افزایش مهارت های ارتباطی کسب وکار و اهمیت آن در موفقیت‌های شغلی

صحبت جلسه قبل ما در باب ثروت، در باب ارتباط بود و گفتیم که انسانی که می­ خواهد جایگاه بالایی را در عرصه اقتصادی داشته باشد باید از نظر ارتباط فرد قوی باشد. هر شغلی با عضوی از انسان سروکار دارد و شما به عنوان تاجر مهم­ترین اعضای فعالتان در کار، زبانتان است، یعنی بیشترین عضوی که شما در طول شبانه روز در تجارت به کار می برید، استفاده از زبان است. اگر یک بنایی بد دهن باشد، شاید خیلی ایرادی نباشد چون یک بنا باید دستش خوب کار کند. یک نجار اگر بد دهن باشد ایرادی نیست چون باید دستش خوب کار کند. یک فوتبالیست می­ تواند بد دهن باشد چون با پا می­ خواهد شوت بزند. اما برای یک تاجر آنچه در اهم اعضاء قرار می­ گیرد زبان است

. فرد تاجر باید خوش زبان باشد و واقعیت قضیه هم این است که خوش زبانی اگر در طول شبانه روز می­خواهد با انسان همراه باشد، بوجود نمی ­آید مگر از خوش­ قلب و خوش عقلی. وقتی یک سخنرانی می ­خواهد خوب صحبت کند ممکن است یک انسان خوش قلب یا خوش عقلی نباشد، از قبل 10 ساعت، 5 ساعت، 15 ساعت وقت می­ گذارد و متونی را آماده می­ کند و آن را به صورت زیبایی بیان می­ کند. و سخنران در آن لحظه که می­ خواهد

سخنرانی کند آماده است و می­ داند که ساعت 5 تا 6 می­ خواهد سخنرانی کند. اما اگر به سخنران بگویند شما باید مادام خوش زبان باشی، این قضیه فرق می­ کند. اکثر سخنران­ ها را می­ بینید در ساعت­ هایی که سخنرانی می­ کنند خیلی خوش بیان هستند اما در خلوت­ های آن­ها که می­ روید می­ بینید انسان­ های تند، بد دهن، متکبر، بد بیان هستند که اصلاً نمی­ شود آنها را تحمل کرد و نمی­ شود با آنها همجوار و هم­نشین شد. چون

آن یک ساعتی که از او خوش بیانی دیدید شبیه یک بازیگری بود، خوش بیان و خوش قلب نبود، یک بازیگری بود که بد دهن است و می­ خواهد یک ساعتی خودش را خوش دهان نشان دهد، در این لحظه چقدر به او فشار می ­آید؟ یک فردی که خط زیبایی ندارد و می ­خواهد یک ساعت خوش­ خط بنویسد، پدرش در می­ آید اما آن کسی که ذاتش خوش خط یا خوش بیان بوده است، خوش خطی و خوش بیانی برای او مشکلی نیست.

اگر می­ خواهید خوش بیانی جزء وجود شما باشد که باید هم همین­طور باشد، مشتری ساعت 10 صبح یا 11 صبح زنگ می ­زند، 2 بعدازظهر زنگ می ­زند، خبر نمی­ دهد که من الان می ­خواهم با شما تماس بگیرم، خبر نمی ­دهد که می­ خواهم به شما پیام بدهم که شما از 2 ساعت قبل آماده باشی، در نتیجه باید 24 ساعت خوش بیان و خوش زبان باشی. این خوش بیانی دائمی نیازمند خوش قلبی و خوش عقلی است. در نتیجه شما باید انسانی شوید که وجودتان همین­جوری باشد نه اینکه بخواهید خوش بیانی و خوش زبانی را بازی کنید بلکه باید جزئی از وجود شما بشود. اینکه بخواهد جزئی از وجود شما در نتیجه شما باید ارتباط را بیاموزید. ارتباط یک حد پایینی دارد و یک حد بالایی دارد. پایین ترین و بدترین حد ارتباط، آن کسی است که دوستش را نمی­ تواند نگهدارد. خیلی­ ها را می­ بینیم که سال­ها از عمرشان گذشته است و تنها هستند، یعنی یک دوست قدیمی ندارند. امیرالمومنین می­ فرماید: «از هر چیزی، جدیدش؛ زیباتر است». شما الان لباس بخواهید بخرید، لباسی که نوتر است قشنگ­تر است، خانه بخواهید بگیرید خانه  ای که جدیدتر است و تازه ­تر و تازه ساخت­ تر است قشنگ­ تر است، کفش بخواهید بگیرید همین­طور، ساعت بخواهید بگیرید همین­طور، از هر چیزی جدیدتر آن قشنگ­تر و زیباتر است، اما از دوست و رفیق، قدیمی­ اش بهتر است.

شما به عنوان یک تاجر مشتری­ هایی دارید، در بیان این مشتری­ های، مشتری قدیمی از مشتری جدید بهتر است، قدیمی است، ارتباط دارد و کلی خرید کرده است و سال­هاست که شما را می­ شناسد. نگاه می­ کنید شخصی 50 سال، 60 سال از عمرش گذشته است اما یک رفیق قدیمی ندارد. یعنی همه آدم­هایی که با او دوست هستند جدیدند چون وجود و شخصیتی نداشته است که آدم­ های قدیمی را بتواند برای خودش نگه دارد، یعنی جدید­ها را همراه خودش کرده است، قدیمی تا یک مدتی با او انس گرفته کلافه شده است. پس شخصی که نمی­ تواند برای خودش دوستی نگهدارد در پایین­ ترین سطح ارتباط است و هیچ ارتباطی را بلد نیست، هیچ رفیقی همراه خودش نمانده است. بعضاً تو با او می­ نشینی می ­بینی که خیلی آدم خوش زبان و خوش صحبتی است اما در اطرافش رفیقی نیست، معلوم می­ شود که خوش زبانی و خوش بیانی این فرد، مقطعی است. تو اگر با او رفیق بشوی در وسط این رفاقت، با تو کاری می­ کند که تو بگذاری و بروی و تو را نگه نمی ­دارد.

بالاترین سطح ارتباط، کسی است که بتواند با کسی که با او دشمنی می­ کند و با او ارتباطش را قطع می­ کند این رابطه را وصل کند. یعنی اگر شخصی از شما بگوید من به این قدرت رسیدم و یک مشتری با من دشمنی کرده است، من اراده کنم و عزم خودم را جزم کنم می­ توانم کاری کنم که همین مشتری که دشمنی کرده است با من دوست شود. این توان در من است که کاری کنم تا دشمنم با من دوست شود و دوباره ارتباط برقرار کند، آن کسی که با من رابطه ­اش را قطع کرده است دوباره وصل شود و ما به این نیاز داریم. امروز می­ خواهیم در این کورد صحبت کنیم که چه می­ شود؟ می­ توانیم یا نمی­ توانیم؟ این کار نیازمند چه پیش زمینه­ هایی هست؟ شما تصور کنید اگر به این نقطه از ارتباط برسید تمام مشتری­ های شما دائم با شما خواهند بود و سود اصلی شما همین است، این، وفادار شدن مشتری­ ها به شما می ­شود یعنی شما ارتباط را به گونه­ ای برقرار کردید که طرف دلخور هم که بشود نمی­ تواند برود، یعنی انقدر سطح ارتباط شما با آن شخص قوی بوده است.

قبل از این که وارد این بحث بشویم باید این موضوع را در نظر بگیریم که مرحله به مرحله هر تمرینی، انسان را به ثمر می ­رساند. شما حساب کنید یک شخص ضعیفی سراغ ورزش بدنسازی برود، از روز اول از او بخواهند یک وزنه 50 کیلویی بلند کند، هم نمی­ تواند بلند و هم بعد از یک مدت کوتاهی زور زدن و امتحان کردن، کمرش می­ گیرد و کلاً بدنسازی را کنار می­ گذارد. این است که در بدنسازی به او می­ گویند از وزنه 2 کیلویی و 1 کیلویی شروع کن، مرحله به مرحله بالا برو، ارتباط هم همین است. اگر انسان می­ خواهد در ارتباطات قوی شود مستلزم این است که مرحله به مرحله جلو برود. نزدیک­ترین سطح ارتباط انسان در زندگی با خانواده­ اش، با پدر و مادرش است و می­ بینیم که خیلی از بچه­ های آراد ارتباط­شان با پدر و مادر، با همسر و فرزند خودشان ضعیف است یعنی توان برقراری ارتباط را با خویشاوندان نزدیک خودشان ندارند. این را به عنوان یک تمرین تجاری حساب کنید و از سنت­ های رسول خدا یاد بگیرد. رسول خدا (ص) وقتی خواست دین اسلام را تبلیغ کند در اولین جلسه تبلیغ از خویشاندان خود شروع کرد، اقربا و خویشاندان و نزدیکان خویش را دعوت کرد. این که ما می­ گوییم سنت­ های پیامبر را جاری کنیم این­ها را انسان باید در سیره پیغمبر دقیق شود. کسی که نتواند با اقربای خودش ارتباط بگیرد نمی­ تواند با غریبه­ ها ارتباط بگیرد. اما خیلی از افرادی که در آراد و حتی در بیرون هستند وقتی می ­خواهند یک دعوتی را ابلاغ کنند به نزدیکان خودشان ابلاغ نمی کنند.

