صدور پروانه گمرکی
در سامانه نیما صادر کننده موظف است که ۹۵ درصد ارز حاصل از صادرات خود را ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور پروانه گمرکی به سامانه نیما برگرداند.
پروانه گمرکی این است که شما توافقاتتان را انجام دادید، جنس تان را بسته بندی کردید و از طریق گمرک (حالا از طریق بندر یا از طریق پورت تجاری) می خواهید آن را ارسال کنید و به دنبال صادرات آن هستید، وقتی که از آنجا ارسال می کنید برای شما یک پروانه گمرکی صادر می شود، مثلا شما در تاریخ ۲۲ آبان به گمرک می روید، جنستان را تحویل می دهید و ارسالش انجام می شود.
پس فرض کنید در ۲۲ آبان پروانه گمرکی برای جنسی که ارسال کردید صادر شود، شما از ۲۲ آبان به مدت شش ماه (تا ۲۲ اردیبهشت) فرصت دارید که ۹۵ درصد ارز حاصل از صادرات خود را به سامانه نیما یا در واقع به نظام ارزی کشور برگردانید.
نحوه بازگردانی ارز حاصل از صادرات
چهار تا روش وجود دارد که صادر کننده بتواند تعهدش را رفع کند.
فروش ارز به بانک ها و صرافی های مجاز
اولین روش که مهم ترین و پرکاربردترین روش است به این شکل است که این ارز را از طریق سامانه نیما به فروش برسانید، مثلاً ارزش صادراتش ۱۰۰ هزار دلار بوده است و ۹۵ هزار دلار آن را باید در سامانه نیما به فروش برسانید.
واردات در مقابل صادرات
فرض کنید شما صادر کننده ای هستید که جنسی را که دارید صادر می کنید و به خارج از کشور می فروشید را خودتان تولید کردید، یعنی خودتان تولید کننده هستید، شما یک تولیدی هستید که قاعدتاً برای تولیدتان هم می توانید مواد اولیه از خارج از کشور وارد کنید هم می توانید ماشین آلات وارد کنید.
مثلاً به عنوان مثال اگر شما تولید کننده جوراب باشید، ماشین بافندگی اکثرا خارجی است و شما می خواهید ماشین تان را عوض کنید پس باید واردات داشته باشید، پس شما یک صادر کننده ای هستید که خودتان تولید کننده هستید و به واسطه اینکه تولید کننده هستید می توانید واردات هم داشته باشید چون شما نیاز به مواد اولیه دارید، نیاز به ماشین آلات و ... دارید.
اگر شما بتوانید تایید یک سری اقلام برای کارخانه یا تولیدی خودتان را جهت واردات بگیرید یعنی یک لیستی به بانک عاملتان و به بانک مرکزی ارائه کنید و بگویید من برای تولیدم، این اقلام را لازم دارم، برای اینکه بتوانم در ادامه همچنان به عنوان یک صادر کننده عمل کنم، من به این مواد اولیه و این ماشین آلات نیاز دارم و می خواهم این ها را وارد کنم.
اگر این مورد تایید قرار بگیرد آن وقت شما وقتی که خواستید واردات انجام دهید دیگر دنبال ارز نخواهید بود چون شما از دفعه قبل که صادرات انجام دادید ۱۰۰ هزار دلار نصیبتان شده است که در حساب خارجی تان است الان هم مثلاً کل حجمی که برای واردات نیاز دارید مثلاً ۷۰ هزار دلار است.
پس به بانک مرکزی اعلام می کنید که من بابت صادراتی که انجام دادم ۹۵ هزار دلار تعهد داشتم که ارز را برگردانم، الان خودم ۷۰ هزار دلار نیاز دارم که بتوانم واردات انجام دهم و شما هم تایید کردید که من باید این واردات را انجام دهم پس من با اجازه شما از ۹۵ هزار دلار تعهد ارزی ام ۷۰ هزار دلار آن را کم می کنم، چون من به جای اینکه ارز را برگردانم دارم جنس وارد کشور می کنم، دارم ماشین آلات بافندگی و مواد اولیه وارد کشور می کنم، پس۷۰ هزار تا از ۹۵ هزار تای تعهدم کم می شود و ۲۵ هزار تا از آن باقی می ماند.
