|
راه نوین مبارزه با فقر |
از سالیان دور مراودات تجاری بین کشورها رواج داشته و صادرات و واردات موجب رونق اقتصادی کشورها شده؛ اما متاسفانه نرخ تبدیل ارز و عوامل دیگر بر کاهش قیمت آن اثر گذاشته و موجب تورم جهانی شده است.
نرخ تبدیل و رواج ارز در جهان
بعد از انقلاب صنعتی در فرانسه، تولید کالاهای مختلف افرایش یافت و با ورود ابزارآلات صنعتی به بخشهای مختلف زندگی و رونق آن از جمله کشاورزی، تجارت میان کشورها روز به روز افزایش یافت. تجارت و خرید و فروش کالا بین کشورهای مختلف، موجب انتقال پول ملی یعنی ارز آن کشورها به یک دیگر می شود؛ سیاست همه کشورها افزایش قدرت پول ملی و ثابت نگه داشتن مقدار آن جهت تقویت اقتصاد آن کشور می باشد. 
تمامی اسکناسهای موجود در جهان ارز نامیده می شوند؛ ارزها در واقع کاغذهای بی ارزشی هستند که به صورت قراردادی توسط دولتها به آنها ارزش داده می شود. این ارزها به صورت قرار دادی به عنوان پول یک کشور به حساب می آِیند و مردم آن کشور نیز می پذیرند که از طریق این پول مبادلات کالا انجام شود که این ارزها می توانند به عنوان سرمایه نیز ذخیره شوند. نرخ تبدیل ارزها یکی از مهم ترین فاکتورهایی است که سطح سلامت اقتصاد یک کشور را مشخص می کند. نرخ تبدیل ارزهای خارجی، نشان دهنده ثبات اقتصادی یک کشور نیز است و به همین دلیل مداوم و مرتب مورد نظارت و تحلیل قرار می گیرد. 
عوامل موثر بر کاهش نرخ ارز
عوامل موثر بر کاهش نرخ ارز عبارت اند از:
- مداخله دولتها: بانک مرکزی به جهت تثبیت نرخ ارز، به خرید و فروش ارز داخلی می پردازد و به این صورت بر نرخ ارز تاثیر می گذارد.
هنگامی که کشورها سقوطی در نرخ ارز خود نسبت به سایر ارزها ببینند، برای به دست آوردن مزیت تجاری نسبت به سایر کشورها با کاهش نرخ ارز کشور خودشان صادرات را در سایر کشورها رقابتی تر می کنند، بنابراین واردات به آن کشور گران تر می شود که به نفع صنعت داخلی و در نتیجه اشتغال است.
- تورم: در اقتصاد به افزایش سطح عمومی قیمتها در یک بازه زمانی مشخص تورم گفته می شود.
تورم را می توان افزایش بی رویه قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و بدون برنامه ریزی دانست که باعث کاهش قدرت خرید می شود و تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی موجود برای خرید محصولات را بر هم می زند. 
نرخ بهره تورم خفیف و شتابان در اقتصاد
به طور کلی انواع تورم در اقتصاد به سه نوع اصلی تقسیم می شود. نوع اول: تورم خفیف است که سبب افزایش ملایم قیمتها می شود و معمولا افزایش تا 8 درصد را برای آن در نظر می گیرند. نوع دوم: تورم شدید یا شتابان است که افزایش قیمتها سریع تر اتفاق می افتد و برای این دسته، نرخ تورم بین 15 تا 25 درصد اعلام می شود. نوع سوم: تورم بسیار شدید می باشد، در این شرایط نرخ تورم حدود 50 درصد است و قیمتها در بازه های زمانی کوتاه مدت مثلا هر 6 ماه دو برابر می شوند.
- نرخ بهره: هزینه ای است که در ازای استقراض پول پرداخت می کنید؛ نرخ بهره به درصدی از کل مبلغ وام گرفته شده بیان می شود، اگر شما برای خرید خانه، ماشین یا امور شخصی خود وام بگیرید ملزم به پرداخت بهره آن نیز هستید.
شرایط سیاسی و ثبات اقتصادی در کنار میزان تقاضای خارجی برای کالا و خدمات فاکتورهای اصلی در ارزش پول ملی یک کشور هستند. دانستن تاثیر نرخ بهره بر روی نرخ ارز یک کشور برای افرادی که در بازار فارکس و دیگر بازارهای بین الملل فعالیت دارند، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا اغلب تغییرات این نرخ بر روی ارزش ارزهای فارکس تاثیر می گذارد. 
بدهی دولت و کسری حساب جاری در انواع تورم
- بدهی دولت: بررسی روشهای تامین مالی دولتها در کشورهای مختلف حاکی از آن است که بدهی جزء موارد اجتناب ناپذیر امور مالی دولت است و با توجه به شرایط و ساختار اقتصادی کشورها و ترکیب ابزارهای بدهی، می تواند پیامدهای اقتصادی متفاوتی به همراه داشته باشد.
