آیا می دانید حجم صادرات شیر خام از ایران و از هر یک از کشورهای جهان به بازارهای منطقه ای و جهانی چقدر است و کدام کشور بزرگ ترین تولید کننده شیر خام در دنیا است؟
خواص شیر خام
آیا با دلیل توجه بسیار گسترده متخصصان به افزایش سرانه مصرف شیر در ایران و در کل دنیا آشنا هستید و می دانید که تولید شیر در ایران در سالهای آینده چه تغییراتی خواهد داشت؟
آیا می دانید که طول 3 دهه گذشته حجم تولید شیر خام در دنیا چه میزان تغییر داشته است؟
در سال 1998 تولید شیر خام در دنیا در حدود 530 میلیون تن بود که با افزایش قابل توجه در طول سالهای گذشته به حدود 840 میلیون تن رسیده است.
این تغییرات نشان می دهد که حجم تولید شیر در دنیا بیش از 50 درصد رشد داشته است و برای همین تا حدودی به سرانه ایده ال مصرف این محصول نزدیک شده ایم.
البته میزان تولید شیر در ایران به دلیل جمعیت نسبتا کمتر کشور و دلایل دیگری مانند عدم رشد صنعت دامپروری کمتر از این میزان است.
با این وجود شاید بتوان با افزایش تولید علاوه بر رفع نیاز داخل و افزایش سرانه مصرف این ماده غذایی ارزشمند، امکان صادرات آن را به بسیاری از کشورهای منطقه داشت.
به طور حتم با توجه به نیاز کلیه افراد جامعه به مصرف این ماده غذایی در سبد غذایی روزانه باید توجه بیشتری به این موضوع بشود.
در بسیاری از کشورهای دنیا سرمایه گذاری زیادی برای توسعه صنعت تولید شیر خام شده است و با توجه به این که صادرات شیر خام در گرو افزایش تولید این ماده ارزشمند غذایی در داخل کشور است باید توجه بیشتری به آن بشود.
به طور حتم در صورتی که شاهد کاهش تولید شیر در کشور باشیم امکان صادرات آن به کشورهای خارجی را نداریم و این زنگ خظری است که در سال 1400 و 1401 به صدا درآمد و با ضرر تولید کنندگان در داخل باعث نگرانی جدی در این حوزه شد.
تولید شیر خام
آیا با توجه به حجم تولید شیر خام در دنیا فکر می کنید کدام کشور بیشترین حجم تولید را در بین کشورهای دنیا دارد و رتبه اول را به خود اختصاص داده است؟
کشورهای متعددی هستندک ه در دنیا به تولید شیر خام از انواع دام سبک و سنگین می پردازند که از جمله آنها کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا هستند.
جالب است بدانید که کشور هند به عنوان بزرگ ترین تولید کننده شیر در دنیا شناخته می شود که حجم بالایی از این محصول را تولید و به مصرف می رساند.
به گونه ای که بیش از 20 درصد تولید شیر دنیا در کشور هند تولید می شود و این میزان در حدود بیش از دویست میلیون تن در سال است.
البته پس از هند کشورهایی مانند ایالات متحده تولید شیر بالایی دارند و برای مثال آمریکا در رتبه دوم در چند سال گذشته قرار گرفته بود.
توجه به این نکته نیز ضروری است که با توجه به جمعیت چند برابری هند باید به سرانه تولید و مصرف این محصول در این کشور و مقایسه آن با تولید و سرانه مصرف در کشورهای دیگر مانند ایالات متحده و یا حتی کشور خودمان توجه کنیم.
در این رتبه بندی کشور پاکستان به عنوان همسایه ایران یکی دیگر از کشورهایی است که جایگاه بالایی در تولید این محصول دارد.
لازم به ذکر است که پاکستان علاوه بر تولید شیر خام در عرصه تولید گوشت نیز فعال است ولی کیفیت گوشت آن کمتر از تولیدات ایران است.
البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که کشور چین در رتبه ای بالاتر از پاکستان قرار گرفته است و پس از هند و آمریکا در رتبه سوم تولید شیر خام در دنیا قرار گرفته است.
در بین کشورهای آمریکای لاتین برزیل نیز که یکی از کشورهای بزرگ تولید کننده گوشت در دنیا است.
این کشور در رتبه بسیار خوبی از نظر تولید شیر قرار دارد و رتبه 5 ام را پس از پاکستان به خود اختصاص داده است.
