دلار سفید
در سراسر دنیا استفاده از دلار سفید منعی ندارد اما در کشور های جهان سومی افرادی که اقدام به خرید و فروش دلار می کنند، ممکن است بابت اینکه دلار آبی به شما ارائه می دهند، مبلغ بیشتری تقاضا کنند. البته چنین مواردی مرسوم نیست اما ممکن است دلار آبی را گران تر بفروشند که باز در این صورت یک مزیتی به شما ارائه می کنند و اطمینان خاطر به شما می دهند.
انواع نرخ دلار
کشور ایران به خاطر شرایط ویژه ای که دارد، روی ارز های مختلف نرخ های مختلفی را با عناوین مختلف ارائه می دهد. یک نرخ ارز وجود دارد که به آن ارز دولتی یا مبادله ای می گویند. این نوع ارز فقط برای گروه کالا های خاصی برای واردات تعلق می گیرد و در واقع این دلار به وارد کنندگان کالاهای خاصی که همگی آن ها کالاهای اساسی و ضروری هستند، تعلق دارد.
تخصیص ارز
واژه ای وجود دارد به نام تخصیص ارز! یعنی به یک نفر به عنوان وارد کننده کالای ضروری ارز اختصاص می دهند. بانک مرکزی این ارزی که دارد را با قیمتی بسیار پایین تر از قیمتی که در بازار وجود دارد، به وارد کننده هایی که قرار است کالا های اساسی را بر اساس نیاز کشور وارد کنند، ارائه می دهد.
نرخ دلار به شدت افزایش پیدا کرده و اگر از سه هزار تومان در نظر بگیرید، تقریبا الان نه برابر شده است. درواقع اگر این ارز را به وارد کنندگان اختصاص نمی دادند کالاهای اساسی هم که بر اساس ارز آزاد وارد می شذ، در نهایت قیمت آن ها نیز به شدت افزایش می یافت.
دلار دولتی یا دلار مبادله ای
برای مبارزه با بالا رفتن این قیمت و تامین این کالا های ضروری برای عموم مردم کشور، بانک مرکزی دلار مبادله ای یا دلار دولتی را فقط به گروه کالاهای خاصی ارائه می کند و البته با قیمت بسیار نازل!
قیمت این دلار4200 تومان است و کالا های اساسی نیز عیارتند از: برنج و گوشت و مرغ و روغن خام و دانه های روغنی و لاستیک سنگین و همچنین مواد اولیه و غیره!
البته موارد و کالا های دیگری نیز وجود دارند که ارز دولتی به آن ها نیز اختصاص می یابد. می توان به تولیدات مواد اولیه محصولات کشاورزی اشاره کرد و همچنین دارو های دام و کود های شیمیایی و مواد اولیه دارو در بخش وزارت بهداشت نیز اشاره کرد.
علت کاهش لیست کالا های اساسی
نکته جالب توجه اینجاست که لیست کالا هایی که با ارز دولتی وارد کشور می شوند، روز به روز در حال کاهش است و علت آن اختلاف فاحشیست که بین قیمت دلار در بازار و قیمت دلار دولتی است که از سال 1397 همان 4200 تومان باقی مانده است.
در این قضیه وقتی ارز 4200 تومانی اختصاص می دهند، به خاطر فاصله زیادی که با قیمت دلار در بازار آزاد دارد، می تواند باعث ایجاد رانت و فساد شود. یعنی فردی که ارز دولتی دریافت می کند، کالا را وارد نکرده و بهانه های مختلفی بتراشد و این دلار را با قیمت روز در بازار به فروش برساند.
نوسان ارز های مختلف
طبق آمار سوم آبان سال ۱۳۹۹ اگر دقت کرده باشید، قیمت دلار همان ۴۲۰۰ تومان باقی مانده اما بقیه ارز ها مبلغش آن افزایش یا کاهش یافته و متغیر هستند.
نکته جالب توجه دیگر این است که شما هر وقت قیمت دلار دولتی را چک کنید همان ۴۲۰۰ است و در کنار آن درهم امارات نیز ثابت است. کشور امارات جزو کشورهایی است که واحد پول خود را پیج کرده است! یعنی پول خود را به دلار وابسته کرده است. پس می توان نتیجه گرفت چون قیمت دلار ثابت است قیمت درهم نیز ثابت می ماند.