کسی دعوتی را به نزدیک خودش ابلاغ نمی­ کند که می­ داند فریب­کار است، که می­ داند حقه ­باز است، که می ­داند دغل است. انسان دغل یک دعوت فریب­کارانه را برای بچه خودش عملی نمی­ کند، این است که به دیگران می­ گوید انجام دهند. از خودش و اطرافیانش غافل می ­شود و دیگران را به این کار امر می­ کند چرا که در قلب خودش می­ داند که در این مسئله خیری نیست. شما فرض کنید یک جنس معیوب، بنجل و خرابی داشته باشید هیچ وقت این جنس معیوب را به آشنا پیشنهاد نمی ­دهید و با خود می ­گویید این دایی، این عمو، این عمه، یک عمر این را به ما می­ گوید اما حالا انسان یک جنس خوب و یا یک کالای مرغوبی دارد این را با اطرافیان خودش خیلی راحت مطرح می­ کند. اما کسانی هستند که جنس مرغوبی دارند اما به اطرافیان خودشان نمی­ گویند، این نیست مگر از بخل و از حسد که مبادا من این چیز خوب را بگویم و بقیه هم نفعی ببرند.

کسی دعوتی را به نزدیک خودش ابلاغ نمی­ کند که می­ داند فریب­کار است، که می­ داند حقه ­باز است، که می ­داند دغل است. انسان دغل یک دعوت فریب­کارانه را برای بچه خودش عملی نمی­ کند، این است که به دیگران می­ گوید انجام دهند. از خودش و اطرافیانش غافل می ­شود و دیگران را به این کار امر می­ کند چرا که در قلب خودش می­ داند که در این مسئله خیری نیست. شما فرض کنید یک جنس معیوب، بنجل و خرابی داشته باشید هیچ وقت این جنس معیوب را به آشنا پیشنهاد نمی ­دهید و با خود می ­گویید این دایی، این عمو، این عمه، یک عمر این را به ما می­ گوید اما حالا انسان یک جنس خوب و یا یک کالای مرغوبی دارد این را با اطرافیان خودش خیلی راحت مطرح می­ کند. اما کسانی هستند که جنس مرغوبی دارند اما به اطرافیان خودشان نمی­ گویند، این نیست مگر از بخل و از حسد که مبادا من این چیز خوب را بگویم و بقیه هم نفعی ببرند.

یک نفر می­ گفت آراد برای من مایه نجات بود، من گفتم به چند نفر این مایه نجات را معرفی کردی؟ اگر مایه نجات تو شد چرا به دایی خودت چیزی نگفتی؟ به عموی خودت، به خاله خودت چیزی نگفتی؟ اگر چیز بدی است چرا خودت در آن وارد شدی؟ اگر چیز خوبی است چرا اطرافیانت را از آن مطلع  نکردی؟ اگر ما می­ خواهیم در باب ارتباط شخصی قوی شویم، اولین مرحله نزدیکان است. اگر می­ دانستید چه نفعی برای شما در نزدیکان­تان نهفته است و واقعاً غافل هستید. یک عروسی می­ گیرد چند نفر را دعوت می­ کنید؟ 500 نفر، 600 نفر یا 1000 نفر؟ پس شما حداقل 200 نفر انسان بزرگ را در اطراف و اکناف خود می­ شناسید، دایی، عمو، خاله، پسردایی، این­ها همه با شما محل صحبت و تکلم دارند. هر کدام از این 200 نفر هم باز با 200 نفر دیگر آشنا هستند یعنی حساب کنید شما راحت یک جامعه هدف بالای 10000 نفری در اطراف خودتان دارید. یعنی اگر یک فرصتی می­ گذاشتید و با دایی خودت صحبت می­ کردی و کسب و کار خودت را به او معرفی می­ کردی و می­ گفتی تو اطرافیان و دوستان و رفقایی داری، 50 سال از عمرت گذشته و کم کم 200 نفر آدم را می شناسی، بیا با اطرافیان خودت این مسئله ما را به اشتراک بگذار و به او بفهمان و توضیح بده انقدر که فلان کرد و بار من را فروختی، انقدر هم سود تو است. الان هم که وضع­ها خراب است.

تو اگر بتوانی اطرافیانت را با خودت در این تجارت شریک کنی نفع زیادی به آنها رساندی، الان همه کشته و مرده 1000 تومان پول هستند. اما نیامدی و این را مطرح نکردی، یا وقت نگذاشتی و یا این انرژی را جدی نگرفتی. چه حجم گسترده ­ای از افراد که خداوند در کنار تو قرار داده بود اما تو راحت از این­ها گذشتی و از آنها سودی نبردی. چون ارتباط را تمرین نکردی و نیامدی ارتباط گرفتن را جدی بگیری. اصلاً فرض را بر این می ­گذاریم که تمام 100 نفر فامیل و آشنا و اقربای تو و آن­هایی که آشناهای آشناهای تو هستند همه بی­ عرضه و بی­ توان هستند و از بین این 10000 نفر هیچ نفعی برای تو عاید نمی­شود اما آنچه که برای تو بوجود می­آورد این است که تو را فرد مقتدری کرده است، تو را فردی کرده است که توانسته­ای با همه ارتباط بگیری، تجربه تو را در ارتباطات زیاد کرده است، این از یک طرف است. از سمت دیگر، تو فردا روزی محل ملامت کسی قرار نمی­گیری. همین الان بنده توانستم شما را مورد سرزنش و ملامت قرار بدهم که چرا این کار را نکردی و شما باید سرهای خودتان را پایین بیندازید و بگویید راست می­گویی. اما اگر انجام می دادید و نفعی نمی­ بردید سرهای شما بالا بود و می ­گفتید که من انجام دادم اما نفعی برای من نداشت. یعنی حداقل این قضیه این بود که شما را در ارتباط قوی می­ کرد و در ثانی محل ملامت بر شما بسته می ­شد، دیگر عمری خودت را سرزنش نمی ­کردی.

فرض را بر این بگذار که 10 سال، 5 سال، از تجارت تو گذشته است و بعد از 5 سال پسرخاله­ات تو را در یک جایی می بیند و با تو صحبت می ­کند و از کار تو سوال می ­کند و تو خواهی گفت که در زمینه فلان محصول کار می­کنی. پسرخاله­ ات می­ گوید که من رفیقی دارم که صادرات این محصول  را در فلان کشور دارد بیا دست شما را در دست هم بگذارم و شما شروع می­ کنید محصول خودت را به  این رفیق پسرخاله ­ات می ­فروشی. بعد عمری در حسرت می

نشینی که چرا من 5 سال پیش به این پسرخاله چیزی نگفتم؟ این حسرت­ ها دائمی است. یک شخصی رد می ­شد و دید یک بچه ­ای گریه می­ کند. از بچه پرسید که چی شده؟ بچه جواب داد که من از اینجا رد می­ شدم مادرم یک دو تومنی به من داد که ماست بخرم وقتی داشتم می ­آمدم پولم را گم کردم اگه به خانه بروم جواب مادرم را چی بدهم؟ رهگذر دو تومان از جیبش در آورد و به پسر بچه داد تا ماست بخرد. رهگذر رد شد و بعد از مدت زمانی که برگشت، دید

که این بچه دوباره نشسته و گریه می­ کند از او پرسید: قضیه چیست؟ من که به تو دو تومان دادم. پسر بچه با همان حالت گریه گفت: من در این فکر بود که اگر آن دو تومانی که اول مادرم داد گم نمی­ کردم با این دو تومانی که شما دادید چهار تومان می­ شد اما من الان دو تومان دارم. یعنی هر کاری بکنی حسرت این دو تومان می ­ماند. یعنی اگر تو 5 سال بعد از روابط خودت استفاده کنی و از آن­ها نفع ببری باز هم این حسرت در دلت است که چرا 5 سال قبل نگفتم.

جدای از این مسئله، روابط شما در طول زمان روابطی پیدا می­ کنند، مثلاً شما امروز به دایی خودت می ­گویی که فعال حوزه نخ هستم اگر در زندگی با نخی، صاحب نخی، نخ ­داری، نخ فروشی ارتباط پیدا کردی به من معرفی کن، اجرت تو محفوظ است. این دایی در طول سال در یک تاکسی می­ نشینید، در اتوبوسی، در جایی، صحبتی از نخ می­ شود از تو یادش می ­افتد و شماره تو را می­ دهد و با هم آشنا می­ کند. اما تو امسال به دایی چیزی نمی­ گویی و 5 سال بعد به دایی از کارت می­ گویی، دایی می­ گوید که چرا 5 سال پیش به من چیزی نگفتی من در طول این 5 سال با 10 نفر در جاده، در بیابان، در خیابان با کسانی آشنا شدم و گفتند که در کار نخ هستند اما من نمی­دانستم که نخ را باید چه کار کنم؟ و دایی هم شماره ­ای از آن­ها ندارد که بتواند آن­ها را پیدا کند و این فرصت­ ها همه از دست رفته است.

من به مستعدترهای شما و آن­هایی که وضع آن­ها بهتر است می­ گویم، کافی است یک عصرانه­ ای، یک شامی، یک ناهاری، 5 میلیون یا 10 میلیون هزینه کنید و اقوام، دوستان و آشنایان را در یک جلسه دعوت ­کنید و کسب و کار خودت را معرفی کنی و می­ گویی که من در فلان زمینه تجاری کار می­ کنم در بین دوستان،  اقوام، رفیق­ های خودتان هر کسی که در این زمینه کار می­ کند به من معرفی کنید شیتیل خوبی هم دارید. این حداقل و ساده ­ترین کاری بود که می توانستید انجام دهید. یک غذای خوبی هم به آن­ها می­ دهید و این قضیه تا قیام قیامت در ذهن آن­ها می­ ماند که راست می ­گوید وضعش خوب است و به ما شام هم داد. مردم هزار ساعت حرف بزنی یادشان نمی ­ماند اما یک شام که بخورند یادشان هست که حتی برنج آن کال بود یا پخته بود؟ اینجا به همه اطرافیان خودت فهمانده­ ای که تو چه کاره هستی؟ کارت را گفتی، فن کارت را توضیح دادی و ارتباطت را با این­ها دائمی ­تر کردی. پس این نزدیک­ترین سطح ارتباط است.

