مبانی سازمان و مدیریت
شناخت مبانی سازمان و مدیریت در دنیای امروز که جوامع را جوامع سازمانی می گویند، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.
برای شناخت مبانی، ابتدا باید با انواع سازمان و انواع مدیریت آشنا شد، سازمان ها معمولا به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
- بر اساس اهداف: سازمان های انتفاعی و سازمان های غیرانتفاعی
- بر اساس نوع مالکیت و کنترل: سازمان های دولتی و سازمان های غیر دولتی
- بر اساس عملکرد: سازمان های تولیدی و سازمان های خدماتی
در تشریح سه دسته بالا می توان این گونه گفت:
- اگر سازمانی هدف خود را کسب سود مالی قرار دهد، آن سازمان یک سازمان انتفاعی است.
- اگر هدف سازمان فرهنگی، اجتماعی و در کل غیرمالی باشد، سازمان غیرانتفاعی است.
- اگر سازمان تحت مالکیت و کنترل دولت باشد، سازمان دولتی است.
- اگر سازمان توسط افراد و بخش خصوصی اداره شود، سازمان غیردولتی است.
- اگر سازمان از مواد خام برای تولید محصول استفاده کند، سازمان تولیدی است.
- اگر سازمان محصول فیزیکی ملموس تولید نکند و خدماتی همچون خدمات تربیتی و مشاوره ارائه دهد، سازمان خدماتی است.
مدیریت در واقع فرایندی است که از برنامه ریزی اهداف، سازماندهی فعالیت ها، به کارگیری افراد، رهبری و کنترل شکل گرفته است.
اگر فرایند مدیریت را به شکل هرمی در نظر بگیریم آن وقت سه سطح مدیریتی خواهیم داشت.
پایین ترین سطح هرم که در واقع قاعده هرم است اختصاص به مدیران عملیاتی دارد، حیطه کاری آن ها در واقع سرپرستی و نظارت مستقیم بر روی نیروی کار است.
در میانه هرم، مدیران میانی قرار دارند، این مدیران از مدیران عملیاتی یک درجه بالاتر هستند و در واقع رابطی بین مدیران عالی و مدیران عملیاتی می باشند.
در راس هرم مدیران عالی قرار دارند که در اصل وظیفه آن ها برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل فعالیت های کل سازمان است.
هر کدام از مدیران این سه رده به نسبت سطحی که در آن فعالیت می کنند نیاز به یک سری از مهارت ها دارند.
- مدیران عملیاتی باید در زمینه های فنی، مهارت بالایی داشته باشند زیرا وظیفه آموزش و کنترل مستقیم نیروی کار بر روی دوش آن ها قرار دارد.
- مدیران میانی باید مهارت های ارتباطی قوی داشته باشند زیرا بخش عمده فعالیت آن ها تعامل، برگزاری جلسات و همکاری با افراد دیگر است.
- مهارت ادراکی بالا اولین نیاز یک مدیر عالی است زیرا باید بتواند سازمان را به عنوان یک کل منسجم در نظر بگیرد و پیچیدگی های آن را درک نماید.
مبانی سازمان و مدیریت در واقع پله اول آشنایی با جامعه سازمانی امروزی است که پله های بعدی زیادی را به دنبال خود خواهد آورد.
