زندگی انسان همواره روندی تکاملی داشته و در طول هزاره ها مختلف بر انسان رفته است، ابزار، وسایل و مصالح مختلف در دوره های تاریخی گوناگون از زیست انسان در آن دوره بر جای مانده و در این مسیر سال ها معنایی بسیار کوتاه داشته اند.
از این رو، بسیاری از صنایع بر جامانده از زیست انسان همچون گلیم تزیینی در دوره های مختلف تاریخی زبان گویایی از شکل، شیوه و هویت زندگی انسان ها بوده و هستند.
یکی از مهمترین ابزار و وسایلی که همواره نقش و جایگاهی هویتی داشته، وسایل و ابزاری هستن که بخشی از زندگی روزمره ی انسان در دوران مختلفی از تاریخ بوده اند و امروزه در قالب آثار باستانی، بقایایی تاریخ و اشیاء عتیقه تعریف می شوند.
- بیشتر بخوانید: گلیم ایرانی
اما علاوه بر این بقایای تاریخی، بخش مهمی از هویت تاریخی انسان در قالب سنت ها، روش ها و هنر ها ادامه کرده اند که یکی از ملموس ترین نمود های آن، صنایع دستی مناطق مختلف در جهان است که هر کدام از این صنایع، با توجه به پیشینة تاریخی موقعیت جغرافیایی و منطقه ای که متعلق به آن می باشند.
قدمتی و دیرینگی دارند، از این منظر، این هنر ها به عنوان آثار هنری و یا میراث بشری تعریفی بهتر می یابند. میراثی که در بسیاری موارد تنها از طریق انتقال سینه سینه از نسلی به نسل دیگر ادامه داشته و امروزه در قالب محصولاتی تازه در خدمت ما هستند، این درحالی است که این محصولات برگرفته از همان میراث بشری در اعصار تاریخ اند.
گلیم به عنوان یکی از صنایع دستی کهن در مناطق مختلفی از قفقاز، آناتولی، شمال آفریقا، ایران و خاورمیانه شناخته می شود که به نوعی فرش بدون پرز گفته می شود.
این محصول از طریق در هم تنیدگی تارها و پود ها شکل می گیرد و در این مسیر نقش ها و نگاره با تنوع و رنگ ها مختلف جان می گیرند.
- بیشتر بخوانید: گلیم دستباف پشمی
البته این محصول با توجه به مصالح و مواد در اختیار مردمانی که بافنده های آن بوده اند از مواد اولیه ی مختلفی ایجاد می شود که می توان به پنبه، پشم، نخ ابریشم و نخهای پشمی و کرکی اشاره کرد که در مناطق مختلف با نام های گلیم، گیلیم، بداس، لیاط، چیلیم و کیلیم شناخته می شوند.
بدون شک تعیین زمان برای اولین و نخستین بافت گلیم و تعلق اصلی آن به یک کشور و منطقه ی خاص یک دروغ تاریخی است هرچند کشف یک نمونه از آن در یک منطقه دیرینگی آن محصول در آن منطقه را تایید می کند.
اما نمی توان آن را بطور قطع زادگاه گلیم دانست و طور مشخص نمی توان گفت كه برای اولین بار گلیم در کجا و توسط چه قوم و قبیله ای بافت شده اما بر اساس یافته های باستان شناسان، فلات ایران از قدیمی ترین مناطقی است.
این محصول در آن کشف شده و دیرینگی اش بیشتر است، نکته جالب تر اینکه این محصول نیازمند مکان هایی است که امکان پرورش گوسفند و بز را داشته باشد چرا که این محصول یعنی بر محصولی برآمده از ریسیدن پشم آنهاست که در مناطقی از ایران دارای قدمتی 8 هزار ساله است.
از جمله یافته های معروف تاریخی می توان به تکه پارچه ای اشاره کرد که از موی بز بافته شده و قدمتی در حدود 8000 ساله دارد، پارچة كتاني در شوش هم با قدمتی 6 هزار سالهاز قدیمی ترین مکان های فلات ایران در تولید نخ، پشم و غیره هستند.
با این وجود قديمي ترين فرش كشف شدة دنيا به نام پازيريك متعلق به 350-500 قبل از میلاد مسیح است. با این حال، این محصول یعنی گلیم فرش گمانه زنی های متعددی را ایجاد کرده که عده ای از باستان شناسان آن را متعلق به 1500 تا 2000 هزار سال قبل از میلاد می دانند.
برخی دیگر هم قدمت و دیرینگی این محصول را به 3 تا 5 هزار سال قبل از میلاد نسبت می دهند. اینک مجموعه کرکیت به عنوان یکی از تولید کنندگان و صادرکنندگان این محصول در یکی از قدیمی ترین خاستگاه های گلیم در جهان، راوی داستان این کالای ارزشمند است، در ادامة این مسیر با ما همراه باشید. ادامه دارد.