سطح دوم ارتباط، کسانی است که شما با آن­ها در کار آشنا می­شوید. در زمینه نخ کار می­کنی و یک کارخانه­ داری هست که از تو نخ می ­گیرد، ارتباط تو با این کارخانه دار فقط در زمینه نخ می­ شود، سطح این ارتباط خیلی پایین است. من یک روایتی از امام صادق (ع) بخوانم اگر عزیزان این را بفهمند و بتوانند اجرا کنند انشاءالله نتیجه عجیبی دارد. امام صادق (ع) می­ فرماید: «هر کسی با شخصی دوستی کند به سبب امری، یعنی به خاطر یک چیزی، دوستی و رفاقتی بین دو نفر پیش بیاید، زمانی که آن امر منقضی شود دوستی پایان می­ پذیرد». یعنی آشنائیت و دوستی شما با خیلی از مشتری­ هایتان بر سر یک قرارداد است،  قرارداد که تمام شود آشنایی شما هم تمام می­ شود و دیگر ارتباطی ندارید و می­ رود تا سال بعد که آیا یک قرارداد جدیدی ببندد یا نه؟ یعنی قرارداد که تمام شود و کار این مشتری تمام شود رابطه شما هم تمام می­ شود. دو تا رفیق که سال­ها با هم رفیق هستند بنای دوستی­شان این بود که هر وقت با هم دوست بودند، خرید می­ رفتند، غذا می ­خوردند و خلاصه در خوشگذرانی­ ها همیشه با هم بودند اما یک ایامی می­ شود که یکی از این­ها فقیر می­ شود و با این­ها نمی ­تواند خرید بیاید، این دوستی تمام می­ شود.

پس دوستی به هر سببی که برقرار شود، آن سبب که از بین برود آن دوستی از بین می­ رود. از این جهت است که اکثر شما ارتباط زیاد دارید اما دوست کم دارید. روزانه با بیش از 100 نفر، 50 نفر، 20 نفر صحبت می­ کنید اما چند تا دوست دارید؟ چند تا رفیق دارید؟ چند تا یار دارید؟ چند نفر دارید که به شما کمک کنند؟ این همه ارتباط چرا منجر به رفق و دوستی نشده است؟ چون سبب دوستی سست بوده است به همین خاطر آن عمل، آن امر و آن کار که منقضی شد، دوستی هم منقضی می­ شود. این است که نیازمند این هستید که برای ارتباطاتتان سبب محکم­تری پیدا کنید. کارخانه­­ داری که از شما نخ می­ خرد، اگر کارخانه خودش را جمع کند ارتباطش با تو قطع می ­شود و دوستی او با تو از بین می­ رود یا تو از زمینه نخ بیرون می­ آیی، دوستی کارخانه­ دار با تو از بین می ­رود چون سبب دوستی و ارتباط شما نخ بود، این کار نخ که از بین برود دوستی هم از بین می­ رود، در نتیجه نیاز است که سبب محکم­تری پیدا شود. این دو دسته از ارتباطات بود که گفتم، بحث ارتباط را اینجا قطع می­کنم و حالا می­خواهم وارد بحث سبب ارتباط بروم. پس گفتم یک ارتباط با اقربا و نزدیکان­تان است، یک ارتباط دارید با کسانی که در زمینه کاری با آنها هستید، حالا رفیق های کاری شما در آراد، تاجرهای رفیقتان یا مشتری ­های شما یا هر کسی که به نوعی در کار هستید و با آنها ارتباط دارید. حالا می­ خواهیم وارد سبب ارتباط بشویم، قبل از آن یک نکته کوتاه بگویم.

انسان­ها دو دسته هستند.

اکثر مردم را می­ بینید که سالیانی از عمرشان می ­گذرد اما هیچ زمینه ­ای برای رشد و تلاش خودشان تدارک ندیدند. امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه، دعای اول، این­طور می ­فرماید: «خدایا! اگر تو به ما معرفت و شناخت نمی ­دادی که نعمت­هایی که به ما دادی سپاسگزاری کنیم مردم نمی ­دانستند که تو را چطور سپاس بگویند، چه جوری باید شکر کنند؟ از این جهت نعمت­های تو را مصرف می ­کردند بدون این که قدردان تو باشند ». چون خدا هم اول به ما یاد داد بعد از بسم الله الرحمن الرحیم اولین کلمه­ ای که بود الحمد لله رب العالمین بود؛ یعنی با این حرف، خدا به ما سپاسگزاری را یاد داد.

الان من به شما می ­گویم یک نفر در خانه غذای پدر و مادر را می­خورد اما سر سفره هیچ تشکری نمی ­کند و هیچ کاری هم انجام نمی­ دهد، یعنی نه زبانی تشکر می­ کند و نه عملی سفره­ای جمع کند یا کاری انجام بدهد فقط می­ خورد و می ­رود. یک نفر هم این را می­بیند می­ گوید این مثل گاو می­ ماند، بچه که نیست انگار گاو تربیت کرده است، مثل گاو می ­خورد و می­ رود و یک شکر نمی­ کند.

امام سجاد (ع) می­ فرماید: خدایا! اگر تو معرفت شکر و سپاس را یاد نمی­ دادی انسان­ها و مخلوقاتت، نعمت­ های تو را می ­خوردند اما شکر نمی­ کردند و چون بنده­ای نعمتی را مصرف کند اما شکر نکند از حدود انسانیت به حدود بهیمیت خارج می­ شود. یعنی فرق بین انسان و یک چهارپا و حیوان این است که انسان نعمت را مصرف می­ کند و به آن کسی که نعمت را به او داده است شکر نمی­ کند کَانّ گاوی یا خری را دیدی. شما الان کنار ساحل بروید، این همه آدم از نعمت دریا استفاده می­ کنند و ساعت­ ها در آب خوش می­ گذرانند چند نفر از این­ها هستندکه از آب بیرون آمدند بگویند خدایا شکرت که این دریا را مایه لذت ما قرار دادی، خدایا از تو ممنون هستیم که این آب را قرار دادی تا ما بتوانیم لذت ببریم.بعد امام سجاد (ع) می ­فرماید: و این است معنی سخن تو در کتاب تو، إِنْ هُمْ إِلاَّ کالأنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً، این­ها مانند چهارپایان هستند بلکه گمراه ­تر می­ باشند. یعنی از آب استفاده می ­کند، در آب خودش را می شوید، لذت آب را می­ برد اما بیرون که می ­آید شکر نمی­ کند، این شخص کَأنَّ الاغی وارد آب شده، کَأنَّ یک خری است. گاو را دیدید که در هندوستان هستند خودشان را می ­شویند و یک خورده آب به هم پخش می ­کنند و بیرون می آیند. گاو عقل نداشت که رفت و شکر نکرد این شخص که عقل هم دارد و شکر نمی ­کند.

اکثر مردم را می­ بینید که سالیانی از عمرشان می ­گذرد اما هیچ زمینه ­ای برای رشد و تلاش خودشان تدارک ندیدند. امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه، دعای اول، این­طور می ­فرماید: «خدایا! اگر تو به ما معرفت و شناخت نمی ­دادی که نعمت­هایی که به ما دادی سپاسگزاری کنیم مردم نمی ­دانستند که تو را چطور سپاس بگویند، چه جوری باید شکر کنند؟ از این جهت نعمت­های تو را مصرف می ­کردند بدون این که قدردان تو باشند ». چون خدا هم اول به ما یاد داد بعد از بسم الله الرحمن الرحیم اولین کلمه­ ای که بود الحمد لله رب العالمین بود؛ یعنی با این حرف، خدا به ما سپاسگزاری را یاد داد.

پس مردم دو دسته هستند:

دسته­ ای هستند که نعمت­های خدا را می­گیرند، شکر می­ کنند و چون شکر می­ کنند وعده خداوند در مورد آن­ها به اجابت می ­رسد که فرموده است: «لئِن شَکَرتُم لأَزیدَنَّکُم، اگر شکر کنید نعمت شما را زیاد می­ کنم». از این جهت است که نعمت در وجود این­ها روز به روز بیشتر می­ شود، روز به روز ثروتمندتر می­ شوند، روز به روز عاقل­تر می­ شوند، روز به روز خوش بیان­تر می­ شوند، فهمیده ­تر می­ شوند، آقاتر می­ شوند، صبورتر می­ شوند، شکورتر می­­ شوند و علی هذا. این دسته این جور هستند، محدود هستند وَ قَلِيلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُورُ، خداوند می­ فرماید: اعْمَلُوا آلَ دَاوُدَ شُکراً، ای آل داوود! شکر کنید، اما کم هستند بنده­ هایی که شکر کنند.