پس یک روش رفع تعهد ارز این است که شما با ارزی که خارج از کشور دارید و حاصل از صادرات بوده است اقدام به واردات کنید، ولی وارداتی که مورد تایید بانک مرکزی و بانک عامل باشد، مثلا الان می گویند واردات گوشی آیفون اصلاً نه در اولویت است و نه ارز به آن اختصاص داده می شود و کلا ممنوع است.
و شما یک صادر کننده ای باشید که ۱۰۰ هزار دلار صادرات کرده باشید و ۹۵ هزار دلار تعهد ارزی دارید، به جای اینکه این ۹۵ هزار دلار را در سامانه نیما بفروشید، می روید کل ۹۵ هزار دلار را آیفون خریداری می کنید و وارد کشور می کنید، اصلا از شما قبول نمی کنند و تعهد تان را رفع نمی کنند، قبل از آن شما باید لیستی که می خواهید وارد کنید را باید به تایید بانک عامل و بانک مرکزی برسانید، وقتی این تاییدیه صادر شد آن وقت شما به راحتی می توانید تعهد ارزی تان را کم کنید، البته این ها به صورت سیستماتیک خودشان از تعهد ارزی تان کم می شوند.
پس شما اگر صادر کننده ای باشید که تولیدی باشید یعنی خودتان پروانه تولید داشته باشید می توانید تقاضا کنید که من یک سری اقلام برای واردات نیاز دارم، که این اقلام می تواند مواد اولیه باشد، تکنولوژی یا دستگاه تولید و ... باشد، اگر این اقلامی که می خواهید وارد کنید و ارزشش، مورد تایید بانک مرکزی قرار بگیرد به شما می گوید که می توانید بروید این اقلام را وارد کنید.
فرض کنید شما 100 هزار دلار صادرات داشتید و تعهد ارزی شما ۹۵ هزار دلار می شود، لیست اقلامی که برای تولید نیاز داشتید مثلا ۶۰ هزار دلار است و باید بابت این ۶۰ هزار دلار به عنوان وارد کننده وارد سامانه نیما شوید و ارز خریداری کنید، ولی خودتان خارج از کشور ۱۰۰ هزار دلار ارز دارید پس این ۶۰ هزار دلار را از آنجا پرداخت می کنید، وقتی که پرداخت کردید مثل این است که تعهد ارزی تان را ۶۰ هزار دلار کاهش دادید چون به بانک مرکزی مدارک را ارائه می کنید و می گویید من این اقلام را با این مبلغ وارد کردم که ۶۰ هزار دلار می شود و از حساب خارجی خودم هم دادم، پس تعهد ارزی من از ۹۵ هزار دلار می شود ۳۵ هزار دلار.
علاوه بر اینکه خودتان می توانید تولید کننده باشید و برای خودتان واردات انجام دهید می توانید برای یک نفر سومی هم واردات انجام دهید، مثلاً یک نفر صادرات انجام داده است و شما خارج از سامانه نیما آن را می شناسید مثلا همکار شما است یا به شما معرفی شده است، به هر صورت شما آن شخص را می شناسید، می دانید که این شخص ۱۰۰ هزار دلار در یک حساب خارجی دارد که باید ۹۵ هزار دلار آن را وارد کشور کند شما هم دقیقا ۸۰ هزار دلار برای واردات نیاز دارید.
پس سراغ این شخص می روید، پروانه صادراتی اش را اعلام می کنید و به اصطلاح از او اجاره می کنید و می گویید من می خواهم با ارز حاصل از صادرات شما که در خارج از کشور در حساب بانکی خارجی است واردات انجام دهم، شما این پول را برای من بریز، اگر بانک مرکزی اقلامی که من می خواهم وارد کنم را تایید کند آن وقت صادر کننده برای من، به کسی که می خواهم از او جنس خریداری کنم ۸۰ هزار دلار را پرداخت کند آن موقع بانک مرکزی به اندازه این ۸۰ هزار دلاری که صادر کننده برای من وارد کننده پول پرداخت کرد از تعهد ارزی اش کم می کند.
