کنجد یک محصول دانه روغنی است که عمدتاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کند موارد استفاده ازکنجد متنوع است، از مصرف مستقیم به عنوان غذا به شکل حلوا ارده گرفته تا یک عنصر در محصولات آرایشی، بهداشتی و دارویی که به آن مشتقات کنجد می گویند.
دانه های کنجد با وجود کوچک بودن مزایای زیادی دارند این دانه ها از گیاه کنجد به دست می آیند که از قدیمی ترین گیاهان روغنی جهان هستند این دانه مقاومت بالایی داشته و به ابعاد 2 در 4 میلیمتر یافت می شوند.
ارزش بازار جهانی کنجد در سال 2018 حدود 6.5 میلیارد دلار بود که در سال 2022 به 2/12 میلیارد دلار رسید و پیش بینی می شود که تا سال 2025 به 17.77 میلیارد دلار برسد در سال 2022 مشتقات کنجد در رتبه 3159 محصول پرمعامله جهان بوده و ارزش مشتقات کنجد مجموعاً 373 میلیون دلار معامله شده است.
- بیشتر بخوانید: تجارت با امارات
ارزش غذایی کنجد
دانه کنجد حاوی مقدار زیادی سسامولین و سسامیناند است که برای سلامت بدن بسیار مفید بوده به طوری برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد.
این دانه های ارزشمند باعث کاهش فشار خون و سطح کلسترول شده، از کبد در برابر آسیب های رادیکالی محافظت کرده و باعث افزایش ویتامین E می شود.
مشتقات کنجد
کنجد با توجه به خواص متنوعی که دارد گاهی از آن برای تولید محصولات دیگری استفاده می شود که این محصولات معمولا به شکل روغن، دانه، پماد، ارده و حلوا عرضه می گردد.
هر کدام از این مشتقات کنجد مصارف خاص خودشان را دارند برای مثال روغن کنجد یکی از بهترین انواع روغن ها در پخت و پز است و به جهت فواید بسیاری که برای سلاتی دارد طرفداران زیادی پیدا کرده است.
- بیشتر بخوانید: صادرات به مصر
انولع مشتقات کنجد
روغن کنجد: این روغن از دانه های کنجد درست می شود و فواید زیادی برای پوست، مو و به طور کلی بدن به همراه دارد روغن کنجد دارای ویتامین E و مواد مغذی بسیاری است و به دلیل داشتن ترکیباتی مثل سسامول، سزامینول، سزامولین، پینورسینول و توکوفرول خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد.
پماد کنجد: محصولی است که از دانه کنجد به دست می آید و به جهت داشتن ویتامین E به نرمی و لطافت پوست کمک می کند همچنین باعث درمان ترک پوست اطراف لب و حتی ترک های لب می شود.
همچنین از پماد کنجد برای درمان انواع زخم و سوختگی استفاده می شود این پماد به دلیل ترکیبات خاص خود در یک رنگ شدن زخم با پوست پس از بهبودی کمک فراوانی می کند.
ارده کنجد: از دانه های برشته شده کنجد درست می شود که به صورت خمیر درآمده اند و طبیعتی گرم داشته که برای افراد سرد مزاج بسیار مفید است.
در فصل زمستان که بدن ما به انرژی بیشتری نیاز دارد ارده کنجد می تواند بهترین غذا باشد همچنین این محصول خواص متعددی همچون کاهش چربی خون، تامین کلسیم بدن، پیشگیری از سرطان، رفع بیماری های رحم، عدم ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، کاهش وزن، جلوگیری از کم خونی، تقویت قوای بدن، جلوگیری از ضعف جسمانی و غیره دارد.
حلوای کنجد: این حلوا به دلیل اینکه از دانه کنجد درست می شود حاوی کلسیم بوده و از پوکی استخان جلوگیری می کند همچنین باعث تقویت استخوان ها و رشد آن ها می شود حلوای کنجدی دارای مقدار زیادی آهن است و مصرف آن برای درمان کم خونی توصیه می شود.