به طور کلی با کمی دقت می توان دریافت آماری که در بالا به آن اشاره شد به ما نشان می دهد که بیشترین رشد در تولید شیر در چند دهه گذشته در بخشهای جنوبی آسیا و در کشورهایی مانند هند و پاکستان بوده است.
لازم به ذکر است که این آمار از حدود سال 1970 میلادی تا به حال رشد قابل توجهی را در آسیا نشان می دهد که خبر خوبی برای سلامت مردم دنیا است.
البته در ایران نیز تولید شیر در این چند دهه افزایش داشته است اما هنوز به میزان تولید ایده آل نرسیده ایم.
با این وجود باید به خاطر داشته باشید که بازار عرضه این محصول غذایی ارزشمند و صادرات آن تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار داشته است.
به خصوص در چند سال اخیر ضرر دامداران در حوزه تولید شیر به دلیل موانعی که برای صادرات وجود داشت قابل توجه بوده است و باعث افت رشد این صنعت در داخل کشور شده است.
تولید سالانه شیر خام
به نظر شما تولید سالانه شیر خام در ایران در سال 1401 چقدر خواهد بود و آیا تفاوتی با تولید این محصول لبنی در سال 1400 دارد؟
بر اساس پیش بینی صورت گرفته ممکن است که تولید سالانه شیر خام در سال 1401 کمتر از سال 1400 باشد که به دلیل کاهش سرانه مصرف این محصول در داخل است.
البته با توجه به این که امکان صادرات فراورده های لبنی می تواند کمکی به تولید این محصول در داخل بنماید.
می توان امیدوار بود که با صادرات شیر خام و فراورده های لبنی به کشورهای همسایه و سایر کشورهای دنیا بتوان از ضرر دامداران پیشگیری کرده و موفق به افزایش تولید فراورده های لبنی و شیر خام شد.
لازم به ذکر است که در چند سال اخیر به دلیل افزایش هزینه های تولید قیمت شیر خام نیز افزایش یافته بود.
اما به دلیل عدم توان اقتصادی خانوارهای ایرانی مصرف سرانه شیر در کشور کاهش یافت و برای همین مشکلات بزرگی برای دامداران به وجود آمد.
این امر نگرانی جدی در مورد کاهش تولید شیر خام در کشور با کشتار دام مولد و از جمله تعداد زیادی گاو شیرده در داخل کشور به وجود آورد و برای همین تلاش گسترده ای برای رفع محدودیت صادرات محصولات لبنی و فراورده های پروتئینی صورت گرفت.
به همین دلیل همان طور که اشاره خواهد شد صادرات این محصولات نزدیک به دو برابر شده است.
یک نکته مهم دیگر که باید به آن اشاره شود در کیفیت شیر تولید شده در ایران است.
مقایسه کیفیت شیر و ارزش تغذیه ای آن بسیار مهم است و برای همین ممکن است در زمان صادرات مشتریان خارجی به دنبال خرید بهترین شیر با ارزش تغذیه ای بالا و یا چربی بیشتر باشند.
این موارد نکاتی هستند که کمتر در آمارها به آن پرداخته می شود و فروشنده یا خریداری که قصد خرید این محصولات در بازارهای خارجی را دارد توجه بیشتری به آن می کند.
یک نکته جالب دیگر این است که بنا بر بررسی انجام شده در مورد کیفیت شیر کشورهای مختلف روشن شده است که نیوزیلند یکی از مناطقی است که با کیفیت ترین شیرهای دنیا را با پرورش گاوهایی که از علف به طور مستقیم تغذیه می کنند تولید می کند.
در واقع گاوها و بزها یا گوسفندانی که به چرا می روند شیر با کیفیت تری دارند.
این یک نکته مهم است که نشان می دهد در صورتی که فردی قصد تولید شیر خام با کیفیت را داشته باشد باید به پرورش دام به گونه ای بپردازد که امکان چرا در علفزارها را داشته باشد.
این امر در داخل کشور با توجه به وجود گاوداری صنعتی کار سختی است.
ولی در زمینه تولید شیر بز شاید بتوان با استفاده از ظرفیت عشایر موفق به تولید شیر با کیفیت بالا شد.
البته به این نکته نیز باید توجه داشت که تولید شیر از این راه علی رغم افزایش کیفیت امکان افزایش کمی شیر را فراهم نخواهد کرد.
زیرا امروزه بخش مهمی از تولید شیر خام توسط گاوهای اصلاح نژاد شده است که در بساری از گاوداریهای صنتعی پرورش داده می شوند.