این روش باز هم در دسته واردات در مقابل صادرات قرار می گیرید، به عبارت ساده تر یعنی شما از محل ارز صادراتی خود به منظور واردات جنس، پرداخت انجام دهید، یعنی به جای اینکه ارز به نظام ارزی کشور وارد کنید معادل ارزشش جنس به کشور وارد کنید.
سپرده گذاری ارزی نزد بانک ها
یعنی شما به جای این که ۱۰۰ هزار دلار را در یک حساب خارجی در یک بانک خارجی نگهداری کنید در یک حساب ارزی بانک داخلی مثلاً بانک تجارت دبی نگهداری می کنید و سپرده می کنید، که این خیلی در شرایط حاضر مرسوم نیست، چون وقتی خود پول وارد بانک تجارت شود در آوردنش دردسر و مصیبت است یعنی ما سامانه نیما را وسط می آوریم که منشا پول برنگردد به جایی که آنها بتوانند تحریمش کنند، در حالی که اگر در حساب ارزی بانک های ایرانی بریزید چون خیلی هایشان تحریم هستند و در واقع بیرون آوردن این پول هم از آن بانک سخت می شود.
این روش معمولاً مرسوم نیست و به علت تحریم ها هم خیلی کاربرد ندارد ولی شما می توانید به جای اینکه ارز را وارد کشور کنید و در سامانه نیما به فروش برسانید یا با آن جنس وارد کشور کنید، می توانید مقداری را در یک حساب ارزی در بانک های کشور ایران، در کشورهای خارج از ایران سپرده کنید و این مقداری که سپرده کردید از تعهد ارزی شما کم می شود.
پرداخت بدهی ارزی خود
وقتی شما یک بازرگان هستید به شما تسهیلات ارزی هم داده می شود، اگر اشل کاریتان اشل مناسبی باشد، گردش حساب مناسبی داشته باشید، چندین سال خوب کار کرده باشید، خوشنام باشید، مثل این است که مثلا همین الان شما بخواهید بروید وام بگیرید، چه شرایطی دارد؟ وام ارزی هم بخواهند بدهند همین طور است.
حالا فرض کنید به شما وام ارزی به مبلغ ۵۰ هزار دلار دادند، که مثلاً حالا با سررسید یک ساله و با سود ۶ درصد می خواهند به جای ۵۰ هزار دلار از شما ۵۳ هزار دلار پس بگیرند.
فرض کنید که شما این صادرات را که انجام دادید می خواهید اصل و سود آن تسهیلات را تسویه کنید و این را اعلام می کنید، به محض اینکه این پرداختی تان را انجام دادید و بدهی ارزی تان را بدهید، خود سامانه از تعهد ارزی شما کم می کند.
نحوه بازگردانی ارز حاصل از صادرات
چهار تا روش وجود دارد که صادر کننده بتواند تعهدش را رفع کند.
فروش ارز به بانک ها و صرافی های مجاز
اولین روش که مهم ترین و پرکاربردترین روش است به این شکل است که این ارز را از طریق سامانه نیما به فروش برسانید، مثلاً ارزش صادراتش ۱۰۰ هزار دلار بوده است و ۹۵ هزار دلار آن را باید در سامانه نیما به فروش برسانید.
واردات در مقابل صادرات
فرض کنید شما صادر کننده ای هستید که جنسی را که دارید صادر می کنید و به خارج از کشور می فروشید را خودتان تولید کردید، یعنی خودتان تولید کننده هستید، شما یک تولیدی هستید که قاعدتاً برای تولیدتان هم می توانید مواد اولیه از خارج از کشور وارد کنید هم می توانید ماشین آلات وارد کنید.
مثلاً به عنوان مثال اگر شما تولید کننده جوراب باشید، ماشین بافندگی اکثرا خارجی است و شما می خواهید ماشین تان را عوض کنید پس باید واردات داشته باشید، پس شما یک صادر کننده ای هستید که خودتان تولید کننده هستید و به واسطه اینکه تولید کننده هستید می توانید واردات هم داشته باشید چون شما نیاز به مواد اولیه دارید، نیاز به ماشین آلات و ... دارید.