به بیانی دیگر، بدهی مثل تیغ دولبه ای است که در صورت وجود پایداری به عنوان محرک اقتصادی عمل می کند ولی در صورت تداوم بدهی و رشد فزاینده آن با ایجاد نااطمینانی و محدودیت دسترسی بخش خصوصی به منابع مالی و کاهش پس انداز، به عنوان مانعی برای رشد اقتصادی محسوب می شود. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع بدهی و اثر دوگانه آن بر متغیرهای اقتصادی، ضروری است در راستا اجتناب از بی انضباطی مالی، نسبت به تعیین سطح مطلوب بدهیهای دولت از منظر تاثیرگذاری آن به عنوان محرک اقتصادی اطمینان حاصل شود. در کشورهای توسعه یافته که از ساختار اقتصادی منسجم و شفافی برخوردار هستند، درآمدهای مالیاتی جزء اصلی منابع مالی دولت محسوب می شود. در این کشورها استقراض دولت از منابع داخلی و خارجی نیز از ارکان نظام تامین مالی دولت است و چرخه های تجاری نقش موثری در مصون ماندن از رکود اقتصادی دارند. 
- کسری حساب جاری: حساب جاری مبادلات یک کشور با سایر نقاط جهان در خصوص تجارت خالص کالا و خدمات، درآمد خالص آن از سرمایه گذاریهای فرامرزی و خالص پرداختهای انتقالی را در یک دوره معین مانند یک سال ثبت می کند.
حساب جاری نیمی از تراز پرداختها و نیم دیگر آن حساب سرمایه است؛ حساب سرمایه، سرمایه گذاریهای فرامرزی در ابزارهای مالی و تغییرات ذخایر بانک مرکزی را اندازه گیری می کند. حساب جاری میزان واردات و صادرات کالاها و خدمات، پرداختها به سرمایه گذاران خارجی یک کشور، پرداختهای دریافتی از سرمایه گذاریهای خارج از کشور و نقل و انتقالاتی مانند: کمکهای خارجی و حواله های بانکی است.
چاپ پول و رکود اقتصادی در تورم
- چاپ پول: بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم تنها با کنترل تورم و اتخاذ سیاستهای اقتصادی مناسب امکان پذیر است.
افزایش تولید در کشور به جلوگیری از افزایش قیمتها کمک می کند و وضعیت معیشت مردم را بهبود می بخشد. اما آنچه اهمیت دارد، تامین منابع اقتصادی برای تولید و پس از آن تهیه مواد اولیه و سایر مسائل مورد نیاز برای حرکت چرخه تولید است. در بسیاری از کشورها بخش عمده این منابع و درآمد مورد نیاز برای تولید از طریق صادرات نفت سبک تامین می شود. 
در صورتی که دولت موفق به صادرات نفت نشود، برای تامین این کمبود مالی از بانک مرکزی تقاضای چاپ پول بیشتری می کند. این چاپ اسکناس موجب افزایش تقاضا می شود درحالی که عرضه و تولید تغییری نکرده است. در این شرایط نرخ تورم افزایش می یابد و با گرانیهای پی در پی وضع معیشت مردم سخت می شود. همچنین چاپ پول باعث افزایش تورم، افزایش قیمت ارزهای خارجی، بی ارزش شدن پول ملی، نابسامانی اقتصادی، افزایش خروج ارز از کشور و متزلزل شدن پایه های اقتصاد می شود.
- رکود اقتصادی: به معنای کاهش رشد تولید ناخالص داخلی است و پیامدهای بسیار بدی برای اقتصاد یک جامعه در پی دارد.
اگر اقتصاد کشوری در دو دوره سه ماهه پی در پی رشد منفی داشته باشد، دچار رکود اقتصادی شده است. رکود، مجموعه ای از عوامل است که دست به دست هم می دهند و به صورت همزمان رشد منفی اقتصاد یک جامعه را به وجود می آورند. رکود اقتصادی بیشتر در کاهش رشد تولید ناخالص داخلی، درآمد، اشتغال و فعالیتهای صنعتی قابل مشاهده است. رکود در تعریفی کلی به معنای حرکت منفی چرخه اقتصاد است؛ چرخه اقتصاد عبارت است از تولید، مصرف و نهایتا صادرات و واردات. 
تولید می تواند هم به داخل اشاره کند و هم به واردات مرتبط باشد. تامین به معنای رفع نیاز داخلی است که پس از آن به صادرات می انجامد یعنی رونق اقتصادی. تولید داخلی نیز می تواند وابسته به واردات باشد و فاکتورهایی که بخشهای اقتصاد را تشکیل می دهند بر اساس نظامی به نام عرضه و تقاضا که روی پشتوانه ای به نام پول و سپس ارز و کالا استوار است فعالیت می کنند. با این تعریف، رکود زمانی خود را نشان خواهد داد که در فاکتورهای فوق مشکلی پدید آید، حال آن مشکل هم می تواند داخلی باشد و هم توسط عوامل بیرونی تحریک شود. در این حالت چرخه اقتصاد با مشکلات پیش آمده دچار ایست موقتی می شود که در صورت رفع نشدن آن، رکود بزرگ تری رخ خواهد داد. نویسنده: فاطمه خاقانی مذاکره کننده بین الملل