ماش (نام علمی: Vigna radiata) گیاهی از تیره باقلائیان (فاباسه)، راسته باقلاسانان است و این گیاه از نظر مصرفی به دو صورت کشت میشود: یک رقم محلی که بذرش به خوراک انسان است و رقم غیرمحلی که بذرش صنعتی است و خوراک دام و طیور است.
واژه‌ی رقم در این مقاله برای یک گیاه که نژاد و تیپ هایی زیادی دارد به کار می رود و گروه این چند نژاد از هم کاملا شناخته شده نیستند، اما این مشخص است که در کشور های با تولیدات زیاد مطمئنا انواعی زیادی وجود دارند و ممکن است تعداد ژنوتیپ هایی که بصورت تجاری در دسترس نیستند بسیار زیادتر باشد.
اما استفاده‌ی اصلی ماش در چهار گروه اصلی (غیرمحلی علوفه، غیرمحلی عدس، کشت استاندارد محلی و غیرمحلی حبوبات) در محصول شرکت های تولیدکننده به چشم می خورد و اگرچه تعداد نژادها، ژنوتیپ ها و تیپ ها بسیار پیچیده کنترل شده‌اند و ظرفیت بسیار بالایی برای بهره گیری از تولید تا حد رفع کامل ضرورتها و ضرورتهای انواع دیگر وجود دارد.
ماش گیاهی بومی هندوستان است اما در نقاط دیگر جهان مانند ایران نیز کشت می شود و این گیاه دارای ریشه سطحی است و برای رشد به آب غنی و خاک حاصلخیز نیاز دارد.
در مناطقی که بارندگی کم است، ماش می تواند برای حفظ رطوبت خاک و بهینه سازی استفاده از آب رگوله ها به عنوان کشت سوم استفاده شود.
ماش معمولاً به صورت دومرحله‌ای کشت می‌شو و برداشت ماش در فصل تابستان صورت می‌گیرد و در این مرحله بذرهای این گیاه رسیده و آماده برداشت میباشند.
ماش یک گیاه بسیار مقاوم است و به علت عدم حساسیت به بسیاری از شرایط ناسازگار محیطی و اقلیمی در کشت های آبی، بدون آبیاری و حتی در شرایط خشکی می توان از آن استفاده کرد.
این گیاه همچنین قابلیت همزیستی با سایر گیاهان زراعی را داراست و می تواند به عنوان جلوگیری از رشد علف های هرز و حفظ سیستم تولید مانند تناوب زراعی استفاده شود.
همچنین برای محیط زیست، ماش بسیار مفید است و این گیاه قادر به تثبیت نیتروژن هوا در خاک است که تأمین کننده تغذیه برای گیاهان دیگر است و بنابراین کشت ماش می تواند به کاهش مصرف کود نیتروژن شیمیایی کمک کند و محافظت از طبیعت را تضمین کند.
از لحاظ تغذیه ای ماش منبع خوبی از پروتئین است و حاوی مواد معدنی مهمی مانند آهن، کلسیم، فسفر و پتاسیم است و همچنین مصرف ماش می تواند به کاهش ریسک بیماری ها مانند دیابت و بیماری های قلبی-عروقی کمک کند.
درنهایت کشت ماش می تواند به عنوان یک گزینه پربازده و پایدار برای کشاورزان و بهبود تنوع و ماندگاری منابع غذایی جهانی اقدام کند و به طور خلاصه ماش ریز یک گیاه کشاورزی با برخی مزایا و کاربردهای منحصر به فرد است که به عنوان یک منبع غذایی غنی بهبود وضعیت محیطی و سلامتی انسان را تضمین می کند.
یکی از مزایای کشت ماش ریز این است که گیاهی دارای قدرت تنظیم میزان آب است و این به این معناست که در صورت نیاز به آب زیاد، ماش قادر به جذب و بهره‌برداری بیشتر از آب محیط است و این ویژگی می‌تواند در شرایط آبی کمک کند و از مصرف بیش از حد منابع آب جلوگیری کند.
همچنین کشت ماش به عنوان یک گیاه قابل تولید در مناطقی با خاک‌های فقیر و کم بازده در مناطقی مانند آفریقا و هند، بسیار مفید است و این گیاه قدرت تحمل به شرایط خشکی و حاکمیت علف های هرز را داشته و می‌تواند به محیط زیست آفریقایی‌ها کمک کند.
ماش به عنوان یک گیاه مناسب جهت کشت تابستانی هم بسیار مفید است و این گیاه برای پوشش خاک کشاورزی بسیار موثر است و به ویژه در شرایط زراعت گیاهان با شروع برداشت زودهنگام تابستان، می تواند از سرمازدگی خاک جلوگیری کند.
و در این صورت ماش بعد از برداشت، قابلیت تثبیت کربن در خاک را دارد و می‌تواند به کشت های بعدی کمک کند.
همچنین ماش برای جلوگیری از آفات و بیماری‌های گیاهان دیگر نیز مفید است و به دلیل توانایی ماش در تولید مواد ضد آفت و ضد بیماری مانند فلاوونوئیدها و فیتواستروژن‌ها، کشت این گیاه می‌تواند به کاهش استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی کمک کند.
بنابراین کشت ماش ریز می‌تواند به عنوان یک راه حل پایدار و مناسب برای افزایش تولید غذا، محافظت از محیط زیست و بهبود شرایط زندگی انسان‌ها در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به مزایای مذکور، توسعه کشت ماش ریز می تواند در بهبود امنیت غذایی، کاهش فقر و حفظ منابع آبی کمک کند.
