معافیت مالیاتی معافیت مالیاتی به معنی خروج قانونی برخی از منابع درآمدی و سرمایه ای از شمول پرداخت موقت و غیر دائمی مالیات می باشد که عمدتاً روشی برای انجام سیاست های حمایتی دولت است که برای اعمال اهداف و سیاست های کشور انجام می شود. معافیت های قانونی و مالیاتی به امتیازاتی اطلاق می شود که طبق قانون و مقررات موضوع مالیاتی، قابل کسر از درآمد مشمول مالیات بر مالیات متعلقه است. با توجه به اینکه یکی از مهم ترین موارد بروز اختلاف در تعیین درآمد مشمول مالیات، مربوط به اعمال معافیت های قانونی مالیاتی است اما معافیت مالیاتی در کشور های مختلف، به عنوان روش ارفاقی تشویقی برای سوق دادن به سرمایه گزاری ها و کمک به توسعه اقتصادی برخی از فعالیت ها، مورد استفاده است. تعریف معافیت مالیاتی و نقش دولت ها در آن دولت ها با استفاده از معافیت مالیاتی سعی می کنند نقدینگی جامعه را به سمت طرح های عام المنفعه و کم بازده جهت دهند. مالیات یک رکن اساسی در بخش های اقتصادی یک جامعه بوده و در جهت تأمین مالی هزینه های کشور اجرا می شود. مالیات همچنین باعث شده که ثروت عمومی به تعادل و توازن نیز برسد. با این حال یکی از مشکلاتی که همواره برای بحث کسب و کار ها ایجاد نگرانی می کند پرداخت مالیات است. برای پایان دادن به این نگرانی ها، دولت تصمیم گرفته در جهت حمایت از برخی مشاغل، آنها را مشمول معافیت مالیاتی کند. به عنوان مثال یکی ازشرکت هایی که شامل این قانون می شود مؤسسات دانش بنیان است. 
هدف دولت ها از تخصیص معافیت مالیاتی معافیت مالیاتی یک فرصت بسیار مناسب برای مشاغل مختلف است. اگر از قوانین مالیاتی به درستی مطلع باشند باعث می شود که هزینه مالی شرکت پایین آمده و لازم به ذکر است تنها مالیات های مستقیم، یعنی آنهایی که بر روی کالا و خدمات نیستند شامل معافیت مالی می شوند. دولت ها با توجه به اهداف و سیاست های کلانی که در راستای توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور دارند برای گروه هایی از فعالین اقتصادی، معافیت مالیاتی در نظر می گیرند. مهم ترین انواع معافیت های مالیاتی لیستی از مشاغل و فعالان اقتصادی که شامل معافیت های مالیاتی هستند از این قرار است: کارمندان و کارگران، هزینه های درمان، کسب جوایز علمی و پژوهشی، سپرده بانکی، جهیزیه و مهریه، کشاورزی روستایی، اختراع و اکتشافات، صنایع دستی و میراث فرهنگی، مشاغل آموزشی، صادرات، تعاونی ها، فعالیت های تولیدی، کسب و کار های گردشگری، سود حاصل از تأمین پروژه های تولیدی، ترانزیت کالا، فعالیت اقتصادی درمنطق آزاد، باشگاه های ورزشی و خیلی از موارد دیگر. از طرفی مواردی برای معافیت مالیاتی در سال 1400 پیش بینی شده بود، اما باید توجه داشته باشید که این موارد معافیت، صرفاً برای یک یا چند سال در نظر گرفته شده و در حال حاضر شرایط و قوانین مالیاتی به طور مستمر در هر سال تغییر می کند. معافیت های مالیاتی اقتصادی تولیدی، معدنی و گردشگری ماده 132 قانون مالیاتی در ایران اولین مورد افراد معاف از مالیات را تعریف کرده: درهمین راستا برای کلیه فعالیت های تولیدی، معدنی و گردشگری که با کسب مجوز از مراجع ذی ربط، بهره برداری خود را شروع کنند، مدت 5 سال در پرداخت مالیات در نظر گرفت می شود. نکته مهم اینکه این قانون برای فعالان بخش خصوصی وضع شده و اگر فعالیت تولیدی معدنی یا گردشگری در مناطق کم تر برخوردار کشور راه اندازی کنند، میزان معافیت مالیاتی به 10 سال نیز افزایش پیدا خواهد کرد. 