اما واحد های دیگر مانند پوند خود را به دلار میخکوب و وابسته نکرده اند، ممکن است روزی ارزش پوند بالاتر از دلار و یا روز دیگر پایین تر از آن باشد. اما این نرخ فقط مربوط به ارزی است که به کالاهای اساسی اختصاص داده شده است یا همان ارز دولتی و مبادله میباشد.
ارز آزاد
یعنی ارزی که در بازار ارائه می شود، نکته ای که وجود دارد این است، این نوع ارز آزاد نرخ صرافی می باشد. صرافی های مجاز بانک مرکزی! بانک مرکزی یک سری کارگزاری ها دارد که در حوزه سکه و ارز خارجی فعالیت می‌کنند. یعنی ارز و سکه را خرید و فروش می کنند.
به گونه ای نیست که هر کسی که خواست بتواند از طریق این صرافی ها دلار خریداری کند. دلار فقط به کسانی ارائه میشود که دلیلی برای خرید دلار داشته باشند و در سال‌های اخیر چنین قانونی در کشور ایران تشدید تر شده است.
سهولت انتقال پول در ایران
برای مثال می‌توان گفت نقل و انتقال پول در ایران بسیار ساده است و شما می توانید به راحتی میلیون ها و حتی یک میلیارد پول را برای خود جابه‌جا کنید ولی اکنون قوانین به طوری رسیده است که فیلترهایی برای ساتنا و پایا قرار داده اند که برای جابجایی پول باید شرحی ارائه داده شود.
اما این سهولت در کشورهای اروپایی وجود ندارد. برای جابجایی هر پول باید شرح و علتی ارائه شود، چون سیستم مالیاتی آنها معاملات را شناسایی کرده و بر اساس حجم معامله مالیات از آنها دریافت میشود!
محدودیت دریافت ارز در ایران
اما امروزه در کشور ایران شما نمی توانید به راحتی برای دریافت دلار به هر میزانی که دلتان خواست به صرافی ها مراجعه کرده و درخواست کنید. بانک مرکزی به صرافی ها اعلام کرده است که بر اساس محدودیت های زیر می توانند دلار بفروشند!
میزان ارز مسافرتی برای شخص حقیقی
هر فرد حقیقی در سال تا سقف ۲۰۰۰ یورو یا معادل آن ۲۲۰۰ دلار می‌تواند، با ارائه مدارک زیر به عنوان ارز مسافرتی دریافت کند که متاسفانه در کشور ما هستند افرادی که با دور زدن قوانین قصد خرید دلار مسافرتی را دارند و با پاسپورت خود به صرافی ها مراجعه کرده و ارز را دریافت می‌کنند بدون آنکه به مسافرت بروند!
البته این قانون فقط برای سالی یک بار است به ازای هر شخص است. یعنی اگر امسال این دلار و یورو را دریافت کردند تا سال آینده نمی توانند مجددا برای دریافت ارز اقدام کنند! به ازای هر پاسپورت در سال فقط یک بار!
صرافی ها تحت نظر بانک مرکزی برای فروش ارز محدودیت های دارند، پس همین نرخ آزاد نیز به مصارف خاصی ارائه میشود.
تامین ارز بیماران
در این حالت شما با ارائه مدارک پزشکی و همچنین با تشخیص پزشک خود میتوانید تا سقف ۱۰ هزار دلار از صرافی ها دریافت کنید. البته در این حالت مدارک پزشکی و مدارک شناسایی شما و همچنین معتبر بودن مدارک و تشخیص پزشک باید بررسی شده و تایید شود.
لازم به ذکر است این عرض به بیمارانی اختصاص داده میشود که برای درمان خود به خارج از کشور مراجعه می‌کنند.
ارز دانشجویی
سومین ارزی که صرافی ها می توانند به این اشخاص بفروشند، بحث تامین ارز دانشجویی است! یک سری دانشجویان ایرانی هستند که در خارج از کشور تحصیل می کنند. این افراد می توانند هنگام مسافرت به خارج از کشور سالیانه تا سقف ۱۵ هزار دلار دریافت کنند.