اگر شما بتوانید تایید یک سری اقلام برای کارخانه یا تولیدی خودتان را جهت واردات بگیرید یعنی یک لیستی به بانک عاملتان و به بانک مرکزی ارائه کنید و بگویید من برای تولیدم، این اقلام را لازم دارم، برای اینکه بتوانم در ادامه همچنان به عنوان یک صادر کننده عمل کنم، من به این مواد اولیه و این ماشین آلات نیاز دارم و می خواهم این ها را وارد کنم.
اگر این مورد تایید قرار بگیرد آن وقت شما وقتی که خواستید واردات انجام دهید دیگر دنبال ارز نخواهید بود چون شما از دفعه قبل که صادرات انجام دادید ۱۰۰ هزار دلار نصیبتان شده است که در حساب خارجی تان است الان هم مثلاً کل حجمی که برای واردات نیاز دارید مثلاً ۷۰ هزار دلار است.
پس به بانک مرکزی اعلام می کنید که من بابت صادراتی که انجام دادم ۹۵ هزار دلار تعهد داشتم که ارز را برگردانم، الان خودم ۷۰ هزار دلار نیاز دارم که بتوانم واردات انجام دهم و شما هم تایید کردید که من باید این واردات را انجام دهم پس من با اجازه شما از ۹۵ هزار دلار تعهد ارزی ام ۷۰ هزار دلار آن را کم می کنم، چون من به جای اینکه ارز را برگردانم دارم جنس وارد کشور می کنم، دارم ماشین آلات بافندگی و مواد اولیه وارد کشور می کنم، پس۷۰ هزار تا از ۹۵ هزار تای تعهدم کم می شود و ۲۵ هزار تا از آن باقی می ماند.
پس یک روش رفع تعهد ارز این است که شما با ارزی که خارج از کشور دارید و حاصل از صادرات بوده است اقدام به واردات کنید، ولی وارداتی که مورد تایید بانک مرکزی و بانک عامل باشد، مثلا الان می گویند واردات گوشی آیفون اصلاً نه در اولویت است و نه ارز به آن اختصاص داده می شود و کلا ممنوع است.
و شما یک صادر کننده ای باشید که ۱۰۰ هزار دلار صادرات کرده باشید و ۹۵ هزار دلار تعهد ارزی دارید، به جای اینکه این ۹۵ هزار دلار را در سامانه نیما بفروشید، می روید کل ۹۵ هزار دلار را آیفون خریداری می کنید و وارد کشور می کنید، اصلا از شما قبول نمی کنند و تعهد تان را رفع نمی کنند، قبل از آن شما باید لیستی که می خواهید وارد کنید را باید به تایید بانک عامل و بانک مرکزی برسانید، وقتی این تاییدیه صادر شد آن وقت شما به راحتی می توانید تعهد ارزی تان را کم کنید، البته این ها به صورت سیستماتیک خودشان از تعهد ارزی تان کم می شوند.
پس شما اگر صادر کننده ای باشید که تولیدی باشید یعنی خودتان پروانه تولید داشته باشید می توانید تقاضا کنید که من یک سری اقلام برای واردات نیاز دارم، که این اقلام می تواند مواد اولیه باشد، تکنولوژی یا دستگاه تولید و ... باشد، اگر این اقلامی که می خواهید وارد کنید و ارزشش، مورد تایید بانک مرکزی قرار بگیرد به شما می گوید که می توانید بروید این اقلام را وارد کنید.
فرض کنید شما 100 هزار دلار صادرات داشتید و تعهد ارزی شما ۹۵ هزار دلار می شود، لیست اقلامی که برای تولید نیاز داشتید مثلا ۶۰ هزار دلار است و باید بابت این ۶۰ هزار دلار به عنوان وارد کننده وارد سامانه نیما شوید و ارز خریداری کنید، ولی خودتان خارج از کشور ۱۰۰ هزار دلار ارز دارید پس این ۶۰ هزار دلار را از آنجا پرداخت می کنید، وقتی که پرداخت کردید مثل این است که تعهد ارزی تان را ۶۰ هزار دلار کاهش دادید چون به بانک مرکزی مدارک را ارائه می کنید و می گویید من این اقلام را با این مبلغ وارد کردم که ۶۰ هزار دلار می شود و از حساب خارجی خودم هم دادم، پس تعهد ارزی من از ۹۵ هزار دلار می شود ۳۵ هزار دلار.