عده دیگری هستند که هردمبیل زندگی می­ کنند و در اکثریت هم هستند، نعمت­های خدا را مصرف می­ کنند، ایام خدا را می ­گذرانند، شب­های خدا را می­ گذرانند اما شکری به جا نمی ­آورند، در نتیجه فهمی در این­ها رشد نمی ­کند، عقلی در این­ها رشد نمی ­کند، ثروتی در این­ها رشد نمی ­کند. سال به سال این­ها را مفلوک­تر می بینید. این است که قرآن این­ها را وصف کرده و می­ گوید بروید در زمین بگردید و رفتار این­ها را نگاه کنید که کسانی که شکر نکردند به کجا رسیدند؟

اگر پارسال فلان قدر قرض دارد امسال قرض او بدتر شده است، پارسال بددهن بود امسال بددهن­ تر شده است، پارسال نفهم بود امسال نفهم ­تر است. چون این­ها نعمت­ ها را می­ گیرند اما شکری به جای نمی­ آورند. در اینجا تو باید تعیین تکلیف کنی، تو باید معلوم کنی که می­ خواهی در کدام زمره باشی؟ می­ خواهی در کدام گروه و جناح قرار بگیری؟ تو هم می­ خواهی مثل کسانی باشی که نعمت ­های خدا را مثل گوسفندی می­ خورند و از کنارش رد می­ شوند یا می­ خواهی مثل کسانی باشی که نعمت ­ها را می­ گیرند، شکر نعمت­ ها را به جای می ­آورند و خدا روز به روز بر نعمت ­های آن­ها اضافه می­ کند. ما با آن کالانعام، مانند چهارپایان فعلاً کار نداریم و بحث صحبت ما نیست و باید یک کسی باشد که زبان الاغ بداند، بنده این را بلد نیستم.

اگر می ­خواهیم در سیر انسانیت حرکت کنیم و اگر می­ خواهیم کسی باشیم که نعمت خدا در وجود ما، در نعمت­ های ما و در اموال ما و در دارایی­ های روز به روز بیشتر شود، لازمه این بیشتر شدن این است که آن نعمتی که به ما رسیده در مقابل صاحب نعمت تسلیم شویم و این اولین شرط است. یک نفر یک ماشین به شما می ­دهد اگر می­ خواهید این ماشین را دو تا ماشین کند باید اولین ماشینی را که گرفتی آن کاری بکنی که به تو گفتند انجام بده. اگر شخصی به تو ماشینی بدهد و بگوید که در این خیابان نرو و تو به همان خیابان بروی دیگر ماشین دوم را به تو نمی ­دهد، این تسلیم شدن است. یعنی در نتیجه لازم است که شما تمامی مواردی که این­جا در آراد و یا هر جایی در زندگی­ های خودتان بدست می­ آورید، اعم از پولی که بدست می­ آورید باید پول را در راهی قرار دهید که خداوند دستور داده است نه این­که کاری با پول بکنید که خداوند گفته است انجام ندهید.

اگر عقل است و عقل تو بالاتر رفت، مخ کسی را نزنی و بگویی که من عقلم بالاتر رفت و می­ دانم چه کاری بکنم؟ یا خوش­ بیان شدی، نروی از این بیان خوش خودت برای فریب دیگران بهره ببری. این تسلیم شدن است که ببینی گفته ­اند کجا مصرف کنی همان جا آن را به کار ببری و اگر چنین شوی روز به روز دارایی تو بیشتر می­ شود. اما پیغمبر فرمود: بعد از این اسلام، کسی فایده ­ای بیشتر از این نبرده که دوست و برادر تسلیم شده­ ای داشته باشد.

است که ما خودمان تسلیم شویم و اهل خلاف نباشیم.

بعد از تسلیم شدن خودمان، مهم­ترین نفع و مهم­ترین سود این است که ما دوستان تسلیم شده ­ای داشته باشیم و هیچ نفعی از این بالاتر نیست.

 امیرالمومنین(ع) می­ فرماید: «اگر برای یافتن دوستی که تسلیم شده همه عمرت را در تاریک­ترین نقاط زمین بگردی؛ عمرت را به بطالت از دست نداده ­ای و برای هر لحظه­ ای خداوند برای تو ثواب و عبادت در نظر می­ گیرد». یعنی اگر کسی همه لحظه­ های عمرش را در اعماق زمین جایی که زیرزمین است، ظلمانی است یعنی انقدر خودش را به مشقت بیندازد و بگردد تا یک دوستی پیدا کند که مثل خودش دوست داشته باشد خوب باشد و خلاف نباشد، راه درستی را طی کند اگر همه عمرش را در این راه باشد غلط نیست، بیهوده عمل نکرده، راه باطلی نرفته است. این دو تا را گفتم که فقط بفمید چقدر داشتن دوستی همراه و هم­ مسیر و هم فکر ارزشمند است. این که می­ گویم در گام اول ارتباط برقرار کنید چقدر مهم است، این­که می­ گویم بعد از این که ارتباط برقرار کردید، سطح ارتباطات را باید رشد بدهید چقدر اهمیت دارد.

این­که می­ گویم سبب محکمی برای ارتباطات خود پیدا کنید چقدر مهم است. چون به واسطه این ارتباط و این سبب محکم است که شما دوستان  قوی پیدا می­ کنید. چون امروز خیلی از شما نفع دوست خوب را نمی­ دانید و شاید اصلاً آن دوستی که در موردش صحبت می ­کنم شما نداشتید و اصلاً طعم داشتن یک دوست زیبا را نچشیدید که چقدر می تواند برای شما کار کند و چقدر می ­تواند برای شما نفع داشته باشد در نتیجه خیلی از شما به این مباحث بی ­اعتنا هستید و می­ گوید چه اثری دارد؟ کمترین اثرش را امام صادق (ع) می­ فرماید: اگر کسی دوستی داشته باشد که در راه هدایت و تسلیم باشد، یعنی دوستش هم بخواهد مثل خودش خوب باشد، و گره ­ای از این بردارد خدا وعده کرده است صد هزار گره از کار این شخص بر می­ دارد.  یعنی شما یک دوست خوب داشته باشید که هیچ کاری هم برای شما نکند و فقط شما گره این دوست خوب را بردارید خدا گره از کار شما برمی ­دارد. این است که انسان باهوش می گوید بروم یک دوست خوب پیدا کنم و در روز یک گره از کارش بردارم تا خدا صد هزار گره از کار من بردارد. یعنی وجود یک دوست خوب کنارم باشد فقط برای این­که هر وقت گیر کردم گیر کار او را برطرف کنم تا گیر کار خودم برطرف شود.

ما عمل کردیم عزیزان و دیدیم برای خیلی­ ها مخصوصاً جدیدترها این حرف­ها غیرقابل باور و خرافات است. شما باید عمل کنید تا ببینید، اگر می­ خواهید بفهمید که خرافات است یا غیرخرافات، امتحان کنید، بحثی با هم نداریم. شما بگردید و یک نفر را پیدا کنید که انسانی باشد که بنای خودش را بر این گذاشته باشد که انسان درست، صالح، پاک و تمیزی باشد و در کثیفی­ ها و پستی­ ها حرکت نکند، با این شخص دوست شوید و گره از کار این چنین دوستی بردارید، مثلاً اگر شامی ندارد به او شام بدهید، یک جا از لباس او پاره

شد لباسش را بدوزید یا برای او لباس بخرید، یک گره ­ای از کار این دوست بردارید بعد ببینید که چه تقدیراتی برای شما رقم می­ خورد؟ اگر غلط بود بگویید که این حرف درست نبود. من یک چنین کسی را پیدا کردم و در حقش دوستی کردم اما خیری ندیدم. اصلاً نمی­ شود و نداریم، هر کس این کار را کرده حرف ما را تصدیق کرده است که مشکلاتش به طرز معجزه ­آسایی حل شده است. من اعتقادم این است که انسان در این دنیا زندگی کند، معجزه خدایی نبیند مفت مُرده است. شبیه همان معجزاتی که پیامبران برای

مردم می ­آوردند، انسان باید معجزه ببیند. اگر کسی بگوید من معجزه­ ای ندیدم و همه اتفاقات برای من عادی بوده، مفت مرده است یعنی کاری نکرده است که شایسته این بشود که خدا معجزه ­ای به او نشان دهد. خوش به حال آنهایی که هر روز معجزه­ ای می­ بینند، هر روز اتفاقات عجیب و غریب را به نفع خودشان می­ بینند. انسانی که می­ خواهد رشد کند و در زمره اول قرار بگیرد نه تنها یک دوست از این مدل دوستان بلکه امیر المومنین (ع) می­ فرماید اگر هزار دوست داشته باشد باز هم کم است.

این­که می­ گویم سبب محکمی برای ارتباطات خود پیدا کنید چقدر مهم است. چون به واسطه این ارتباط و این سبب محکم است که شما دوستان  قوی پیدا می­ کنید. چون امروز خیلی از شما نفع دوست خوب را نمی­ دانید و شاید اصلاً آن دوستی که در موردش صحبت می ­کنم شما نداشتید و اصلاً طعم داشتن یک دوست زیبا را نچشیدید که چقدر می تواند برای شما کار کند و چقدر می ­تواند برای شما نفع داشته باشد در نتیجه خیلی از شما به این مباحث بی ­اعتنا هستید و می­ گوید چه اثری دارد؟ کمترین اثرش را امام صادق (ع) می­ فرماید: اگر کسی دوستی داشته باشد که در راه هدایت و تسلیم باشد، یعنی دوستش هم بخواهد مثل خودش خوب باشد، و گره ­ای از این بردارد خدا وعده کرده است صد هزار گره از کار این شخص بر می­ دارد.  یعنی شما یک دوست خوب داشته باشید که هیچ کاری هم برای شما نکند و فقط شما گره این دوست خوب را بردارید خدا گره از کار شما برمی ­دارد. این است که انسان باهوش می گوید بروم یک دوست خوب پیدا کنم و در روز یک گره از کارش بردارم تا خدا صد هزار گره از کار من بردارد. یعنی وجود یک دوست خوب کنارم باشد فقط برای این­که هر وقت گیر کردم گیر کار او را برطرف کنم تا گیر کار خودم برطرف شود.