مناطق ویژه اقتصادی و فرصت های بالقوه آنها در مناطق کم برخوردار، دولت ها با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و همچنین شهرک های صنعتی، در پی افزایش رونق اقتصادی و توسعه هستند. در همین راستا اگر کسب و کار تولیدی یا معدنی در محدوده مناطق ویژه اقتصادی یا شهرک های صنعتی مناطق کم برخوردار فعالیت خود را شروع کنند، 3 سال دیگر از معافیت های مالیاتی بهره مند شده و در مجموع فعالیت های انها به 13 سال بخشش مالیاتی یا معافیت مالیاتی خواهد رسید. در مناطق ویژه اقتصادی یا شهرک صنعتی، برای سایر شهرها معمولاً از دو سال معافیت مالیاتی در نظر گرفته می شود که در مجموعه به 7 سال خواهد رسید. در تمام سال ها، کسب و کارها مکلف به تهیه و تنظیم اظهار نامه مالیاتی است و باید آن را به سازمان مالیات تسلیم کنند. معافیت مالیاتی تعاونی های روستایی در ماده 133 قانون مالیات مستقیم کشور، کلیه شرکت های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادی، کارگری، کارمندی، دانشجویی و اتحادیه ها به همراه صندوق توسعه بخش کشاورزی به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت فعالیت های آموزشی و ورزشی این مورد بخشی از معافیت هایی است که شامل حال دانشگاه ها و مدارس دولتی می شود. بخش دیگری از ماجرا، ابهامات دیگری در آن وجود دارد. مؤسسات کنکوری و مدارس غیر انتفاعی با درآمدهای بسیار بالا مشمول معافیت مالیاتی شده اند؛ این مسئله در ماده 134 قانون مالیات های مستقیم به صراحت ذکر شده است. به نظر می رسد در سال های آیند می توان شاهد خارج شدن مؤسسات کنکوری و مدارس غیر انتفاعی از این نوع معافیت ها بود. در ماده 134 قانون مالیات های مستقیم به صراحت ذکر شده که کلیه باشگاه ها و مؤسسات ورزشی که مجوز مستقیم از وزارت ورزش دارند و حوزه فعالیت آنها صرفاً ورزشی است، از پرداخت مالیات معاف هستند . بیمه عمر و معافیت های مالیاتی در ماده 136 قانون مالیات های مستقیم ذکر شده که کلیه وجوه پرداختی بابت بیمه عمر و زندگی که مبالغ آن به طور مستقیم عاید بیمه گزار می شود، از معافیت مالیاتی برخوردار می شوند. هر یک از مودیان مالیاتی و اعضا خانواده تحت تکلف آنها، ممکن است در طول سال به دلیل ابتلا به بیماری های مختلف تحت درمان قرار گرفته و هزینه های درمان آنها، مشروط به اینکه در مؤسسات درمانی داخل ایران پرداخت شده و مورد تأیید وزارت بهداشت قرار گیرند، از مجموع مالیاتی مودیان در پایان سال کسر می شود. همچنین در خصوص افراد معلول یا بیماران خاص که هزینه های آنها به صورت مستمر وجود دارد، از مالیات مودیانی که آنها تحت تکفلشان هستند کاسته می شود. معافیت مالیاتی تأمین مالی پروژه های تولیدی، مطابق ماده 138 قانون مالیاتی است که کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که اقدام به تأمین مالی پروژه ها و شرکت های تولیدی می کنند، معادل سود مورد انتظار حاصل از مشارکت که توسط شورای پول و اعتبار برآورد می شود، از پرداخت مالیات معاف هستند. 
معافیت مالیات صادراتی کلیه فعالان اقتصادی که در زمینه صادرات کالا در کشور فعالیت می کنند، از معافیت مالیاتی بهره مند می شوند؛ به طوری که صد در صد درآمد حاصل از کالای غیر نفتی و 20 درصد از درآمد حاصل صادرات مواد خام، از پرداخت مالیات معاف هستند. همچنین در ماده 141 قانون مالیات مستقیم این گونه ذکر شده که اگر کالایی به صورت ترانزیت وارد ایران شده و پس از فرآوری به خارج از کشور نیز صادر شود، از صد درصد معافیت مالیاتی برخوردار خواهد شد. معافیت مالیاتی صنایع دستی کلیه کارگاه های تعاونی و شرکت های تولیدکنند صنایع دستی مثل: فرش باف ها، مطابق ماده 142 قانون مالیات مستقیم، معاف از پرداخت مالیات هستند. در ماده 143 قانون های مالیات مستقیم کشور برای فعالیت های بورسی نیز معافیت مالیاتی در نظر گرفته است، از آن جمله می توان به: معافیت 10 درصدی سود حاصل از فروش کالا در بورس کالا و معافیت 10 درصدی از درآمد شرکت های بورس داخلی یا خارجی اشاره کرد. در صورتی که شرکت های بورسی در پایان دوره مالیاتی با تأیید سازمان بورس، حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند، از 20 درصد معافیت مالیاتی و پرداخت آن برخوردار می شوند. معافیت مالیاتی سپرده های بانکی 3 حالت در قانون برای سپرده های بانکی وجود دارد: 1. سود سپرده بانکی 2. سود یا جوایز مربوط به پس اندازهای مختلف 3. جوایز مربوط به اوراق قرضه 
مطابق قانون مهریه و جهیزیه، بانوان مشمول معافیت از مالیات می شوند. در کلیه فعالیت های کشاورزی، دام پروری، پرورش ماهی، زنبور عسل، پرورش طیور، احیای جنگل و مراتع باغداری، اشخاص حقیقی و حقوقی از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت های مالیاتی و دستمزدها افرادی که در مناطق کم برخوردار فعالیت می کنند از معافیت 50 درصدی مالیات بر حقوق و دستمزد برخوردار می شوند. کارمندان و کارگرانی که دریافتی ماهانه آنها کمتر 4 میلیون تومان است از پرداخت مالیات معاف هستند. مواردی مثل هزینه های درمان، هزینه عایله مندی، بازخرید، ایام مرخصی، خسارت اخراج، مزایای پایان کار، پاداش افزایش تولید، عیدی و پاداش، هزینه سفر، مأموریت، سنوات، حقوق، بازنشتگی، مستمری و از کار افتادگی در زمینه دستمزد بوده و کارمندان مشمول معافیت مالیاتی هستند.
