پردرآمدی برای صادرات به کشورهای اروپایی و آسیایی باشد. رب گوجه فرنگی: صادرات گوجه و رب گوجه فرنگی هم از منابع بسیار پرسود برای اقتصاد کشور محسوب می شوند که به دلیل حساس بودن به تغییر دما نیازمند سیستمهای مدرن نگهداری در مسیر صادرات هستند. خرما: اروپا یکی از بزرگ ترین مقاصد صادراتی خرمای ایران به حساب می آید و چون خرما در کشور ما خصوصا در نقاط جنوبی به صورت انبوه تولید می شود، این محصول می تواند منبعی پردرآمد برای اقتصاد ایران باشد. با اصلاح و به روز رسانی تمامی قوانین و سیاستهای عرضه و صادرات محصولات کشاورزی، می توانیم اقتصاد خود را به طور تصاعدی ارتقا دهیم و از آینده درخشانی در صنعت کشاورزی برخوردار شویم. نویسنده: سهراب نیکنام مذاکره کننده بین الملل