ما عمل کردیم عزیزان و دیدیم برای خیلی ­ها مخصوصاً جدیدترها این حرف­ها غیرقابل باور و خرافات است. شما باید عمل کنید تا ببینید، اگر می خواهید بفهمید که خرافات است یا غیرخرافات، امتحان کنید، بحثی با هم نداریم. شما بگردید و یک نفر را پیدا کنید که انسانی باشد که بنای خودش را بر این گذاشته باشد که انسان درست، صالح، پاک و تمیزی باشد و در کثیفی­ ها و پستی­ ها حرکت نکند، با این شخص دوست شوید و گره از کار این چنین دوستی بردارید، مثلاً اگر شامی ندارد به او شام بدهید، یک جا از لباس او پاره شد لباسش را بدوزید یا برای او لباس بخرید، یک گره­ ای از کار این دوست بردارید بعد ببینید که چه تقدیراتی برای شما رقم می­ خورد؟ اگر غلط بود بگویید که این حرف درست نبود. من یک چنین کسی را پیدا کردم و در حقش دوستی کردم اما خیری ندیدم. اصلاً نمی ­شود و نداریم، هر کس این کار را کرده حرف ما را تصدیق کرده است که مشکلاتش به طرز معجزه ­آسایی حل شده است. من اعتقادم این است که انسان در این دنیا زندگی کند، معجزه خدایی نبیند مفت مُرده است. شبیه همان معجزاتی که پیامبران برای مردم می­ آوردند، انسان باید معجزه ببیند. اگر کسی بگوید من معجزه ­ای ندیدم و همه اتفاقات برای من عادی بوده، مفت مرده است یعنی کاری نکرده است که شایسته این بشود که خدا معجزه ­ای به او نشان دهد. خوش به حال آن­هایی که هر روز معجزه ­ای می­بینند، هر روز اتفاقات عجیب و غریب را به نفع خودشان می ­بینند. انسانی که می­ خواهد رشد کند و در زمره اول قرار بگیرد نه تنها یک دوست از این مدل دوستان بلکه امیر المومنین (ع) می ­فرماید اگر هزار دوست داشته باشد باز هم کم است.

تو باید ببینی که دنبال چه هستی؟ آراد از روز اولی که بنا نهاده شد آن نیت­ های خودش را نیت ­های بزرگی می ­دانست و در طول زمان هم بر بزرگی نیت­ ها و اهدافش اضافه شد. چون اهداف، اهداف بزرگی است در نتیجه مستلزم دوستان زیاد و بزرگی است. یک وقتی کسی می­ خواهد امتحان بدهد و نمره او 10 شود، اگر دو ساعت در شب امتحان درس بخواهد نمره 10 را می­ گیرد اما یک شخصی می­ خواهد 17 بشود دو ساعت او باید پنج ساعت شود، یک نفر می ­خواهد نمره او 20 شود، 5 ساعت را باید 20 ساعت کند، ممکن است 20 شود و ممکنم هست که نمره او 19 شود، اما یک شخصی می­ خواهد یقیناً 20 شود، یعنی اگر 99/19 بشوم خودم را می­ کشم، اگر 90/19 بشوم خودم را دار می­زنم، من به جز 20 به چیزی راضی نمی شوم قضیه این شخص فرق می­ کند با کسی که فقط می­ خواهد 20 شود و اگر 19 هم شد مشکلی نیست، این شخص باید ده هزار ساعت درس بخواند، باید همه چیز کتاب را بخورد، تک تک کلمه­ ها و حرف­ ها را بفهمد و بشناسد که یقینی 20 شود.

ما اهدافی را در نظر گرفتیم که یقیناً می­ خواهیم به آن اهداف برسیم نه این­که اهدافی را در نظر گرفته باشیم و بگویند حالا رسیدیم که رسیدیم اگر یک خورده پایین­ تر هم شد اشکالی ندارد، نه ما یک خورده پایین­ تر را نمی­ خواهیم و از اول هم نمی­ خواستیم، حالا این بلند پروازی ما و خود ما. اهدافی در سر ما بود که به کمتر از آن اهداف راضی نیستیم. نگفتیم حالا ما تلاش می­ کنیم اگر رسیدیم که الحمدلله اگر پایین­ تر هم شد عیبی ندارد. خیلی از شما هدف دارید یک بنز بخرید اما در پسِ ذهن شما هست حالا بنز هم نشد مزدا3 یا ماکزیما هم قبول است اما فعلا که پراید هم ندارید. بعضی­ ها را دیدید این­جور می ­گویند که بنز می­ گوییم شاید به نیسان رسیدیم، یعنی در قلب خودش بنز را یقین نمی­ خواهد یعنی دوست دارد بنز سوار شود اما دو تا پله پایین­ تر هم قبول است.

ما این­طور به آراد فکر نکردیم، ما هدفی را مقدر کردیم، نیت کردیم و از خدا می­ خواهیم آنچه که در ذهن ما و تقدیر ما آمد، انشاءالله همان را برای ما تقدیر کند و به کمتر از آن هم راضی نیستیم یعنی اگر بگوید یک پله پایین ­تر بیا ، هر بار به آن پله­ های پایین­ تر فکر کردیم غم در دل­های ما نشست. یک نفر که واقعاً 20 می­ خواهد وقتی 19 می­ شود غمگین است اما بقیه را که نگاه می­کنی و می­بینی طرف 12 گرفته خوشحال است اما شخصی که 19 شده غمگین است و می ­گوید من باید 20 می­ شدم. شخصی 7 گرفته نیتش این است و می­ گوید تک ماده می­زنم و قبول می­ شوم، یعنی با 7 کلاهش را بالا می­ اندازد اما یک نفر 5/19 می­ شود غمگین است. شما هم باید تکلیف خودتان را معلوم کنید که چه می­ خواهید بشوید؟ واقعاً به کدام نقطه برسید به کمتر از آن غمگین می­ شوید؟ بعد میزان تلاش­های شما نشان می­ دهد که راست می­ گویید یا دروغ می­ گویید؟ حرف من این است، صحبت ما در آراد این است، 12 سال به واقع شبانه روزی زحمت کشیدیم، هم تیم من، هم خودم، شبانه روزی فکر کردیم، شبانه روزی عمل کردیم و نیت ما این بود که در طول این سال­ها جلو ببریم و ما از همان روزهای اول فهمیدیم که آن هدف محقق نمی ­شود مگر با فوج و دسته­ای، با حزب و گروهی و این را از همان روز اول فهمیدیم. این است که همواره در اندازه ­های مختلف، گروهی حرکت کردیم. امروز که من نگاه می­کنم 12 سال گذشته و جا نیست که دوستان بنشینند اما یک زمانی بود ما جلساتمان را دو یا سه نفری برگزار می­ کردیم. الحمدلله که خدا کم ما را زیاد کرد و غربت ما را به انس و دوستی مبدل کرد و خدا را شکر می­ کنم.

اما می­ خواهم این رمز و راز را باز کنم که چه کنیم؟ ما این­طور باشیم حساب نیست؛ شما باید این­طور باشید. یک پرنده وقتی می­ خواهد بال بگیرد اگر یک پر او را قطع کنی دوباره می­ پرد چون پرهای دیگر جور او را می­ کشند. هر چقدر پرها قو­ی تر باشند اوج­ گیری او قوی تر است، این است که همواره در نظر ما این بوده است که هم دوستانمان زیادتر و بیشتر شوند و هم آن دوست زیاد و بیشتر، هر کدام تعداد زیادی دوست داشته باشند، خود آن­ها هم قوی بشوند. اگر الان ما در یک مجموعه ­ای هستیم که 100 نفر، 150 نفر، 200 نفر از شما بخاطر این روز عزیز تشریف آوردید که جمعیت بیشتر نسبت به هفته­ های قبل نشان می­ دهد که برای همین جلسه تشریف آوردند، من دلم می­ خواهم نه ما این­طور بشویم، تک تک شما شخصیت­ هایی بشوید که برای روز تولدتان صدها نفر بیایند. یعنی وقتی روز تولد شما بشود صدها نفر خوشحال بشوند؛ چون می­ گوید خداوند در چنین روزی این شخص را به دنیا آورد و وجود این شخص برای ما ارزشمند شد پس این روز برای ما هم مبارک است. نه فقط برای خودش که به دنیا آمده است، در این روز بود که زندگی ما هم متحول شد اگر این تاجر نبود، اگر این فعال اقتصادی

نبود، زندگی ما هم تغییر نمی­ کرد.به فرمایش امیرالمومنین (ع) که به مالک اشتر فرمود: مالک! خیلی غمت نباشد از تجار، این­ها خیلی فتنه ­گر و آشوب­گر نیستند، دغدغه این­ها این است که رزق خدا را بین مردم جابجا کنند و اگر این­ها نباشند بندگان خدا در معیشت، به سختی می ­افتند. در نهج البلاغه بخوانید که چقدر امیرالمومنین به مالک وصیت تاجران را کرده است که هوای این­ها را داشته باش. بر خلاف تفکر امروز که در ذهن شما این است که تاجر یعنی دزد، یعنی کلاهبردار، یعنی     نه این طور نیست. در هر صنفی کلاهبردار هست. پاک­ترین اصناف را هم بگیرید در آن کلاه بردار است. برعکس کلاه برداری در تجار از همه اصناف به نسبت آن توانی که دارند کمتر است. توان یک رفتگر شهرداری در این حد است که این آشغال را در این سطل بریزد یا نریزد، برید رصد کنید می­ بینید که خیلی از این­ها این کار را انجام نمی­ دهند، پس این در شغل خودش و به اندازه خودش خیانت کرده است. معلم به طریقه خودش، بقال به طریقه خودش، نقاش به طریقه خود، بنا به طریقه خودش، تاجران با آن چیزی که در دست دارند به مقتضای خودشان، به درصد خودشان، به چگالی و وزنی خودشان.