شایان ذکر است، ارز دانشجویی به ازای هر دانشجو ماهانه 1000 دلار است، می توان نتیجه گرفت اگر شخص دانشجو به تنهایی اقدام به اخذ دلار کند، 12000 دلار به او اختصاص می دهند و اگر همراه داشته باشد 15000 دلار!
انواع نرخ دلار
کشور ایران به خاطر شرایط ویژه ای که دارد، روی ارز های مختلف نرخ های مختلفی را با عناوین مختلف ارائه می دهد. یک نرخ ارز وجود دارد که به آن ارز دولتی یا مبادله ای می گویند. این نوع ارز فقط برای گروه کالا های خاصی برای واردات تعلق می گیرد و در واقع این دلار به وارد کنندگان کالاهای خاصی که همگی آن ها کالاهای اساسی و ضروری هستند، تعلق دارد.
تخصیص ارز
واژه ای وجود دارد به نام تخصیص ارز! یعنی به یک نفر به عنوان وارد کننده کالای ضروری ارز اختصاص می دهند. بانک مرکزی این ارزی که دارد را با قیمتی بسیار پایین تر از قیمتی که در بازار وجود دارد، به وارد کننده هایی که قرار است کالا های اساسی را بر اساس نیاز کشور وارد کنند، ارائه می دهد.
نرخ دلار به شدت افزایش پیدا کرده و اگر از سه هزار تومان در نظر بگیرید، تقریبا الان نه برابر شده است. درواقع اگر این ارز را به وارد کنندگان اختصاص نمی دادند کالاهای اساسی هم که بر اساس ارز آزاد وارد می شذ، در نهایت قیمت آن ها نیز به شدت افزایش می یافت.
دلار دولتی یا دلار مبادله ای
برای مبارزه با بالا رفتن این قیمت و تامین این کالا های ضروری برای عموم مردم کشور، بانک مرکزی دلار مبادله ای یا دلار دولتی را فقط به گروه کالاهای خاصی ارائه می کند و البته با قیمت بسیار نازل!
قیمت این دلار4200 تومان است و کالا های اساسی نیز عیارتند از: برنج و گوشت و مرغ و روغن خام و دانه های روغنی و لاستیک سنگین و همچنین مواد اولیه و غیره!
البته موارد و کالا های دیگری نیز وجود دارند که ارز دولتی به آن ها نیز اختصاص می یابد. می توان به تولیدات مواد اولیه محصولات کشاورزی اشاره کرد و همچنین دارو های دام و کود های شیمیایی و مواد اولیه دارو در بخش وزارت بهداشت نیز اشاره کرد.
علت کاهش لیست کالا های اساسی
نکته جالب توجه اینجاست که لیست کالا هایی که با ارز دولتی وارد کشور می شوند، روز به روز در حال کاهش است و علت آن اختلاف فاحشیست که بین قیمت دلار در بازار و قیمت دلار دولتی است که از سال 1397 همان 4200 تومان باقی مانده است.
در این قضیه وقتی ارز 4200 تومانی اختصاص می دهند، به خاطر فاصله زیادی که با قیمت دلار در بازار آزاد دارد، می تواند باعث ایجاد رانت و فساد شود. یعنی فردی که ارز دولتی دریافت می کند، کالا را وارد نکرده و بهانه های مختلفی بتراشد و این دلار را با قیمت روز در بازار به فروش برساند.
نوسان ارز های مختلف
طبق آمار سوم آبان سال ۱۳۹۹ اگر دقت کرده باشید، قیمت دلار همان ۴۲۰۰ تومان باقی مانده اما بقیه ارز ها مبلغش آن افزایش یا کاهش یافته و متغیر هستند.
نکته جالب توجه دیگر این است که شما هر وقت قیمت دلار دولتی را چک کنید همان ۴۲۰۰ است و در کنار آن درهم امارات نیز ثابت است. کشور امارات جزو کشورهایی است که واحد پول خود را پیج کرده است! یعنی پول خود را به دلار وابسته کرده است. پس می توان نتیجه گرفت چون قیمت دلار ثابت است قیمت درهم نیز ثابت می ماند.