میزان تولید شیر خام در ایران
آیا می دانید چگونه امکان محاسبه میزان تولید شیر خام ایران با در نظر گرفتن کل دام سبک و سنگین موجود در کشور برای نهادهای مسئول در این زمینه وجود خواهد داشت؟
امکان محاسبه دقیق میزان تولید شیر خام ایران به طور کلی وجود ندارد که این امر به دلیل وجود تعداد زیادی دامداری سنتی در سرتاسر کشور می باشد.
با این وجود می توان با توجه به این که بخش اعظم تولید شیر ایران در گاوداریهای صنعتی انجام می شود هر ساله این آمار را تخمین زده و در اختیار مراجع ذی ربط قرار می گیرد.
اما نکته مهم در ارتباط با این آمار که هر ساله منتشر می شود این است که بخش بزرگی از تولید شیر در ایران متعلق به نژادهای شیری گاو می باشد.
پس از آن نیز بخش عمده شیر از بز و نژادهای بومی یا اصلاح نژاد شده مانند بزهای سانن می باشد.
البته بخشی از تولید شیر نیز متعلق به شیر به دست آمده از شتر یا گاومیش است که به طور معمول در مقایسه با حجم تولید شیر گاو یا بز ناچیز است.
اما به طور کلی به این نکته توجه داشته باشید که شیر گوشفند جزو مغذی ترین انواع شیر است که به ندرت در شهرهای بزرگ عرضه می شود.
زیرا که بخش جامد شیر گوسفند تا دو برابر بیش از شیر گاو و حتی شیر بز است.
لازم به ذکر است این اطلاعات می تواند برای بسیاری از افراد جالب باشد و در جهت آگاهی بخشی به کسانی است که علاقه مند به آشنایی با انواع شیر و ارزش غذایی آن هستند.
کاهش تولید شیر خام
آیا می دانید یکی از خطراتی که در سال 1401 باعث هشدارهای مکرر به مراجع ذی ربط شد کاهش تولید شیر خام در کشور بود؟
کاهش سرانه مصرف شیر و فراورده های لبنی در سال 1401 یکی از دلایل کاهش تولید شیر خام بود که در کنار ضرر دامداران باعث بروز خسارت جدی به صنعت تولید کشور شد.
این امر بر صادرات شیر خام نیز تاثیر گذاشت و به دلیل افزایش قیمت که منجر به ریزش مصرف شد، باعث شد تا راهی به جز صادرات برای نجات این صنعت وجود نداشته باشد.
به گونه ای که کاهش 15 تا 20 درصدی مصرف سرانه شیر و فراورده های لبنی به معنی امکان افزایش 15 تا 20 درصدی صادرات این محصولات به خارج از کشور بود.
برای همین صادرات 20 تا حدود 25 درصد که در سال قبل گزارش شده بود، در این سال می توانست به حدود 40 درصد برسد.
این میزان صادرات شیر خام به معنی خارج شدن حدود نیمی از شیر تولیدی کشور در قالب فراورده های لبنی بوده است.
تولید شیر خام در اصفهان
آیا می دانید که بخش مهمی از تولید شیر خام در اصفهان امکان صادرات به خارج از کشور را دارد؟
بنا به دلایلی که در بخش قبل به آن اشاره شد، راهی به جز افزایش صادرات شیر خام اصفهان به منظور کمک به تولید کننده داخلی وجود ندارد و با توجه به این که کشورهایی مانند روسیه تمایل زیادی برای خرید شیر ایران دارند.
صادرات شیر خام به این کشور یکی از بهترین راهکارها برای سودآوری از فروش این محصولات سالم است.
اصفهان نیز می تواند با توجه به جایگاه خود در تولید شیر خام کشور بخشی از صادرات را به روسیه یا سایر کشورهای همسایه به خود اختصاص دهد.
به گونه ای که امکان صادرات ده ها هزار تن شیر از این استان به خارج از کشور وجود دارد و می توان با فروش فراورده های لبنی یا شیر بخشی از ضرر واحدهای تولیدی که که به دلیل عدم خرید در بازار داخل بوده است جبران کرد.
لازم به ذکر است که در چند سال گذشته حتی شاهد صادرات بیش از 800 هزار تن شیر در سال بوده ایم .
برای همین می توان با برنامه ریزی درست و فروش این محصولات در بازارهای هدف موفق به صادرات در حجم صدها هزار تن و ارزآوری میلیون دلاری از این طریق شد.