عمده دلیل دزدی و خیانت و مکر، فقر است و چون تاجران کمتر در معرض فقر قرار می­ گیرند در نتیجه ایمان­ های آن­ها محکم تر است مگر آن دسته ای که به طمع بیفتند. نشنیده ­اید که پیامبر فرمود: فقر ریشه هفتصد گناه است. چون تاجران کمتر فقیر می­ شوند کمتر هم وارد آن هفتصد گناه می­ شوند. تصور کنید این تاجر که معیشت مردم را می­ چرخاند و رزق و روزی را بین بندگان خدا پخش می­ کند انسان درستکار و شریفی باشد چقدر به او علاقه­ مند می­ شوند؟ گفتیم رسول خدا (ص) تاجر بود وقتی مردم منطقه­ ای که قرار بود پیغمبر در سال یک بار به این­ها سر بزند چند ماهی اقلام آن­ها تمام می­شد منتظر می­ ماندند تا پیامبر بیاید و اقلام را از خود پیامبر بخرند یعنی دیگران آن جنس را می­ آوردند نمی ­خریدند. عده ای از آن­ها می­ گفتند انقدر جوان خوش برخوردی است ما دنبال یک بهانه­ ای هستیم تا با او حرف بزنیم. اگر جنس­شان را می­ خریدند دیگر هم صحبتی نداشتند و فقط برای این­که با این شخص صحبت کنند و همکلام شوند جنس از شخص دیگری نمی­ خریدند تا با این جوان همکلام شوند.

ما اگر در مجموعه خودمان افرادی با این اخلاق و با این طینت ­ها داشته باشیم، سالروز تولد تک تک شما هم، صدها نفر خوشحال می­ شوند، صدها نفر برای شما تحرک پیدا می­ کنند. حالا در این­جا آراد چقدر ارزشمند شد؟ چون مجموعه­ ای شده که صدها نفر، هزارها نفر، دو هزار نفر را تربیت کرده که هر کدام از آن­ها صدها فدایی دارند، این قشنگ است و شدنی است. خدای من شاهد است به زمان که نگاه می­ کنم می­ بینم توفیقی که به ما داد از آنچه که در فکرهای ما بود سریعتر بود.

یعنی ما فکر می­ کردیم بعد 6 سال به این نقطه رسیدیم دیدیم به نقطه بالاتری رسیدیم، فکر می­ کردیم در 12 سال به این نقطه می ­رسیم الان به نقطه ­ای رسیدیم بالاتر از آنچه که فکر می­ کردیم. یعنی آنچه که امروز داریم می­ بینیم شاید بگویم یک پنجم یا یک دهم تصورات ما بعد از 12 سال است. بعد نگاه می­ کنم و می­ بینم که وقتی عنایات خدا انقدر به ما قوی و غلیظ است چرا در هدف­ های خودمان محکمتر نشویم؟ وقتی خدا انقدر به ما لطف دارد چرا این لطف را بهره نبریم؟چرا این لطف را

استفاده نکنیم؟ دور نیست، این­که بنده دارم می­ گویم الان ما به نقطه ­ای برسیم که هزار نفر بشویم، هزار نفر افرادی که دوست داشتنی باشند، با اخلاق باشند، تاجران منصفی باشند، تاجران دوست داشتنی باشند، هر کدام از این هزار نفر از تاجران با صدها نفر، با هزار نفر دیگر ارتباطات صمیمی و پر محبتی داشته باشند؛ این حرف، سخن دوری نیست، این حرف، حرف بعیدی نیست. این مسئله خیلی راحت محقق می­ شود، یک خورده همت، یک خورده اراده و یک خورده تفکر می­ خواهد.

من خیلی ازشما را می­ بینم، جامعه را هم دارم نگاه می­ کنم واقعاً خیلی از شما ده ها سر و گردن بالاتر هستید، آن­هایی هم که ضعیف­تر هستند می­ رسند و این مسئله، مسئله خیلی سختی نیست که بگوییم نمی­ شود ونشدنی است،ما روی هدف غیرقابل دسترسی دست نگذاشتیم. اما بایدسبب­ های محکمی داشته باشید.اگر می­ خواهیدبه یک نقطه­ ای برسید،به بالا برسید بایداول این رابفهمید که بنده تازمانی­که دوستان محکمی نداشته باشم به بالایی وبه اوج نمی­ رسم.

صحبت همیشه من این بود، باید دوستان زیادی داشته باشم. این مثال را که دارم می­ زنم نه به جهت این­که قیاس کنید بلکه به جهت اهمیت موضوع است. امامان ما، الگوهای ما را نگاه کنید، این­هایی که خدا قدرت تام به آن­ها داده بود در جهت این­که یار و رفیق برای خودشان نگه دارند و دوست داشته باشند تلاش­ های زیادی کردند. امیرالمومنین (ع) چه بسیار از افرادی را که می­ توانست از لشگر خودش اخراج کند و نکرد، از پیغمبر سوال کردند که یا رسول الله! خیلی از کسانی که در لشگر شما هستند به تأیید قرآن منافق هستند و خدا در قرآن گفته که شمای پیغمبر را بر منافقین آگاه کرده است، حتی اسامی منافقین را به حذیفه گفت؛ از پیغمبر سوال شد یا رسول الله! چرا این منافقان را از لشگر بیرون نمی­ کنید؟

پیغمبر با همه؛ چه با منافقش و چه با مومن و مسلمانش به گونه­ ای رفتار می­ کرد که همه فکر می­ کردند پیغمبر برای این­ها دوست خیلی خوبی است. پرسید چرا این­ها را از لشگر بیرون نمی­ کنی؟ پیغمبر فرمود: دشمنت اجیر و زیردست تو باشد بهتر است از آن­که از تو جدا شود و به تو ضربه بزند. دشمن زیر دست آدم باشد بهتر است، چون آدم همه حرکاتش را می­ بیند تا این­که به او لگد بزنی و دورش کنی و علیه تو نقشه بکشد و بر علیه تو ضربه بزند. این است که تمام هم و غم انسان باید بر این باشد که همه را نگهدارد، دوستانش را قلبی نگه دارد و دشمنانش را هم به تدبیر نگه دارد. به این کار، مدارا کردن می­ گویند. امیرالمومنین (ع) فرمود: «مدارا کردن نیمی از عقل است». اما شما در تجارت با خیلی ­ها مدارا نمی کنید. یعنی رفتار بدی از آن طرف می ­بینید و می ­زنید او را تیکه تیکه می­ کنید و در نتیجه این مشتری از بین می­ رود. مدارا کردن را در تجارت یاد بگیرید. با آن کسی که بیشترین بدی را کرده مدارا کنید. اما باز هم پیغمبر فرمود: «آن کسی که نیاز به مدارا کردن با او داری آن دوستی نیست که بشود روی آن حساب کرد».

پس افراد و نزدیکان تو دو دسته هستند: دسته­ ای که نیاز به مدارا کردن با آن­ها نداری، این­ها رفیقان واقعی تو هستند، کسانی که تو را شناختند و با تو به صداقت طرح دوستی را ریختند. اما دسته­ ای هستند که باید با آن­ها مدارا کنی یعنی اگر با آن­ها مدارا نکنی با تو دشمن می­ شود، این شخص را به عنوان دوست صدیق خودت در قلبت در نظر نگیر ولی بگذار او تو را دوست خود حساب کند. حداقل این کار این است که از لگد او در امان می ­مانی. اگر تو می­ خواهی یک اسب به تو لگد نزند باید به او بچسبی، اگر یک مقدار فاصله بگیری کار تو ساخته است. این­جا فهمیدید که برای بزرگ شدن نیازمند دوستان زیادی هستید. با عده ­ای از آن­ها مدارا کنید و با عده ­ای بی ­مدارا، عیبی ندارد. هر زمان هم که یادتان آمد مدارا می­ کنید یادتان هم بیاید که این مدارا کردن بر عقل من می ­افزاید، خوش بیانی شما را زیاد می­ کند.