اما واحد های دیگر مانند پوند خود را به دلار میخکوب و وابسته نکرده اند، ممکن است روزی ارزش پوند بالاتر از دلار و یا روز دیگر پایین تر از آن باشد. اما این نرخ فقط مربوط به ارزی است که به کالاهای اساسی اختصاص داده شده است یا همان ارز دولتی و مبادله میباشد.
ارز آزاد
یعنی ارزی که در بازار ارائه می شود، نکته ای که وجود دارد این است، این نوع ارز آزاد نرخ صرافی می باشد. صرافی های مجاز بانک مرکزی! بانک مرکزی یک سری کارگزاری ها دارد که در حوزه سکه و ارز خارجی فعالیت می‌کنند. یعنی ارز و سکه را خرید و فروش می کنند.
به گونه ای نیست که هر کسی که خواست بتواند از طریق این صرافی ها دلار خریداری کند. دلار فقط به کسانی ارائه میشود که دلیلی برای خرید دلار داشته باشند و در سال‌های اخیر چنین قانونی در کشور ایران تشدید تر شده است.
سهولت انتقال پول در ایران
برای مثال می‌توان گفت نقل و انتقال پول در ایران بسیار ساده است و شما می توانید به راحتی میلیون ها و حتی یک میلیارد پول را برای خود جابه‌جا کنید ولی اکنون قوانین به طوری رسیده است که فیلترهایی برای ساتنا و پایا قرار داده اند که برای جابجایی پول باید شرحی ارائه داده شود.
اما این سهولت در کشورهای اروپایی وجود ندارد. برای جابجایی هر پول باید شرح و علتی ارائه شود، چون سیستم مالیاتی آنها معاملات را شناسایی کرده و بر اساس حجم معامله مالیات از آنها دریافت میشود!
محدودیت دریافت ارز در ایران
اما امروزه در کشور ایران شما نمی توانید به راحتی برای دریافت دلار به هر میزانی که دلتان خواست به صرافی ها مراجعه کرده و درخواست کنید. بانک مرکزی به صرافی ها اعلام کرده است که بر اساس محدودیت های زیر می توانند دلار بفروشند!
میزان ارز مسافرتی برای شخص حقیقی
هر فرد حقیقی در سال تا سقف ۲۰۰۰ یورو یا معادل آن ۲۲۰۰ دلار می‌تواند، با ارائه مدارک زیر به عنوان ارز مسافرتی دریافت کند که متاسفانه در کشور ما هستند افرادی که با دور زدن قوانین قصد خرید دلار مسافرتی را دارند و با پاسپورت خود به صرافی ها مراجعه کرده و ارز را دریافت می‌کنند بدون آنکه به مسافرت بروند!
البته این قانون فقط برای سالی یک بار است به ازای هر شخص است. یعنی اگر امسال این دلار و یورو را دریافت کردند تا سال آینده نمی توانند مجددا برای دریافت ارز اقدام کنند! به ازای هر پاسپورت در سال فقط یک بار!
صرافی ها تحت نظر بانک مرکزی برای فروش ارز محدودیت های دارند، پس همین نرخ آزاد نیز به مصارف خاصی ارائه میشود.
تامین ارز بیماران
در این حالت شما با ارائه مدارک پزشکی و همچنین با تشخیص پزشک خود میتوانید تا سقف ۱۰ هزار دلار از صرافی ها دریافت کنید. البته در این حالت مدارک پزشکی و مدارک شناسایی شما و همچنین معتبر بودن مدارک و تشخیص پزشک باید بررسی شده و تایید شود.
لازم به ذکر است این عرض به بیمارانی اختصاص داده میشود که برای درمان خود به خارج از کشور مراجعه می‌کنند.
ارز دانشجویی
سومین ارزی که صرافی ها می توانند به این اشخاص بفروشند، بحث تامین ارز دانشجویی است! یک سری دانشجویان ایرانی هستند که در خارج از کشور تحصیل می کنند. این افراد می توانند هنگام مسافرت به خارج از کشور سالیانه تا سقف ۱۵ هزار دلار دریافت کنند.
شایان ذکر است، ارز دانشجویی به ازای هر دانشجو ماهانه 1000 دلار است، می توان نتیجه گرفت اگر شخص دانشجو به تنهایی اقدام به اخذ دلار کند، 12000 دلار به او اختصاص می دهند و اگر همراه داشته باشد 15000 دلار!