بزرگترین تولید کنندگان مشتقات کنجد در جهان
کشورهای بسیاری اقدام به تولید مشتقات کنجد کرده اند اما در این میان 10 کشور جزو تولید کنندگان اصلی این محصولات به شمار می روند که عبارتند از مکزیک، اوگاندا، ترکیه، هندوستان، چین، عربستان سعودی، موزامبیک، نیجریه، ژاپن و میانمار.
- بیشتر بخوانید: صادرات خرما به هند
بزرگترین صادر کنندگان مشتقات کنجد در جهان
کنجد از مهم ترین محصولات کشاورزی است که در کشورهای آسیایی از اهمیت بالای برخوردار بوده به طوری که بهترین شرایط مثل زمین مساعد، خاک حاصلخیز و تنوع آب و هوایی را برای تولید و صادرات این محصول دارند.
مشتقات کنجد 10 صادر کننده اول دارد که شامل کشورهای فرانسه، آلمان، سنگاپور، هند، مکزیک، نیجریه، هلند، تایوان، چین و ژاپن می باشد.
بزرگترین وارد کنندگان مشتقات کنجد در جهان
آمارها نشان دهنده رشد واردات کنجد و مشتقات آن در کشورهای مختلف است و دلیل آن چیزی جز افزایش جمعیت، بیشتر شدن تعداد خانواده های طبقه متوسط و تغییر ذائقه غذایی مردم نیست.
کشورهای دانمارک، ایتالیا، لهستان، هلند، اسپانیا، انگلیس، فرانسه، اتریش، ژاپن و سوئیس 10 کشور اصلی وارد کنندگان مشتقات کنجد در جهان هستند.
- بیشتر بخوانید: صادرات پسته به هلند
تولید و صادرات مشتقات کنجد در ایران
گیاه کنجد در 22 شهر کشورمان کاشته می شود به طوری مناطق اصلی کشت این دانه پرخاصیت در استان های بوشهر، اردبیل، کرمان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خوزستان و فارس بیشترین حجم تولید را دارد.
بزرگترین تولید کننده روغن کنجد به روش کلدپرس در ایران مربوط به استان یزد می باشد که مطابق با آخرین استاندارد های روز دنیا ساخته و تجهیز گردیده است.
در این استان روزانه 5000 لیتر روغن کنجد تولید می شود و ظرفیت تولید تا 20 هزار لیتر را نیز دارد بنابراین این ظرفیت تولید استان یزد را به مرکز تولید مشتقات کنجد و روغن کنجد در کشور تبدیل کرده است.
بازارهای فعلی مشتقات کنجد در ایران
سالانه بین 52 تا 55 میلیون دلار مشتقات کنجد شامل حلوا، ارده، روغن و شیرینی جات بر پایه روغن کنجد از ایران به کشورهای آذربایجان، روسیه، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان، ارمنستان، تاجیکستان و عراق صادر می گردد.
- بیشتر بخوانید: تجارت با ترکیه
بازارهای مستعد و پرتقاضا برای صادرات کنجد ایران
صادرات کنجد ایرانی به توجه به اینکه یکی از تولیدات کشاورزی مهم در کشور به شمار می رود هر روز در حال افزایش است و کنجد از جمله محصولاتی است که به صورت عمده صادر می شود.
کنجد ایران با داشتن کیفیت بالا و قیمتی مقرون به صرفه به چبزی حدود 30 کشور صادر می شود که در این میان کشورهای استرالیا، تونس، شیلی، تایوان، سنگاپور، ویتنام، اندونزی، لبنان، اروگوئه، آرژانتین، اردن، تایلند، فنلاند، سوئد، امارات متحده عربی، امریکا، نیوزیلند، اکوادور، مصر، مغولستان، ازبکستان، ترکیه، مالزی، یمن، کلمبیا، پرو، کره جنوبی، گرجستان، جمهوری چک، قطر و عمان جزو بازارهای پرتقاضای کنجد به شمار می روند.