حتی یک جمله عجیب بگویم که هر وقت مدارا کردن برای شما سخت آمد یادتان بیاید. امیرالمومنین (ع) فرمود: إحتَمَلَ یعنی تحمل کن، زَلَّه وَلِيِّكَ ، خطا و لغزش دوستت را تحمل کن، لِوَقْتِ وَثْبَه اعدائک یا عَدُوِّكَ؛ برای وقت یورش دشمنت. خلاصه شما در کسب و کارتان دشمن دارید، رقیب دارید، می­ بینید که دوست شما لغزشی دارد، این لغزش را تحمل کن و یادت بیار که یک وقتی هم می­ رسد که رقبا می­ خواهند به من حمله کنند، من این را برای آن وقت تحمل کنم. بعد حضرت می­ فرماید: کسی که لغزش دوستانش را تحمل نکند و یا آن کسی که دوست را فقط آن گونه بگیرد که هیچ عیبی نداشته باشد، یعنی کسی باشد که خطای دوست را نتواند تحمل کند یا بگوید من فقط دوستی می­ گیرم که هیچ ایرادی نداشته باشد؛ در هر دو این حالت فرمود آن کسی است که بی­ یار و تنها می­ میرد و واقعاً وضع خیلی از پیرمردها است. چرا می­ گویند وقتی انسان پیر می­ شود افسرده ­گی می­ گیرد؟ 50 سال، 60 سال، 70 سال از خدا عمر گرفته اما رفیق هم کلامی ندارد و باید در پارک بنشیند و دوست پیدا کند. در تمام این سال­ها چه کار می ­کردی؟ چرا نتوانستی 200 تا، 300 تا، 500 تا دوست برای خودت بگیری که هر وقتی اراده کردی پنج تا از این­ها با تو بیرون بیایند؟ می­ بینی که فقط دو تا، 4 تا، 5 تا رفیق دارد و می­ خواهد یک سفری برود، به هر کدام از آنها که زنگ می ­زنند هیچکدام وقت ندارند که با او همسفر بشوند بنابراین یا به سفر نمی ­رود یا تنها به مسافرت می­ رود. اما اگر 500 تا رفیق داشتی و هرجا که خواستی برای دعوا بروی 50 نفر با تو می ­آیند. هر جا که خواستی یک عملی تو را تهدید کند افراد زیادی هستند که آن تهدید را از تو دور کنند. این نیازمند یک سبب محکم است چون هر دوستی و هر امری که متصل شود آن امر که تمام شود، دوستی تمام می­ شود در نتیجه شما باید یک سبب محکمی پیدا کنید که دوستی ­ها را بر آن بنیان بگذارید که دیگر از بین نرود. اینجا امیرالمومنین (ع) می­ فرماید: «تنها سببی که هیچگاه دوستی­ هایی که بر این مبنا بسته شده ­اند پاره نمی ­شود، دوستی بر پایه محبت خداست».

ما این جمله امیر المومنین (ع) را در آراد به صورت چشمی دیدیم، گوشی دیدیم، یعنی تمام ارکان وجودمان این جمله را با گوشت و پوست و خونش لمس کرد. یعنی ممکن است در جمع یکی بگوید از کجا معلوم که این جمله امیرالمومنین باشد؟ ما ارکان وجودمان این جمله را حس کرد. افراد وارد آراد شدند، عده­ ای از آن­ها سبب ورودشان به آراد پول بود و هیچ سبب دیگری با آراد نداشتند در نتیجه هیچکدام از این­ها با آراد نماندند. یعنی اگر شما بگویید که یک نفر بوده که سبب دوستی او با آراد پول بوده و سالیان سال ماندگار شده است، من می­ گویم دروغ است. نه این­که الان در مجموعه ما نباشند، الان هم در مجموعه هستند اما به این زودی­ ها خواهند رفت. یعنی به همین زودی ­ها کسی با این­ها صحبت می­ کند که من سایت بهتری برای تو طراحی می­کنم و او می ­رود. یکی با او صحبت می ­کند که من مطلب مفت­ تری برای تو می­ نویسم، می ­رود. یک نفر با او صحبت می ­کند که من تو را بهتر با تاجرها معرفی می­ کنم، می ­رود. خلاصه منقضی می­ شود.

چون سبب او فقط پول بوده است و یک جای دیگری پیدا می ­شود که یا به واقع او را بهتر پولدار می­ کند و یا به فریب او را پولدار می­ کند و او می­ رود. چون سبب او با ما سبب غیر خدا بوده است. اما کسی است که می­ گوید من در جمع این­ها و در جلسات این­ها می­ نشینم محبتم به خدا، محبتم به پیغمبر، محبتم به عقل و اعمال درست، به بهتر شدن، به پاک شدن، رشد می­ کند. آنچه که سبب اتصال من به آراد است، درستی است و در کنار آن پولدار هم می ­شوم. این شخص هیچگاه ما را تنها نمی­ گذارد و از ما جدا نمی­ شود، حتی اگر بگویند یک جای دیگری است که تو را به خدا بیشتر علاقه ­مند می­ کند، می ­گوید هم این­جا می­ روم و هم آن­جا می ­روم، چرا این جا را قطع کنم؟ یعنی اگر جای دیگری هم پیدا کند که او را عاقل­ تر می ­کند هر دو جا را حفظ می ­کند یعنی انسان عاقل، مجرای عقل خودش را نمی ­بندد. با خودش فکر می ­کند که من در این جلسه می نشینم عقلم رشد می­ کند، در جلسه دیگری هم می­ نشینم عقلم رشد می­ کند، هر دو جلسه را می­ روم. مجبور نکردند که جلسه عقلی را فقط این­جا بیائی، سایت را باید از این­جا بگیرم، سخنرانی را که می­ توانم از هر دو جا گوش بدهم. حتی در جمع این­جا هستند افرادی که سایت را از جای دیگری گرفتند اما سخنرانی را این­جا می­ آیند، ما به این هم راضی هستیم. یعنی کسانی در جمع ما هستند که سالی می ­گذارد و از کنار آنها هزار تومانی به ما نمی­ رسد اما جلسات را می ­آیند، ما خوشحال هستیم که ما را دوست دارند. پولشان را با جای دیگری بستند، این از نظر ما مانعی ندارد. دوستمان که هست، پولی هم به ما نمی ­دهد، نفعی از نظر مال ندارد، هرچند آن را هم به طور غیر مستقیم دارد اما به ظاهر نفعی ندارد. هم این­که یک نفر در جمع ما و در جلسه ما شلوغ ­تر است، وجودش یک نوع نفع است.

در نتیجه بگردید و سببی با دوستانتان پیدا کنید. اگر بین شما و آن ارتباطتان مبنایی از خدا رشد کند، نگویید نمی­ شود چون شدنی است. تو تاجر نخ هستی، آن شخص هم کارخانه ­دار نخ است، چه کسی گفته که شما دوتا فقط باید در مورد نخ صحبت کنید؟ نمی­ شود در مورد اخلاق با هم حرف بزنید؟ نمی­ شود در مورد مباحث دیگر هم با همدیگر صحبت کنید؟ حتماً باید بر مبنای نخ با هم حرف بزنید؟ نه این­طور نیست، شما می ­توانید حتی در مورد ماشین هم حرف بزنید، کارخانه ­دار نخ است، در مورد هوا و وضع کشور هم حرف بزند. در مورد خیلی از چیزها می ­توانید با مشتری هایی که با آنها در ارتباط هستید حرف بزنید. هرچقدر سبب­ های دوستی­ های شما به اعمال نیک، به پاکی­ ها، به درستی­ ها، به تشویق همدیگر بر کار خیر، به تشویق همدیگر بر تعقل و تفکر، هریک از مبانی انسانی، هر یک از مبانی الهی، فرقی نمی­ کند؛ به مبانی انسانی و الهی نزدیک­تر بشود دوستی ­های شما قوی تر و غیرقابل جدایی می­ شود. یعنی یک روزی می­ رسدکه شما می­ گویید مشتری­ های من جان من هستند. یک نفر به تأمین کننده گفت من پول بیشتری به تو می­ دهم اما او گفت که من این شخص را ول نمی­کنم، من با او جلسه قرآن م ی­روم. داریم اینجوری، خودمان برای خیلی ­ها این کار را کردیم، خیلی ­ها برای ما این کار را کردند. طرف می ­گفت من این شخص را ول نمی­ کنم، ما با این دعا می­ خوانیم، ما باهم در مورد اخلاق حرف می­ زنیم، نخ فروش پیدا می ­شود، نخ خرید پیدا می­ شود، رفیق این­جوری را از کجا گیر بیاورم؟ این رفیق تنهایی­ های من است، رفیق بی­ کسی ­هایم است.

این است که وجودهای شما باید این­گونه بشود. این­ها فیلم و حرف نیست، واقعاً باید وجودهای شما وجودهای طالب دوست شود. یعنی باید بخواهید که دوست پیدا کنید، دوستانتان را قوی و محکم کنید. حتی پیغمبر (ص) فرمود: «بهترین دوست شما کسی است که از شما چیزی نخواهد و در سختی ­ها همیشه به شما کمک کند». یعنی باید نگاهتان را در مبنای دوستی این نگذارید که من بروم از او کمک بگیرم بلکه بگویید من می ­خواهم کسی بشوم که برای هزار نفر دوست بشوم، به هزار نفر خیر برسانم اما از هیچکدام چیزی نخواهم، این­جور دوستی برای دوستانم می­ خواهم باشم و فرمود: «بدترین دوست، دوستی است که در سختی­ ها به کمک تو نمی­ آید و تا به مشکلی می ­خورد به تو می ­گوید». از این­جور دوست­ ها نشوید که تا به شما نیاز دارند نیستید و تا خودتان نیاز دارید به سراغ آن­ها بروید، برعکس باشید. از خدا می­ خواهم دوستانی که امروز برای ما پیدا شدند را از حیث دنیا و آخرت بی ­نیاز بگرداند. یک تشکری هم می­ کنم از خیلی شما عزیزان که در طول سالهای مختلف ما را یاری کردید، با هر میزان از یاری، چه از نظر اقتصادی ما را یاری کردید، چه از نظر معنوی، هم این­که در جلسات ما حضور پیدا کردید و نشستید؛ خودش یک نوع یاری است، اگر نمی ­آمدید جمع ما کم بود و خیلی از جدیدترها وقتی تعداد یک جمعی را کم ببینند ذهنشان در نگاه اول این است که این­جا به درد نمی­ خورد. همین­که می­ آیید و پررنگ می ­آیید حداقلش این است که جدیدترها می ­فهمند که این­جا واقعاً یک خبری است و اتفاقی این­جا می افتد که این همه آدم هر هفته می ­آیند، از قدیمی­ ترها، یکی 5 سال است، یکی 6 سال است، یکی 7 سال است. در سال­های اول آراد بحث برندینگ و توسعه نبود ما دنبال یک سری زیر ساختارها بودیم و اصلاً مجموعه درون سیستمی بود و از سال 89 شروع شد و ساختارهای ما چیده شد برای آدم­هایی که از بیرون بیایند و وارد بشوند.یک چندکلمه­ ای هم درباره سال بعد صحبت کنم، چون صحبت هفته بعد هم انشاءالله در این مورد خواهد بود. هفته بعد از آن چون خود روز عید است جلسه نداریم و انشاءالله اولین جلسه ما در سال 98 هم فکر می­کنم هشتم فروردین، همان پنجشنبه اول می­ شود.