علاوه بر اینکه خودتان می توانید تولید کننده باشید و برای خودتان واردات انجام دهید می توانید برای یک نفر سومی هم واردات انجام دهید، مثلاً یک نفر صادرات انجام داده است و شما خارج از سامانه نیما آن را می شناسید مثلا همکار شما است یا به شما معرفی شده است، به هر صورت شما آن شخص را می شناسید، می دانید که این شخص ۱۰۰ هزار دلار در یک حساب خارجی دارد که باید ۹۵ هزار دلار آن را وارد کشور کند شما هم دقیقا ۸۰ هزار دلار برای واردات نیاز دارید.
پس سراغ این شخص می روید، پروانه صادراتی اش را اعلام می کنید و به اصطلاح از او اجاره می کنید و می گویید من می خواهم با ارز حاصل از صادرات شما که در خارج از کشور در حساب بانکی خارجی است واردات انجام دهم، شما این پول را برای من بریز، اگر بانک مرکزی اقلامی که من می خواهم وارد کنم را تایید کند آن وقت صادر کننده برای من، به کسی که می خواهم از او جنس خریداری کنم ۸۰ هزار دلار را پرداخت کند آن موقع بانک مرکزی به اندازه این ۸۰ هزار دلاری که صادر کننده برای من وارد کننده پول پرداخت کرد از تعهد ارزی اش کم می کند.
این روش باز هم در دسته واردات در مقابل صادرات قرار می گیرید، به عبارت ساده تر یعنی شما از محل ارز صادراتی خود به منظور واردات جنس، پرداخت انجام دهید، یعنی به جای اینکه ارز به نظام ارزی کشور وارد کنید معادل ارزشش جنس به کشور وارد کنید.
سپرده گذاری ارزی نزد بانک ها
یعنی شما به جای این که ۱۰۰ هزار دلار را در یک حساب خارجی در یک بانک خارجی نگهداری کنید در یک حساب ارزی بانک داخلی مثلاً بانک تجارت دبی نگهداری می کنید و سپرده می کنید، که این خیلی در شرایط حاضر مرسوم نیست، چون وقتی خود پول وارد بانک تجارت شود در آوردنش دردسر و مصیبت است یعنی ما سامانه نیما را وسط می آوریم که منشا پول برنگردد به جایی که آنها بتوانند تحریمش کنند، در حالی که اگر در حساب ارزی بانک های ایرانی بریزید چون خیلی هایشان تحریم هستند و در واقع بیرون آوردن این پول هم از آن بانک سخت می شود.
این روش معمولاً مرسوم نیست و به علت تحریم ها هم خیلی کاربرد ندارد ولی شما می توانید به جای اینکه ارز را وارد کشور کنید و در سامانه نیما به فروش برسانید یا با آن جنس وارد کشور کنید، می توانید مقداری را در یک حساب ارزی در بانک های کشور ایران، در کشورهای خارج از ایران سپرده کنید و این مقداری که سپرده کردید از تعهد ارزی شما کم می شود.
پرداخت بدهی ارزی خود
وقتی شما یک بازرگان هستید به شما تسهیلات ارزی هم داده می شود، اگر اشل کاریتان اشل مناسبی باشد، گردش حساب مناسبی داشته باشید، چندین سال خوب کار کرده باشید، خوشنام باشید، مثل این است که مثلا همین الان شما بخواهید بروید وام بگیرید، چه شرایطی دارد؟ وام ارزی هم بخواهند بدهند همین طور است.
حالا فرض کنید به شما وام ارزی به مبلغ ۵۰ هزار دلار دادند، که مثلاً حالا با سررسید یک ساله و با سود ۶ درصد می خواهند به جای ۵۰ هزار دلار از شما ۵۳ هزار دلار پس بگیرند.
فرض کنید که شما این صادرات را که انجام دادید می خواهید اصل و سود آن تسهیلات را تسویه کنید و این را اعلام می کنید، به محض اینکه این پرداختی تان را انجام دادید و بدهی ارزی تان را بدهید، خود سامانه از تعهد ارزی شما کم می کند.