اتفاقاتی بود که گذشت، خیلی به گذشته کاری نداریم، برای ما همه آن­ها درس و خوشی بود، اما آنچه که می­آید را الان می ­گویم. خلاصه این کشتی آراد، این قطار آراد، حرکت خودش را انجام می­ دهد. این را می­گویم که عده ­ای جا نماند. خیلی­ ها که از آراد خداحافظی می­ کنند و می روند، دلیل آن این است که نیت­شان در دوستی ما فقط پول است و چون قطار آراد در پول حرکت می ­کند و این­ها در پولی به گردش نمی ­رسند خداحافظی می­ کنند. یعنی دو تا دلیل است، یکی این­که اول نیت­ آن­ها پول است و دلیل دوم این­که پولی هم عقب می­مانند و ما

 هم مخصوصاً در این دو سال اخیر سعی کرده ­ایم سرعت خودمان را یک مقدار کم کنیم تا دوستان از این کشتی و از این قطار نیفتند اما در واقع سال بعد برای ما سال خیلی مهمی است چون سال ورود آراد در عرصه ­های بین المللی است. آن­چه که دیده شده و مورد تأیید خیلی ­ها قرار گرفته است، چه آن­هایی که در داخل کشور دیدند و چه آن­هایی که در خارج از کشور دیدند، امروز در دنیا مجموعه ­ای شبیه مجموعه ما وجود ندارد، یعنی در جهان وجود ندارد که در یک چنین مقیاسی و حتی در مقیاس­های کوچکتر، شرکتی اقدام کرده باشد که جمعی

از تجار را بسازد و پرورش دهد و رشد دهد. این ظرفیت برای ما هست که این هنر خودمان را در کشورهای دیگر هم پیاده کنیم. همیشه هر طرحی که گذاشته می­ شود در ذهن ­های شما این محاسبات صورت می ­گیرد که این طرح به نفع من است یا به ضرر من است؟ آن­هایی که به نفع خودشان می ­بینند خوشحال می ­شوند، حمایت می­ کنند و استقبال می ­کنند و آن­هایی که به ضرر خودشان می­ بینند، مکدر می­ شوند، دلگیر می­ شوند و بدگویی­ ها شروع می­ شود. ما در طول این سال­ها این را تجربه داریم و برای ما مسئله عجیبی نیست.

این است که وجودهای شما باید این­گونه بشود. این­ها فیلم و حرف نیست، واقعاً باید وجودهای شما وجودهای طالب دوست شود. یعنی باید بخواهید که دوست پیدا کنید، دوستانتان را قوی و محکم کنید. حتی پیغمبر (ص) فرمود: «بهترین دوست شما کسی است که از شما چیزی نخواهد و در سختی ­ها همیشه به شما کمک کند». یعنی باید نگاهتان را در مبنای دوستی این نگذارید که من بروم از او کمک بگیرم بلکه بگویید من می ­خواهم کسی بشوم که برای هزار نفر دوست بشوم، به هزار نفر خیر برسانم اما از هیچکدام چیزی نخواهم، این­جور دوستی برای دوستانم می­ خواهم باشم و فرمود: «بدترین دوست، دوستی است که در سختی­ ها به کمک تو نمی­ آید و تا به مشکلی می ­خورد به تو می ­گوید». از این­جور دوست­ ها نشوید که تا به شما نیاز دارند نیستید و تا خودتان نیاز دارید به سراغ آن­ها بروید، برعکس باشید. از خدا می­ خواهم دوستانی که امروز برای ما پیدا شدند را از حیث دنیا و آخرت بی ­نیاز بگرداند. یک تشکری هم می­ کنم از خیلی شما عزیزان که در طول سالهای مختلف ما را یاری کردید، با هر میزان از یاری، چه از نظر اقتصادی ما را یاری کردید، چه از نظر معنوی، هم این­که در جلسات ما حضور پیدا کردید و نشستید؛ خودش یک نوع یاری است، اگر نمی ­آمدید جمع ما کم بود و خیلی از جدیدترها وقتی تعداد یک جمعی را کم ببینند ذهنشان در نگاه اول این است که این­جا به درد نمی­ خورد. همین­که می­ آیید و پررنگ می ­آیید حداقلش این است که جدیدترها می ­فهمند که این­جا واقعاً یک خبری است و اتفاقی این­جا می افتد که این همه آدم هر هفته می ­آیند، از قدیمی­ ترها، یکی 5 سال است، یکی 6 سال است، یکی 7 سال است. در سال­های اول آراد بحث برندینگ و توسعه نبود ما دنبال یک سری زیر ساختارها بودیم و اصلاً مجموعه درون سیستمی بود و از سال 89 شروع شد و ساختارهای ما چیده شد برای آدم­هایی که از بیرون بیایند و وارد بشوند.یک چندکلمه­ ای هم درباره سال بعد صحبت کنم، چون صحبت هفته بعد هم انشاءالله در این مورد خواهد بود. هفته بعد از آن چون خود روز عید است جلسه نداریم و انشاءالله اولین جلسه ما در سال 98 هم فکر می­کنم هشتم فروردین، همان پنجشنبه اول می­ شود.

واقع قضیه این است که از سال بعد عمده تلاش­های ما برای حرکت­های پیشرونده یعنی آن کاری که می­ خواهیم این مجموعه را جلو ببریم ، حرکت ­هایی که از قبل انجام دادیم تثبیت می کنیم و آن­ها را داریم؛ اما آن چیزی که برای حرکت جلو می­ خواهیم انجام بدهیم مباحث بین المللی است؛ یعنی نیت ما این است که در سال­های بعد اگر جلسه می­ گذاریم همه آن­هایی که این­جا نشسته ­اند ایرانی نباشند، ایرانی بنشیند، بغل دستش انلگیسی باشد، بغل دستش نیجریه­ای باشد، بغل دستش غنائی باشد، پشت سر دو تا ایرانی نشستند، یک هندی نشسته و دستگاه­ های ترجمه هم هست و صحبت­ها را به هر زبانی ترجمه می­ کند و این­چنین جلساتی برگزار می­ شود. امید داریم آغاز این حرکت انشاءلله از سال بعد شروع بشود تا خدا به ما چقدر توفیق بدهد و چه وقت موفق بشویم که این را در ورطه عمل ببینیم.

خیلی­ ها این­جا دلگیر می­ شوند و می­ گویند فضا برای ما بسته شد و ما جایگاهی نداریم. مثل آن بنده خدایی که می­ گفت من دوست دارم آراد کوچکتر بماند چون هرچقدر کوچکتر باشد به من که در آن کوچک هستم بیشتر بها می­ دهد، این تصور غلطی است. ما بهایی برای کسی که بنای رشد ندارد نمی­ دهیم. کار می­ کنیم اما برای آن کسی که نمی­ خواهد تکانی بخورد، نمی­ خواهد بزرگ شود، در قلب­های ما جایی نیست هر چند در ظاهر مدارا کنیم و با او کنار بیائیم. این است که این را می­ گویم که خودتان را آماده کنید، تسلط خودتان را به برخی زبان­ها بالا ببرید، با برخی فرهنگ­ها بالا ببرید، یک سری کارهای پوچ و بیخود را در سال 98 کامل حذف کنید. واقعاً نیست برای تاجرانی که بخواهند با کشورهای مختلف مراوده کنند و از آن طرف بخواهند کلیپ­ های اینستاگرام را چک کنند، همچین چیزی خیلی دور است.

خودتان را برای یک بزرگ شدن و برای یک رشد دادن آماده کنید، ما هم این نیت را داریم که این حرکت را انجام دهیم و این فرهنگ سازی برندینگ را در کشورهای دیگر هم داشته باشیم و این فرصت برای ما خیلی راحت است. آنچه که دیگران از بیرون تصدیق کردند، مجموعه امروز به یک رشد و یک پویایی رسیده که می­ تواند خودش را در عرصه­­ های بین المللی هم محک بزند و خدارو شکر ما تا الان حرفی نزدیم که بخواهیم در آن کم بیاوریم. حرکت خودمان را انجام می­ دهیم، امیدوارم یاری شما هم مثل سال­های قبل که بوده است، در این عرصه هم باشد. یعنی همانطور که امروز یاری می­ کنید و می ­آئید، تازه واردها با شما صحبت می­ کنند و علاقه­ مند می­ شوند، فردا روزی اگر جمعی شد که 5 نفر انگلیسی هم آمدند، در جمع شما افرادی باشند که بتوانند انگلیسی صحبت کنند و به این 5 نفر بفهمانند که اینجا خوب است. دوست دارم این یاری­ ها باشد، هم ما شما را یاری کنیم و هم شما ما را یاری کنید و به فضل خدا با این حرکت دسته جمعی رو به جلو برویم.